Spółgłoska szczelinowa języczkowa dźwięczna

Spółgłoska szczelinowa języczkowa dźwięczna
Numer IPA	143
ʁ
Jednostka znakowa	ʁ
Unikod	U+0281
UTF-8 (hex)	ca 81
Inne systemy
X-SAMPA	R
Kirshenbaum	g"
IPA Braille↗	⠔⠼
Przykład
informacje • pomoc
Obraz znaku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska szczelinowa języczkowa dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [ʁ].

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji tej spółgłoski:

• modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
• prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa
• tylna część języka dotyka języczka – jest to spółgłoska języczkowa
• wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna

Warianty

Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:

• wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [ʁʲ]
• przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [ʁˤ]
• zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ʁʷ]

Przykłady

• w języku aleuckim: chamĝul [tʃɑmʁul], "prać"
• w języku awarskim: тIагъур [tʼaˈʁur], "czapka"
• w języku hebrajskim (wymowa aszkenazyjska): ירוק [jaˈʁok] "zielony"
• w języku niemieckim: Ehre ['ʔe:ʁə] "honor" (w niektórych dialektach; w innych w tym wyrazie występuje [r] lub [ʀ])
• w języku ubychijskim: [mʁʲa] "droga"