Spółgłoska szczelinowa międzyzębowa dźwięczna

Spółgłoska szczelinowa międzyzębowa dźwięczna
Numer IPA	131
ð
Jednostka znakowa	ð
Unikod	U+00f0
UTF-8 (hex)	c3 b0
Inne systemy
X-SAMPA	D
Kirshenbaum	D
IPA Braille↗	⠻
Przykład
informacje • pomoc
Obraz znaku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska szczelinowa międzyzębowa dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [ð].

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ð]:

• modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
• prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
• jest to spółgłoska zębowa - język kontaktuje się z górnymi siekaczami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłoski szczelinowej szum.
• wiązadła głosowe drgają periodycznie, spółgłoska ta jest dźwięczna

Terminologia

Spółgłoska szczelinowa międzyzębowa to inaczej spółgłoska frykatywna interdentalna lub frykatyw interdentalny.

Przykłady

• w języku albańskim: verdhë [vɛɾðə] "żółty"
• w języku angielskim: father [ˈfɑ:ðəɹ] "ojciec"
• w języku fidżyjskim: ciwa [ðiwa] "dziewięć"
• w języku nowogreckim: δεν πειράζει [ðem biˈrazi] "bez znaczenia"
• język arabski kontrastuje [ð] (zapisywane literą ﺫ dhāl) i faryngalizowane [ðˁ] (zapisywane literą ﻅ ẓā)
  • ذکر [ðikr] "przypomnienie, zikr"
  • غليظ [ɣæˈli:ðˁ] "dziki"

Spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa dźwięczna

W niektórych językach występuje spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa dźwięczna, nie posiadająca odrębnego symbolu IPA, zapisywana [ð̠], [ð͇] lub [ɹ̝], kiedy niezbędne jest rozróżnienie.

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ð̠]:

• modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
• prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
• jest to spółgłoska dziąsłowa – język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłosek szczelinowych szum. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje górna powierzchnia czy czubek języka, mówimy o spółgłosce apikalnej lub laminalnej.
• wiązadła głosowe drgają periodycznie, spółgłoska ta jest dźwięczna

Przykłady

• w języku islandzkim: þakið [θ̠akið̠] "dach"^[1][2]. W tym języku zwykle jest to spółgłoska apikalna^[1][2].

Przypisy