Spółgłoska szczelinowa podniebienna bezdźwięczna

Spółgłoska szczelinowa podniebienna bezdźwięczna

Numer IPA	138
ç
Jednostka znakowa	ç
Unikod	U+00e7
UTF-8 (hex)	c3 a7
Inne systemy
X-SAMPA	C
Kirshenbaum	C
IPA Braille↗	⠖⠉
Przykład
informacje • pomoc
Obraz znaku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska szczelinowa podniebienna bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [ç].

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ç]:

• modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
• prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
• środkowa część języka zbliża się podniebienia – jest to spółgłoska podniebienna tworząc szczelinę.
• więzadła głosowe nie drgają – jest to spółgłoska bezdźwięczna

Warianty

Dodatkowym elementem artykulacji może być:

• napięcie mięśni gardła – mówimy o spółgłosce faryngalizowanej [çˁ]
• zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o spółgłosce labializowanej [çʷ]

Przykłady

• w języku irlandzkim: a Sheáin [ə çaːnʲ]
• w języku japońskim: 貧血 / hinketsu [çiŋkeʦɯ]
• w języku niemieckim: dicht [dɪçt]
• w języku norweskim: kyss [çʏs]
• w języku nowogreckim: χιόνι [ˈço̞ni]

Miękki odpowiednik spółgłoski /x/ jest często oznaczany, dla łatwiejszego odróżnienia, symbolem ⟨ç⟩, jednak nie jest on podniebienny, a prewelarny, dlatego w wąskiej transkrypcji dokładniejszym zapisem jest ⟨x̟⟩ lub ⟨xʲ⟩. Podobna konwencja stosowana jest w przypadku prewelarnych spółgłosek zwartych, zapisywanych jako ⟨c⟩ i ⟨ɟ⟩.