Spółgłoska zwarto-otwarta

Spółgłoska zwarto-otwarta, także: sonorant – spółgłoska powstająca, gdy w czasie artykulacji dochodzi do zwarcia i równocześnie otwarcia innego kanału (ustnego lub nosowego), którym uchodzi powietrze lub zwarcia i otwarcia następują szybko po sobie.

Artykulacja

Wyróżnia się zasadniczo trzy typy artykulacji zwarto-otwartej:

  • artykulacja nosowa – jamie ustnej dochodzi o zwarcia, ale podniebienie miękkie jest opuszczone i powietrze może uchodzić przez jamę nosową
  • artykulacja drżąca – polega na serii szybkich zwarć i rozwarć w jamie ustnej
  • artykulacja boczna – dochodzi do częściowego zwarcia jamie ustnej, ale powietrze może wydostawać równocześnie innym torem ustnym.

Dwie ostatnie artykulacje określa się jako płynne.

Spółgłoski zwarto-otwarte są zwykle dźwięczne i w wielu językach mogą być elementem sylabotwórczym. Cechy te zbliżają spółgłoski do samogłosek.

Przykłady

W międzynarodowym alfabecie fonetycznym IPA wymienione są m.in. następujące głoski zwarto-otwarte:

Przykłady w języku polskim

W języku polskim występują następujące spółgłoski zwarto-otwarte:

Terminologia

Spółgłoski zwarto-otwarte to inaczej spółgłoski sonorne lub półspółgłoski. Spółgłoski zwarto-otwarte tworzą razem ze spółgłoskami półotwartymi klasę sonantów (rzadziej stosowana nazwa: „sonoranty”). Określenie „spółgłoski półotwarte” bywa też używane zamiennie z terminem „spółgłoski zwarto-otwarte”.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Bilabial trill.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Uvular trill.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Labiodental nasal.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Alveolar trill.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Palatal nasal.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Retroflex flap.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Velar nasal.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Uvular nasal.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Alveolar nasal.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Bilabial nasal.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Retroflex nasal.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Alveolar tap.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0