Spacelab
Spacelab było to laboratorium wielokrotnego użytku wysyłane w przestrzeń kosmiczną na pokładzie wahadłowca. Pozwalało naukowcom wykonywać eksperymenty związane z mikrograwitacją na orbicie okołoziemskiej. Składało się z kilku połączonych komponentów, między innymi modułu ciśnieniowego i palet zewnętrznych.
Historia
W kwietniu 1973 roku NASA i ESRO (European Space Research Organisation- Europejska Organizacja Badań Kosmicznych, od 1975 roku Europejska Agencja Kosmiczna) zdecydowały się skonstruować segmentowane kosmiczne laboratorium naukowe do użytku podczas lotów wahadłowca. Budowa rozpoczęła się w roku 1974. Pierwszy segment modułu laboratoryjnego, LM1, został przekazany NASA przez Europejską Agencję Kosmiczną bezpłatnie, w zamian za umożliwienie lotów europejskim astronautom. Drugi segment, LM2, został kupiony przez NASA dla własnego użytku. Jako dodatek do laboratorium, powstało również pięć palet zewnętrznych do eksperymentów w próżni i komora ciśnieniowa zawierająca podzespoły potrzebne podczas misji, w których zastosowana była konfiguracja niezawierająca modułu laboratoryjnego. Do użytku zakwalifikowano osiem różnych konfiguracji, chociaż opracowano ich dużo więcej.
Komponenty Spacelaba po raz pierwszy zostały wykorzystane w 1983 roku. Wszystkie z wyjątkiem palet zewnętrznych zostały wycofane z użytku w 1998 roku, po 25 lotach. Prace naukowe prowadzono odtąd na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Palety zewnętrzne zostały ponownie wykorzystane w 2002 roku podczas lotu STS-99. Paleta Deployable 1 została użyta w misji STS-123, a Deployable 2 została wysłana w STS-127.
LM2 można teraz zobaczyć na wystawie w porcie lotniczym w Bremie.
Opis
Największą częścią Spacelaba był cylindryczny moduł załogowy umieszczany w tylnej części ładowni wahadłowca i połączony z nim tunelem. Jego średnica wynosiła 4,12 metra, a długość jednego segmentu 2,7 metra. Istniały dwa segmenty, które mogły funkcjonować pojedynczo, w większości misji stosowano jednak konfigurację, w której były połączone.
Na paletach zewnętrznych w kształcie litery U montowano instrumenty zewnętrzne oraz wymagające dużego pola widzenia, na przykład teleskopy. Palety mogły być montowane pojedynczo, podwójnie lub potrójnie. Jednorazowo, dzięki połączeniu konfiguracji podwójnej z potrójną, w ładowni wahadłowca mieściło się pięć palet.
Misje
- STS-9, Spacelab 1, Listopad 1983, Moduł LM1 i paleta (Columbia)
- STS-51-B, Spacelab 3, Kwiecień 1985, Moduł LM1 (Challenger)
- STS-51-F, Spacelab 2, Lipiec 1985, potrójna konfiguracja palet (Challenger)
- STS-61-A, Spacelab D1, Październik 1985, Moduł LM2 (Challenger)
- STS-35, ASTRO-1, Grudzień 1990, jedna paleta (Columbia)
- STS-40, SLS-1, Czerwiec 1991, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-42, IML-1, Styczeń 1992, Moduł LM2 (Discovery)
- STS-45, ATLAS-1, Marzec 1992, podwójna konfiguracja palet (Atlantis)
- STS-50, USML-1, Czerwiec 1992, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-47, Spacelab-J, Sierpień 1992, Moduł LM2 (Endeavour)
- STS-56, ATLAS-2, Kwiecień 1993, jedna paleta (Discovery)
- STS-55, Spacelab D2, Kwiecień 1993, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-58, SLS-2, Październik 1993, Moduł LM2 (Columbia)
- STS-59, SRL-1, Kwiecień 1994, jedna paleta (Endeavour)
- STS-65, IML-2, Lipiec 1994, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-68, SRL-2, Październik 1994, jedna paleta (Endeavour)
- STS-66, ATLAS-3, Listopad 1994, jedna paleta (Atlantis)
- STS-67, ASTRO-2, Marzec 1995, jedna paleta (Endeavour)
- STS-71, Spacelab-Mir, Lipiec 1995, Moduł LM2 (Atlantis)
- STS-73, USML-2, Październik 1995, Moduł LM1 ([Columbia)
- STS-78, LMS, Czerwiec 1996, Moduł LM2 (Columbia)
- STS-83, MSL-1, Kwiecień 1997, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-94, MSL-1R, Lipiec 1997, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-90, Neurolab, Kwiecień 1998, Moduł LM2 (Columbia)
- STS-99, SRTM, Luty 2000, jedna paleta (Endeavour)
Inne misje
- STS-92, PMA-3, Październik 2000, jedna paleta (Discovery)
- STS-108, Grudzień 2001, Lightweight Mission Peculiar Support Structure Carrier (LMC) (Endeavour)
- STS-123, jedna paleta (Endeavour)
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
The STS-71 mission payload is in its final flight configuration after integration into the payload bay of the Space Shuttle orbiter Atlantis and prior to payload bay door closing and rollover of the spaceplane from Orbiter Processing Facility Bay 3 to the Vehicle Assembly Building. In the foreground is the Orbiter Docking System (ODS) that is topped with the red Russian-built Androgynous Peripheral Docking System (APDS). During the 11-day mission, the APDS will lock together with a similar system on the Russian Mir Space Station so that the two spacecraft can remain docked together for four days. The ODS features an airlock that will provide access to and from both the Mir and orbiter for the U.S. and Russian flight crews. A Spacelab transfer tunnel runs from the ODS to the Spacelab-Mir module, where joint U.S. medical experiments will be conducted during the 11-day spaceflight.
SVG version of PNG Space Shuttle Logo/Patch.
Spacelab was a versatile laboratory carried in the Space Shuttle's cargo bay for special research flights. Its various elements could be combined to accommodate the many types of scientific research that could best be performed in space. Spacelab consisted of an enclosed, pressurized laboratory module and open U-shaped pallets located at the rear of the laboratory module. The laboratory module contained utilities, computers, work benches, and instrument racks to conduct scientific experiments in astronomy, physics, chemistry, biology, medicine, and engineering. Equipment, such as telescopes, anternas, and sensors, was mounted on pallets for direct exposure to space. A 1-meter (3.3-ft.) diameter aluminum tunnel, resembling a z-shaped tube, connected the crew compartment (mid deck) to the module. The reusable Spacelab allowed scientists to bring experiment samples back to Earth for post-flight analysis. Spacelab was a cooperative venture of the European Space Agency (ESA) and NASA. ESA was responsible for funding, developing, and building of Spacelab, while NASA was responsible for the launch and operational use of Spacelab. Spacelab missions were cooperative efforts between scientists and engineers from around the world. Teams from NASA centers, universities, private industry, government agencies and international space organizations designed the experiments. The Marshall Space Flight Center was NASA's lead center for monitoring the development of Spacelab and managing the program.
STS 61-A crewmembers in Spacelab D-1 science module
Mission specialist Guion S. Bluford prepares to perform a physics experiment onboard the D-1 science module in the cargo bay of the Shuttle Challenger. In the background, three European payload specialists busy themselves with experiment chores: (l.-r.) Wubbo J. Ockels (partially obscured), Reinhard Furrer, and Ernst Messerschmid.