Spiskie Podgrodzie

Spiskie Podgrodzie

Spišské Podhradie

Centrum miasta z widokiem na zamek. Po prawej kościół ewangelicki
Herb
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Lewocza
Region	Spisz
Burmistrz	Michal Kapusta[1]
Powierzchnia	24,94[2] km²
Wysokość	448[3] m n.p.m.
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość	3775[4] 151,66[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 53[3]
Kod pocztowy	053 04[3]
Tablice rejestracyjne	LE
Położenie na mapie kraju preszowskiego Spiskie Podgrodzie
Położenie na mapie Słowacji Spiskie Podgrodzie
48°59′56″N 20°45′11″E/48,998889 20,753056
Strona internetowa

Spiskie Podgrodzie^[6], dawniej Podegrodzie Spiskie (słow. Spišské Podhradie, niem. Kirchdorf, węg. Szepesváralja) – słowackie miasto w powiecie Lewocza. Po raz pierwszy wzmiankowane w 1249, prawa miejskie otrzymało w roku 1271. W latach 1412–1769 wchodziło w skład starostwa spiskiego.

Widok na miasto z Zamku Spiskiego

Jak wskazuje nazwa, było osadą na podgrodziu Zamku Spiskiego, w następnych wiekach rozwijało się niezależnie od niego. Pohradie jest najstarszą osadą niemiecką na Spiszu, założoną przez Sasów w XII wieku za panowania Gejzy II. Do ok. 1133 kasztelania spiska miała być posagiem Judyty, córki Bolesława Krzywoustego. W średniowieczu słynęło z cechów rzemieślników, zwłaszcza sukienników i rzeźników, a w późniejszym okresie także szewców. Od 1456 miało prawo do urządzania targów, które odbywały się w czwartki aż do XX wieku. W 1667 odnotowano w mieście 16 cechów, a wyroby ze Spiskiego Podgrodzia był znane na całym Spiszu i w okolicznych krajach.

Od 1894 miasto zyskało połączenie z miejscowością Spiskie Włochy, a przez to z Koleją Koszycko-Bogumińską. Ponieważ jednak linia do Spiskiego Podgrodzia była linią boczną, teren ten ominęła industrializacja.

Kiedyś w Spiskim Podgrodziu mieszkali liczni Niemcy (jeszcze w 1921 ok. 15%) oraz Żydzi. Obie narodowości posiadały własne świątynie i szkoły. Obecnie najliczniejsza mniejszość to Romowie.

Od 1948 w skład miejscowości wchodzi również Spiska Kapituła (Spišská Kapitula) – dawniej osobna miejscowość, nazywana „słowackim Watykanem” – siedziba biskupa Spiszu.

Wraz z Zamkiem Spiskim, Spiską Kapitułą, miejscowością Levoča i kościołem Ducha Świętego w pobliskiej miejscowości Żehra od 1993 znajduje się na liście dziedzictwa UNESCO (wpisane jako Levoča, Spišský Hrad i okoliczne zabytki).

Zabytki

• rynek z XVI-wiecznym ratuszem i barokowym słupem maryjnym,
• klasycystyczny kościół katolicki Narodzenia NMP, wzniesiony na ruinach kościoła gotyckiego, z którego ocalałą wieża i portal wejściowy,
• klasycystyczny kościół ewangelicki,
• synagoga,
• zabytki Spiskiej Kapituły.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Spiskie Podgrodzie
• Podegrodzie Spiskie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 374 .