Spiskie Włochy

Spiskie Włochy

Spišské Vlachy

Herb
Państwo	Słowacja
Kraj	koszycki
Powiat	Spiska Nowa Wieś
Burmistrz	Ľubomír Fifik[1]
Powierzchnia	42,21[2] km²
Wysokość	395[3] m n.p.m.
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość	3362[4] 79,94[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 53[3]
Kod pocztowy	053 61[3]
Tablice rejestracyjne	SN
Położenie na mapie kraju koszyckiego Spiskie Włochy
Położenie na mapie Słowacji Spiskie Włochy
48°57′N 20°48′E/48,950000 20,800000
Strona internetowa

Spišské Vlachy – stacja kolejowa

Spiskie Włochy^[6][7] (też Włachy, słow. Spišské Vlachy, niem. Wallendorf, węg. Szepesolaszi, łac. Latina villa) – miasto we wschodniej Słowacji, w kraju koszyckim w powiecie Spiska Nowa Wieś; liczy 3610 mieszkańców (2011).

Historia

Rejon miasta od X wieku do I połowy XI w. znajdował się w granicach Polski, zapewne na terenie kasztelanii spiskiej wzmiankowanej w dokumentach polskich i węgierskich^[8]. Później, w II połowie XI wieku obszar ten zajęli Węgrzy. Miejscowość ta wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1243 w dokumencie króla węgierskiego Beli IV. Nazwa miejscowości związana jest z działalnością Walonów z pogranicza Belgii i Francji, a nie jak często mylnie się sądzi Wołochów.

Od 1412 miasto z okolicą weszło w skład tzw. zastawu spiskiego, zostało włączone do Polski i stało się częścią starostwa spiskiego. W 1769 na teren ten wkroczyli Austriacy, polskie starostwo spiskie zostało zlikwidowane a miasto włączono w skład nowo utworzonej prowincji 16 spiskich miast (Provinz der 16 Zipser Städte ) z ograniczoną autonomią, którą zlikwidowano w 1876.

Największy rozkwit miejscowość przeżywała, gdy znajdowała się pod władaniem Polski, między XVI a XVIII wiekiem. Była wtedy silnym ośrodkiem wydobycia i wytopu miedzi. Jak we wszystkich miastach spiskich ludność była wielokulturowa – mieszkali tutaj Niemcy, Polacy, Węgrzy i Słowacy.

W drugiej połowie XIX wieku przez Spišské Vlachy poprowadzono kolej z Bogumina do Koszyc (Kolej Koszycko-Bogumińska / k.k.priv. Kaschau-Oderberger Eisenbahn / cs. és kir.szab. Kassa-Oderbergi Vasút / Košicko-bohumínska železnica). Wtedy jednak miasto chyliło się powoli ku upadkowi, czego dowodem jest odebranie praw miejskich w 1923. Ponownie przyznano je dopiero w niepodległej Słowacji, w roku 1992.

Zabytki

• Gotycki rynek z kamieniczkami i ratuszem – pierwotnie gotyckim, później po kilku pożarach wielokrotnie przebudowanym. Wieżę ratuszową wieńczy cebulasty hełm.
• Kościół św. Jana, pierwotnie romański, odnowiony w 1434 w stylu gotyckim. W środku znajduje się XV-wieczna chrzcielnica oraz krucyfiks z pracowni Mistrza Pawła w Lewoczy.
• Barokowo-klasycystyczny kościół ewangelicki, postawiony w XVIII wieku w miejscu dawnej, drewnianej świątyni. Wnętrze jest częściowo neoklasycystyczne.
• Barokowy słup maryjny z 1728; renowacja w 1873.

Stosunki demograficzne

Rozwój demograficzny od 1880:

Znaczna większość, bo 89% deklaruje wyznanie katolickie. W nielicznych przypadkach wymieniano wyznanie prawosławne, greckokatolickie i ewangelickie. Ponad 100 osób nie zadeklarowało żadnego.

Jeśli chodzi o narodowość, to ponad 97% określiło się jako Słowacy, 1,5% jako Romowie, są też pojedyncze osoby deklarujące się jako Czesi, Rusini, Ukraińcy i Węgrzy.

Kluby sportowe

• MŠK Tatran Spišské Vlachy – piłka nożna, słowacka V liga.

Przypisy