Sprężykokształtne

Sprężykokształtne
Elateriformia[1]
Crowson, 1960
Ilustracja
Ampedus balteatus z rodziny sprężykowatych
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstawonogi
Gromadaowady
Podgromadaowady uskrzydlone
Rządchrząszcze
Podrządchrząszcze wielożerne
InfrarządElateriformia
Ovalisia mirifica z rodziny bogatkowatych
Dascillus cervinus z rodziny Dascillidae
Rhipicera z rodziny Rhipiceridae
Samica świetlika świętojańskiego z rodziny świetlikowatych
Malthinus punctatus z rodziny omomiłkowatych
Byrrhus fasciatus z rodziny otrupkowatych
Heterocerus fenestratus z rodziny Heteroceridae
Elmis aenea z rodziny osuszkowatych
Melasis buprestoides z rodziny goleńczykowatych
Eubria palustris z rodziny Psephanidae
Limnichus pygmaeus z rodziny Limnichidae

Sprężykokształtne[2] (Elateriformia) – infrarząd[1] lub seria[3][4] chrząszczy z podrzędu wielożernych (Polyphaga).

Obejmuje około 43,5 tysiąca lub 42,2 tysiąca (po wyłączeniu Scirtoidea) opisanych gatunków[5][6]. Nieznane są synapomorfie grupy[6]. Cechują się różnorodną biologią. Larwy zasiedlają wodę, glebę, ściółkę i rośliny. Różne gatunki żywią się martwą materią organiczną, drewnem, aktywnie polują na żywe zwierzęta, a larwy Rhipiceridae są ektopasożytami cykad. Czasem imagines nie pobierają pokarmu[5]. Znane są w tej grupie bioluminescencja, neotenia i nadprzeobrażenie[6][5].

Systematyka

Systematyka sprężykokształtnych jest niestabilna[6]. W 1955 Crowson używał w podobnym zakresie taksonu Dasciliiformia, natomiast w 1960 zastąpił go taksonem Elateriformia, wyłączając zeń goleńczykowate, Clambidae i Scirtidae. W systematyce Lawrence'a i Newtona z 1995 do Elateriformia zaliczone zostały 4 nadrodziny: Dascilloidea, Buprestoidea, Byrrhoidea i Elateroidea[7]. W pracy Boucharda i innych z 2011 zaliczono doń także Scirtoidea[4]. Według wyników analizy morfologicznej Lawrence'a i innych z 2011, obejmującej cechy larw i imagines, większość Scirtoidea tworzy wraz Derodontidae i Nosodendridae osobny klad, stąd autorzy sklasyfikowali tę nadrodzinę we własnej serii Scirtiformia[8]. Wyniki analiz molekularnych Kurdaty i innych z 2014 wskazują, że Scirtoidea wraz z częścią Derodontoidea zajmują pozycję bazalną w obrębie chrząszczy wielożernych, odległą od Elateriformia, które były monofiletyczne po ich wyłączeniu. Same Elateriformia tworzą natomiast klad wraz ze Staphyliniformia, Scarabaeiformia i Bostrichiformia, dla tych ostatnich będąc grupą siostrzaną. Relacje pomiędzy poszczególnymi nadrodzinami Elateriformia pozostają niepewne[6].

Podział wg Lawrence'a i innych z 2011

  • nadrodzina: Dascilloidea Guérin-Méneville, 1843 (1834)
    • Dascillidae Guérin-Méneville, 1843 (1834)
    • Rhipiceridae Latreille, 1834
  • nadrodzina: Buprestoidea Leach, 1815 – bogatki
  • nadrodzina: Byrrhoidea Latreille, 1804 – otrupki
    • Byrrhidae Latreille, 1804 – otrupkowate
    • Elmidae Curtis, 1830 – osuszkowate
    • Dryopidae Billberg, 1820 (1817) – dzierożnicowate
    • Lutrochidae Kasap and Crowson, 1975
    • Limnichidae Erichson, 1846
    • Heteroceridae MacLeay, 1825
    • Psephenidae Lacordaire, 1854
    • Cneoglossidae Champion, 1897
    • Podabrocephalidae Pic, 1930
    • Ptilodactylidae Laporte, 1836
    • Chelonariidae Blanchard, 1845
    • Eulichadidae Crowson, 1973
    • Callirhipidae Emden, 1924
  • nadrodzina: Elateroidea Leach, 1815 – sprężyki
    • Rhinorhipidae Lawrence, 1988
    • Artematopodidae Lacordaire, 1857
    • Brachypsectridae LeConte and Horn, 1883
    • Cerophytidae Latreille, 1834
    • Eucnemidae Eschscholtz, 1829 – goleńczykowate
    • Throscidae Laporte, 1840 – podrywkowate
    • Elateridae Leach, 1815 – sprężykowate
    • †Praelateriidae Dolin, 1973
    • Plastoceridae Crowson, 1972
    • Drilidae Blanchard, 1845 – ślimacznikowate
    • Omalisidae Lacordaire, 1857 – rozgniotkowate
    • Lycidae Laporte, 1836 – karmazynkowate
    • Telegeusidae Leng, 1920
    • Phengodidae LeConte, 1861
    • Lampyridae Rafinesque, 1815 – świetlikowate
    • Omethidae LeConte, 1861
    • Cantharidae Imhoff, 1856 (1815) – omomiłkowate

Podział wg Boucharda i innych z 2011

  • nadrodzina: Scirtoidea Fleming, 1821
    • Decliniidae Nikitsky, Lawrence, Kirejtshuk and Gratshev, 1994
    • Eucinetidae Lacordaire, 1857
    • Clambidae Fischer von Waldheim, 1821
    • Scirtidae Fleming, 1821
    • †Elodophthalmidae Kirejtshuk and Azar, 2008
    • †Mesocinetidae Kirejtshuk and Ponomarenko, 2010
  • nadrodzina: Dascilloidea Guérin-Méneville, 1843 (1834)
    • Dascillidae Guérin-Méneville, 1843 (1834)
    • Rhipiceridae Latreille, 1834
  • nadrodzina: Buprestoidea Leach, 1815 – bogatki
    • Schizopodidae LeConte, 1859
    • Buprestidae Leach, 1815 – bogatkowate
  • nadrodzina: Byrrhoidea Latreille, 1804 – otrupki
    • Byrrhidae Latreille, 1804 – otrupkowate
    • Elmidae Curtis, 1830 – osuszkowate
    • Dryopidae Billberg, 1820 (1817) – dzierożnicowate
    • Lutrochidae Kasap and Crowson, 1975
    • Limnichidae Erichson, 1846
    • Heteroceridae MacLeay, 1825
    • Psephenidae Lacordaire, 1854
    • Cneoglossidae Champion, 1897
    • Ptilodactylidae Laporte, 1836
    • Podabrocephalidae Pic, 1930
    • Chelonariidae Blanchard, 1845
    • Eulichadidae Crowson, 1973
    • Callirhipidae Emden, 1924
  • nadrodzina: Elateroidea Leach, 1815 – sprężyki
    • Rhinorhipidae Lawrence, 1988
    • Artematopodidae Lacordaire, 1857
    • Brachypsectridae LeConte and Horn, 1883
    • Cerophytidae Latreille, 1834
    • Eucnemidae Eschscholtz, 1829 – goleńczykowate
    • Throscidae Laporte, 1840 – podrywkowate
    • †Praelateriidae Dolin, 1973
    • Elateridae Leach, 1815 – sprężykowate
    • Plastoceridae Crowson, 1972
    • Drilidae Blanchard, 1845 – ślimacznikowate
    • Omalisidae Lacordaire, 1857 – rozgniotkowate
    • †Berendtimiridae Winkler, 1987
    • Lycidae Laporte, 1836 – karmazynkowate
    • Telegeusidae Leng, 1920
    • Phengodidae LeConte, 1861
    • Rhagophthalmidae Olivier, 1907
    • Lampyridae Rafinesque, 1815 – świetlikowate
    • Omethidae LeConte, 1861
    • Cantharidae Imhoff, 1856 (1815) – omomiłkowate

Podział wg Lawrence'a i Newtona z 1995

  • nadrodzina: Scirtoidea Fleming, 1821
    • Decliniidae Nikitsky, Lawrence, Kirejtshuk and Gratshev, 1994
    • Eucinetidae Lacordaire, 1857
    • Clambidae Fischer von Waldheim, 1821
    • Scirtidae Fleming, 1821
  • nadrodzina: Dascilloidea Guérin-Méneville, 1843 (1834)
    • Dascillidae Guérin-Méneville, 1843 (1834)
    • Rhipiceridae Latreille, 1834
  • nadrodzina: Buprestoidea Leach, 1815 – bogatki
  • nadrodzina: Byrrhoidea Latreille, 1804 – otrupki
    • Byrrhidae Latreille, 1804 – otrupkowate
    • Elmidae Curtis, 1830 – osuszkowate
    • Dryopidae Billberg, 1820 (1817) – dzierożnicowate
    • Lutrochidae Kasap and Crowson, 1975
    • Limnichidae Erichson, 1846
    • Heteroceridae MacLeay, 1825
    • Psephenidae Lacordaire, 1854
    • Cneoglossidae Champion, 1897
    • Ptilodactylidae Laporte, 1836
    • Chelonariidae Blanchard, 1845
    • Eulichadidae Crowson, 1973
    • Callirhipidae Emden, 1924
  • nadrodzina: Elateroidea Leach, 1815 – sprężyki
    • Artematopodidae Lacordaire, 1857
    • Brachypsectridae LeConte and Horn, 1883
    • Cerophytidae Latreille, 1834
    • Eucnemidae Eschscholtz, 1829 – goleńczykowate
    • Throscidae Laporte, 1840 – podrywkowate
    • Elateridae Leach, 1815 – sprężykowate
    • Plastoceridae Crowson, 1972
    • Drilidae Blanchard, 1845 – ślimacznikowate
    • Omalisidae Lacordaire, 1857 – rozgniotkowate
    • Lycidae Laporte, 1836 – karmazynkowate
    • Telegeusidae Leng, 1920
    • Phengodidae LeConte, 1861
    • Lampyridae Rafinesque, 1815 – świetlikowate
    • Omethidae LeConte, 1861
    • Cantharidae Imhoff, 1856 (1815) – omomiłkowate
  • nadrodzina: incertae sedis
    • Podabrocephalidae Pic, 1930
    • Rhinorhipidae Lawrence, 1988

Przypisy

  1. ↑ a b Elateriformia, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ Roland Gerstmeier: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. przeł. Henryk Grabarczyk. Multico, seria: Przewodnik Kieszonkowy. ISBN 83-7073-105-8.
  3. ↑ Lech Borowiec: Klasyfikacja Coleoptera. W: Iconographia Coleopterorum Poloniae [on-line]. [dostęp 2014-01-16].
  4. ↑ a b Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1-972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.
  5. ↑ a b c Marek Wanat: Rząd: chrząszcze — Coleoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 300-302.
  6. ↑ a b c d e Robin Kundrata, Milada Bocakova, Ladislav Bocak. The comprehensive phylogeny of the superfamily Elateroidea (Coleoptera: Elateriformia). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 76, s. 162-171, 2014. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.03.012. 
  7. ↑ Rolf G. Beutel, Richard A.B. Leschen, Ladislav Bocak, Milada Bocakova: Elateriformia. W: Richard A.B. Leschen, Rolf G. Beutel, John F. Lawrence: Coleoptera, Beetles. Vol. 2: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga patim). Wyd. II. Berlin, Boston: Walter de Gruyter & Co., 2016, seria: Handbook of Zoology.
  8. ↑ John F. Lawrence, Adam Ślipiński, Ainsley E. Seago, Margaret K. Thayer, Alfred F. Newton, Adriana E. Marvaldi. Phylogeny of the Coleoptera Based on Morphological Characters of Adults and Larvae. „Annales Zoologici”. 61 (1), s. 1-217, 2011. DOI: 10.3161/000345411X576725. 
Rodziny chrząszczy
†Protocoleoptera
Tshekardocoleoidea
Permocupedoidea
  • †Permocupedidae
  • †Taldycupedidae
Permosynoidea
  • †Ademosynidae
  • †Permosynidae
Archostemata
Myxophaga
Asiocoleoidea
  • †Asiocoleidae
  • †Tricoleidae
Rhombocoleoidea
  • †Rhombocoleidae
Schizophoroidea
  • †Catiniidae
  • †Schizocoleidae
  • †Schizophoridae
Lepiceroidea
  • Lepiceridae
Sphaeriusoidea
Chrząszcze drapieżne
Chrząszcze wielożerne
kusakokształtne
kałużnice
kusaki
żukokształtne
żuki
sprężykokształtne
Scirtoidea
Dascilloidea
bogatki
otrupki
sprężyki
Derodontiformia
Derodontoidea
kapturnikokształtne
kapturniki
Cucujiformia
Lymexyloidea
przekraski
zgniotki
Coccinelloidea
czarnuchy
stonki
ryjkowce

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Rhipicera sp.jpg
Autor: susan from The Atherton Tablelands, Queensland , Australia, Licencja: CC BY 2.0

Kingdom: Animalia Phylum: Arthropoda Class: Insecta Order: Coleoptera Family: Rhipiceridae (feather or fan-horned beetles)

Genus: Rhipicera
Elmis aenea (Mueller, 1806) (23410554701).png
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Family: Elmidae Size: 2,1 mm (1,9 to 2,2 mm) Distribution: Europe Ecology: lives in mountain streams on stones and in moss Location: Germany, Bavaria, Upper Franconia, Pottenstein, Puettlach river leg.det. U.Schmidt, 21.VII.1975

Photo: U.Schmidt, 2015
Dascillus cervinus (Linné, 1758) (5598492362).jpg
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Familie: Dascillidae Groesse: 9-11,5 mm Verbreitung: Europa Oekologie: auf Gebüsch Fundort: Italien, Südtirol, Brixen, Vahrner See leg.det. U.Schmidt, 1973

Photo: U.Schmidt, 2011
Limnichus pygmaeus (Sturm, 1807) (21810640943).png
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Family: Byrrhidae Size: 1,9 mm (1,7 to 1,9 mm) Origin: Europe Ecology: along the rivers on sandy and loamy surfaces, lives of algae and moss Location: England, Ventnor leg.det. P.Harwood, 21.IV.1929 Coll. Oxford Museum of Natural History

Photo: U.Schmidt, 2015
Heterocerus fenestratus (Thunberg, 1784) (3188614410).jpg
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Familie: Heteroceridae Grösse: 4,5 mm Verbreitung: Europa Fundort: Germania, Oberfranken, Rudolphstein leg.det.U.Schmidt, 2000

Foto: U.Schmidt, 2006
Ampedus balteatus (Linné, 1758) (14221476875).png
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Family: Elateridae Size: 8,7 mm (7,5-10,0 mm) Distribution: Europe Ecology: development in damp and rotten pine wood Location: Germany, Bavaria, Upper Franconia, Fichtelgebirge, Fichtelberg, Silberhaus leg.det. U.Schmidt, 18.VI.1972

Photo: U.Schmidt, 2014
Malthinus 4954.JPG
Autor: Hedwig Storch, Licencja: CC BY-SA 3.0
Weichkäfer: Malthinus (es könnte vielleicht punctatus sein) (Thüringen, Garten), siehe auch: File:Jacobs40.jpg, Eintrag 24
Byrrhus fasciatus Forster, 1771 (11398770745).png
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Family: Byrrhidae Size: 8,0 mm (6,5-8,0 mm) Origin: Europe Ecology: feed on moss Location: Italy, Suedtirol, Trentino, Stilfser Joch, 2700 m leg. J.Scheuern, 23.VII.1979; det. O.Jaeger, 2006

Photo: U.Schmidt, 2013
Eubria palustris (Germar, 1818) (23239996820).png
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Family: Psephenidae (Dascillidae) File size: 2,4 mm (2,0 to 2,6 mm) Distribution: Europe (excluding Scandinavia) Ecology: in damp places Location: Germany, Upper Bavaria, Oberstdorf, Weidach, 850 m leg det. U.Schmidt, 22.VI.2005

Photo: U.Schmidt, 2015
Melasis buprestoides (Linné, 1761) (5926273386).jpg
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Familie: Eucnemidae Groesse: 8,0 mm Verbreitung: Palaearktis, verstreut und selten Oekologie: Entwicklung im toten Holz von Laubbäumen Fundort: Germania, Bayern, Mittelfranken, Ebenhausen, an Eiche leg.det. U.Schmidt, 1974

Photo: U.Schmidt, 2011
Firefly Nevit 02670 cr.jpg
Autor: Nevit Dilmen (talk), Licencja: CC BY-SA 3.0
Firefly, Assos Turkey