Sprawa elbląska

Ten artykuł należy dopracować: sprecyzować dane liczbowe („Wiele osób” – ile?). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

(c) I, AdamK, CC-BY-SA-3.0

Skwer Ofiar Sprawy Elbląskiej

(c) I, AdamK, CC-BY-SA-3.0

Skwer Ofiar Sprawy Elbląskiej – tablica pamiątkowa

Sprawa elbląska – potoczne określenie wydarzeń związanych z pożarem hali produkcyjnej nr 20 zakładów mechanicznych „Zamech” w Elblągu i konsekwencji tego pożaru.

W nocy z 16 na 17 lipca 1949 spłonęła hala produkcyjna nr 20 zakładów mechanicznych „Zamech” w Elblągu. Według odtajnionych sprawozdań Urzędu Bezpieczeństwa 17 lipca 1949 aresztowano 75 osób. Do 1 września cele zapełniało ok. 150 osób. Z całości odtajnionych materiałów wynika, że łącznie aresztowano przynajmniej 222 osoby. Rodziny zatrzymanych traciły mieszkania i pracę. Część aresztowanych, między innymi reemigranci z Francji oskarżeni o tworzenie siatki szpiegowskiej, nie miała żadnych związków z „Zamechem”, ich aresztowanie miało charakter polityczny. Troje z aresztowanych skazano na śmierć, sześcioro na długoletnie więzienie. Henryk Zając został znaleziony martwy w celi, Adam Basista zmarł trzy lata po wyjściu z więzienia. Był to najbardziej odczuwalny w Elblągu akt stalinowskiego terroru. Wydarzenie to wiązane jest z trwającą wówczas nagonką na Polaków przebywających podczas II wojny światowej we Francji, oraz obywateli i dyplomatów francuskich przebywających wówczas w Polsce.

Wyroki^[1][2]

Kara śmierci

1. Jean Bastard
2. Alojzy Banasiewicz
3. Andrzej Skrzesiński

Kara pozbawienia wolności

1. Stefan Czyż – dożywotnie pozbawienie wolności
2. Adam Basista – 15 lat więzienia
3. Bolesław Jagodziński – 15 lat więzienia
4. Bołesław Bubulis – 12 lat więzienia
5. Edward Dawidowicz – 12 lat więzienia
6. Józef Olejniczak – 11 lat więzienia

24 marca 1956 wszystkich skazanych uniewinniono^[1].

Wydarzenie to jest upamiętnione w Elblągu skwerem im. Ofiar Sprawy Elbląskiej oraz tablicą pamiątkową.

Przypisy

Bibliografia

• Historia Elbląga. Opracowanie zbiorowe pod redakcją Stanisława Gierszewskiego i Andrzeja Grotha, Tom V, Część 1. Historia polityczna i gospodarcza Elbląga, opracował Mirosław Golon, Wydawnictwo Marpress, Gdańsk 2006.