Sprzysiężenie

Sprzysiężenie – powieść Stefana Kisielewskiego, opublikowana w 1946 i zaliczana do nurtu literatury obrachunków inteligenckich.

Kisielewski rozpoczął pisanie Sprzysiężenia w 1942 roku. Ukończony utwór sprzedał Władysławowi Ryńcy (uratowało to powieść przed zniszczeniem – podczas powstania warszawskiego egzemplarz autorski spłonął, ocalał natomiast ten posiadany przez Ryńcę). Książka została opublikowana w grudniu 1946 nakładem prywatnego wydawnictwa „Panteon” należącego do Ryńcy.

Pierwsze recenzje książki były negatywne – Antoni Gołubiew skrytykował powieść za nadmierny erotyzm i szkodliwość społeczną, uznał też, że autor odcina się w nim od Boga („Tygodnik Powszechny” 2, 1947). Publikacja utworu uznanego za pornograficzny spowodowała także, że Kisielewski został w styczniu 1947 zawieszony w pracy felietonisty katolickiego „Tygodnika Powszechnego” (funkcję tę objął na powrót po trzech miesiącach). Pozytywną recenzję Sprzysiężenia opublikował natomiast Jan Kott na łamach lewicowej „Kuźnicy”, chwaląc utwór za laickość i zdrowy cynizm. Kisielewski gwałtownie zaprotestował przeciwko temu, pisząc w listach do „Tygodnika Powszechnego”, że opinia Kotta ma charakter polityczny i ma na celu zdyskredytowanie go w środowisku katolickim. Jerzy Turowicz tymczasem w swojej recenzji uznał Sprzysiężenie za utwór pogański, prawie antykatolicki. Kontrowersje wokół utworu spowodowały jego dużą popularność – Kazimierz Koźniewski skomponował Rozmowę o Sprzysiężeniu z cytatów z utworu, natomiast na łamach „Odrodzenia” opublikowano poświęcony książce wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (A jak to Sprzysiężenie/kupił pewien zboczeniec,/to w tramwaju z książką zemdlał/włosy mu stanęły dęba/i się zaraz nawrócił).

Bibliografia

  • Ludwik Bohdan Grzeniewski Sprawa „Sprzysiężenia”. W: Stefan Kisielewski: Sprzysiężenie. Warszawa: Iskry, 1997. ISBN 83-207-1493-1.

Linki zewnętrzne