Sprzysiężenie Claudiusa Civilisa

Sprzysiężenie Claudiusa Civilisa
De samenzwering van de Bataven onder Claudius Civilis
Ilustracja
Autor

Rembrandt

Data powstania

1661

Medium

olej na płótnie

Wymiary

196 × 309 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Sztokholm

Lokalizacja

Nationalmuseum

Sprzysiężenie Claudiusa Civilisa – rysunek przygotowawczy, 1661, Monachium, Graphische Sammlung

Sprzysiężenie Claudiusa Civilisa – obraz holenderskiego malarza Rembrandta.

Obraz został zamówiony przez władze Amsterdamu by ozdobić ratusz i podkreślić niepodległość Niderlandów. Pierwotnie zlecenie zostało złożone na ręce ucznia Rembrandta, Govaerta Flincka w 1655 roku, lecz z powodu śmierci malarza, zwrócono się do jego nauczyciela Rembrandta. Tematem obrazu jest historyczne wydarzenie opisane w dziele Tacyta Memorabilia[1] i opowiadające m.in. o sprzysiężeniu przodków Holendrów, Batawów przeciwko rzymskiej dominacji. Powstanie przeciwko Rzymowi miało być symboliczną alegorią buntu przeciwko Hiszpanom.

Rembrandt postanowił stworzyć dzieło monumentalne o powierzchni 25 m². Wybrał scenę przedednia powstania Batawów, gdy Cywilis wydaje ucztę dla swoich sprzymierzeńców. Jego postać widziana jest z przodu, w ręku trzyma miecz do którego inni przytykają własne miecze na znak przysięgi. Stół, przy którym siedzą, wydaje się być źródłem światła i rozjaśnia oblicza zebranych. Sceneria przywodzi na myśl scenę ze szekspirowskiej sztuki teatralnej. Na temat historyk sztuki Carl Nordenfalk pisał:

Światło, które (...) żarzy się wzdłuż krawędzi i rozjaśnia ubrania i twarze ludzi znajdujące się z tyłu, wydaje się wielokrotnie silniejsze niż to światło, które można sobie wyobrazić jako płynące z ukrytego źródła znajdującego się na stole. Ten właśnie, przede wszystkim świetlny, efekt sprawia, że przysięga w obrazie Rembrandta staje się świętym misterium[2]

Już w 1662 roku obraz został zdjęty z sali ratusza. Przyczyną było prawdopodobnie kalectwo Cywilisa (Rembrandt przedstawił go jako ślepca), co miało ujmować postaci heroizmu. W miejsce płótna wstawiono obraz Jorisa Ovensa przedstawiający wodza Batawów z profilu. Odrzucenie dzieła Rembrandta zmusiło malarza do zmniejszenia go o jedną czwartą i szukania innego kupca. Obecnie pierwotne dzieło znane jest jedynie z rysunku przygotowawczego, na którym widać w tle ogromną kulisę architektoniczną.

Przypisy

  1. Jan Białostocki: Symbole i obrazy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 284. ISBN 83-01-02771-1.
  2. C. Nordenfalk, Some Facts about rembrandt’s Claudius Cicilis, „Konsthistorisk Tidskrift” XXV, 1956, s. 92 za: Jan Białostocki Symbole i obrazy s. 286.

Bibliografia

  • Pierre Cabanne, Rembrandt, wyd. Imbir, Warszawa 2010, ISBN 978-83-60334-87-4.
  • Stefano Zuffi, Rembrandt, wyd. Arkady, Warszawa 2006, ISBN 978-83-60529-02-7.
  • Stefano Zuffi, Rembrandt, Munich: wyd. Prestel, 2011, ISBN 978-3-7913-4620-5, OCLC 751736827.
  • Janina Michałkowa: Rembrandt. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1960.

Media użyte na tej stronie

Bataafseeed.jpg
One of the painters commissioned to make a ‘Batavian’ painting for the new Amsterdam town hall was Rembrandt van Rijn (1606-69). Rembrandt chose the moment of the oath of the Batavians in the sacred grove, as described by Tacitus, Histories IV, 14. Civilis, with crown and sword, is the main protagonist of the composition. Unlike his fellow painters, Rembrandt decided to depict Civilis with one blind eye, as some of the sources had described his appearance. In 1662 it was reportedly on display at the town hall, but shortly afterwards, it was removed from the building. The painting, originally measuring more than 5 by 5 metres, was reduced to about 2 by 3 metres, which incidentally makes Civilis`s blind eye more clearly visible.
Rembrandt-Civilis-recto-1.jpg
(recto). Includes additional rectangle showing approximate location of the cut down painting entitled 'The Conspiracy of Claudius Civilis' 1661-1662, now held at Nationalmuseum in Stockholm.