Spuneryzm
.svg) | Ten artykuł od 2021-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Spuneryzm (ang. spoonerism, od nazwiska Williama Archibalda Spoonera) – przejęzyczenie polegające na zamianie miejscami głosek w wyrazie lub początkowych głosek w grupie wyrazów. Wynikiem takiego przejęzyczenia mogą być sensowne zwroty, często zabawne lub nieprzyzwoite. Istotne jest podobieństwo w mowie, a nie w piśmie, stąd też przykłady takie, jak „stój, Halina”.
Umyślne produkowanie takich par to zabawa językowa znana jako gra półsłówek. Już sama nazwa zabawy jest spuneryzmem.
Przykłady spuneryzmów
- po polsku:
- puszę się w duchu (duszę się w puchu)
- młyn za płotem (płyn za młotem)
- praca z wręgami (wraca z pręgami)
- chór wujów
- trzeszczy wrzos
- Tomek z domu wierszy
- po angielsku (pary przypisywane Williamowi Spoonerowi):
- fighting a liar (lighting a fire)
- you hissed my mystery lecture (you missed my history lecture)
- you've tasted a whole worm (you've wasted a whole term)
- cattle ships and bruisers (battle ships and cruisers)
- tons of soil (sons of toil)
- our queer old Dean (our dear old Queen)
Polski pisarz Stanisław Barańczak w swojej książce analizującej różne gatunki zabaw literackich „Pegaz zdębiał” szczegółowo zajął się zagadnieniem spuneryzmów. Postawił tam tezę, że największą satysfakcję sprawia czytelnikowi lub słuchaczowi obsceniczna gra półsłówek. Wyliczył też wiele tego rodzaju spuneryzmów, które charakteryzują się zaawansowaniem technicznym (zmiany podziału na słowa, wielokrotne przestawki). Reprezentatywne dla analizy Stanisława Barańczaka są przykłady takie, jak „Kali nie bać się jeleni” lub „zupa z gębami dorsza”.
Zobacz też
- malapropizm
- czynność pomyłkowa
Bibliografia
- 750 razy gra półsłówek, praca zbiorowa pod redakcją magister Zyty Pielonej, il. Szymon Kobyliński, 1992, ISBN 83-85586-00-8.
Media użyte na tej stronie