St John’s College (Cambridge)

St John’s College
University of Cambridge
(c) User: (WT-shared) Albion z wts wikipodróże, CC BY-SA 4.0 Wejście na Nowy Dziedziniec
Typ	kolegium uniwersyteckie
Państwo	Wielka Brytania
Kraj	Anglia
Adres	St John’s College Cambridge CB2 1TP United Kingdom
Liczba studentów	805 (2016/17)
Położenie na mapie Cambridgeshire Contains Ordnance Survey data © Crown copyright and database right, CC BY-SA 3.0 St John’s College
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de St John’s College
Położenie na mapie Anglii St John’s College
52°12′29″N 0°07′00″E/52,208056 0,116667
Strona internetowa

St John’s College – jedno z kolegiów (ang. colleges) wchodzących w skład Uniwersytetu Cambridge.

Historia

Kolegium St John’s powstało w roku 1511. Pomysłodawcą przekształcenia istniejącego od roku 1134^[1] szpitala pw. św. Jana Ewangelisty w Cambridge w kolegium uniwersyteckie był Jan Fisher, biskup Rochester, kapelan Małgorzaty Beaufort, hrabiny Richmond i Derby. Za jego namową zdecydowała się ona sfinansować przedsięwzięcie^[a]. Chociaż przygotowania do przekształcenia szpitala w kolegium zakłóciła śmierć hrabiny w 1509 roku, Fisher dopilnował jego ostatecznej realizacji. 9 kwietnia 1511 wydany został akt fundacji Kolegium, a jego pierwszym rektorem (Master) ustanowiono Roberta Shortona. Pod jego kierunkiem prowadzono budowę St John’s i rozpoczęto rekrutację jego członków. Kolegium zostało otwarte 29 lipca 1516 roku przez jego drugiego rektora – Alana Percy’ego. Budowa ciągnęła się jeszcze do roku 1520. W międzyczasie król Henryk VIII jako spadkobierca, Małgorzaty Beaufort, znacznie ograniczył środki przeznaczone przez nią w ostatniej woli na uposażenie i dalsze utrzymanie Kolegium, do jakich rościło sobie ono pretensje. Od tego czasu monarcha został w St John’s otoczony legendą tego, który okradł Kolegium, choć w istocie jedynie wypełnił, z korzyścią dla siebie, ale bardzo ściśle, zapisy testamentu^[2].

Rektor St John’s z lat 1518–1537^[3], Nicholas Metcalfe, zasłużył się w historii Kolegium podniesieniem na bardzo wysoki poziom nauczania, zwłaszcza klasycznej greki. Sukces ten, wynikający z właściwego doboru kadry, a nie z zamożności St John’s, nie uchronił jednak Metcalfe’a przed odwołaniem z funkcji, czego przyczyną było jego wytrwanie przy katolicyzmie. Przez całe następne stulecie Kolegium było polem sporów religijnych i politycznych, za które płacili stanowiskami kolejni rektorzy i w które często włączały się władze. Andrew Perne, rektor kolegium Peterhouse z drugiej połowy XVI wieku, określił ówczesnych członków St John’s College, jako „przebiegłych praktyków w sztuce pozbywania się niepopularnego szefa”^[4]. W tym okresie St John’s było, obok Christ’s College, jednym z dwóch kolegiów najbardziej zaangażowanych w krzewienie purytanizmu^[5]. Religijny i polityczny ekstremizm członków kolegium pociągał za sobą ostre reakcje zmieniających się władz: restaurująca katolicyzm Maria I wydaliła z Kolegium kilkunastu jego protestanckich członków, którzy powrócili wraz z objęciem panowania przez zwalczającą katolicyzm Elżbietę I. Z kolei rojalistyczne sympatie członków kolegium zostały ukarane przez stronników Parlamentu podczas angielskiej wojny domowej pozbawieniem urzędu i aresztowaniem w roku 1644 rektora, wydaleniem 29 wykładowców i przekształceniem Pierwszego Dziedzińca kolegium w więzienie dla „szczególnie złośliwych” członków władz Uniwersytetu. W trakcie wojennego zamieszania Kolegium została kilkukrotnie złupione – straciło między innymi cenną kolekcję srebrnych monet i medali^[6].

Pomimo tych wydarzeń poziom nauczania w kolegium był nadal wysoki, a jego popularność wzrosła – przez niemal cały wiek XVIII liczba studentów w St John’s była największa spośród wszystkich kolegiów Uniwersytetu^[b]. Cechą charakterystyczną St John’s College było w tamtym czasie przyjmowanie stosunkowo dużej liczby najuboższych studentów, choć stopniowo ich odsetek malał: od około ½ w latach 1630–1639 do około 1/5 w latach 1792–1802^[2].

W roku 1765 w St John’s College wprowadzono obowiązkowe egzaminy przeprowadzane dwa razy w roku, co zdecydowanie podniosło poziom nauczania (wcześniej przeprowadzano jedynie egzaminy wstępne i końcowe)^[c][7]. W latach 1765–1767 na zachodniej wieży Drugiego Dziedzińca urządzono obserwatorium astronomiczne, a w roku 1853 stworzono laboratorium chemiczne. W roku 1820 zniesiono zawarty w statucie Kolegium przepis przypisujący miejsca wśród członków Kolegium do konkretnych hrabstw i miejscowości, co pozwoliło na podniesienie poziomu kadry naukowej^[d]. W roku 1882 nowy statut Kolegium zniósł dotychczasowy obowiązek wstępowania jego członków do stanu duchownego i zachowywania celibatu. W roku 1927 przyjęty został kolejny, obowiązujący do dzisiaj statut Kolegium.

W roku 1981 po raz pierwszy członkiem Kolegium została kobieta, przyjęto też wówczas 9 studentek studiów doktoranckich. Od roku 1982 przyjmowane są studentki studiów licencjackich^[8].

Współczesność

Działalność kolegium służy realizacji celów w czterech obszarach: kształcenia, religii, przekazywania wiedzy i badań naukowych.

W roku akademickim 2016/17 St John’s kształciło 805 studentów: 619 na studiach licencjackich, 54 na studiach magisterskich i 132 na doktoranckich^[9].

Roczne koszta utrzymania Kolegium wyniosły w 2015 roku 36,81 mln £, a przychód – 35,01 mln £. Wartość należących do St John’s College inwestycji – nieruchomości i papierów wartościowych – wynosiła w tymże roku 689,62 mln £^[10].

Według rankingu Tompkins Table szeregującego kolegia Uniwersytetu w Cambridge według wyników uzyskiwanych od roku 1997 na egzaminach przez ich członków będących studentami studiów licencjackich, St John’s zajęło w 2016 roku 5. miejsce – 29,8% jego studentów uzyskało najwyższe noty (Firsts)^[11]. Najwyższą – 4. – pozycję Kolegium zajęło w latach 2000 i 2001, a średnia zajmowana pozycja to 12,5.

9 uczonych mających związki z St John’s College otrzymało Nagrodę Nobla (w tym jeden dwukrotnie):

Architektura i ważniejsze budynki

Plan Kolegium z roku 1897

Na główny kompleks budynków St John’s College składają się trzy dziedzińce oraz Kaplica. Bramy pomiędzy dziedzińcami oraz brama główna (Wielka Brama) ułożone są w jednej linii, dzięki czemu stworzono amfiladę.

First Court (Pierwszy Dziedziniec)

(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0

Pierwszy Dziedziniec wraz z Wielką Bramą

Jest to najstarsza część St John’s College wybudowana w latach 1511–1520. Północną stronę Dziedzińca zajmuje kaplica, wybudowana w roku 1868. W zachodniej części Dziedzińca, od strony kaplicy znajduje się refektarz (Hall). Nad zachodnią bramą, prowadzącą do Drugiego Dziedzińca, znajduje się posąg fundatorki Kolegium, Małgorzaty Beaufort z roku 1674. Szpiczaste okna wschodniej części Dziedzińca należały pierwotnie do pierwszej biblioteki Kolegium.

Wielka Brama (Great Gate), prowadząca do kompleksu budynków Kolegium, ukończona została w roku 1516. Każdy z jej rogów zajmuje ośmiokątna wieża. Nad otworem wejściowym znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca herb fundatorki. Powyżej umieszczono w niszy posąg św. Jana Ewangelisty. Wrota bramy pochodzą z roku 1665.

Second Court (Drugi Dziedziniec)

(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0

Drugi Dziedziniec

Dziedziniec ten wybudowano w pierwszych latach XVII wieku. Znajdująca się w zachodniej części Dziedzińca Brama Shrewsbury została tak nazwana na cześć jego głównej fundatorki – Mary Talbot, hrabiny Shrewsbury. Bramę zdobi herb i posąg hrabiny z roku 1671. W drugiej połowie XVIII w. i w XIX w. na szczycie bramy działało obserwatorium astronomiczne.

Third Court (Trzeci Dziedziniec)

(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0

Trzeci Dziedziniec

Dziedziniec ten wybudowano w dwóch etapach: część północną, która do lat 90. XX wieku pełniła rolę głównej biblioteki Kolegium (stąd nazywana jest obecnie Starą Biblioteką, Old Library) wzniesiono w roku 1624, części zachodnią i południową – w latach 1669–1672. Fundatorem biblioteki był John Williams, biskup Lincoln. Spełniając jego życzenie, gmach biblioteki zaprojektowano w stylu neogotyckim. Nad wielkim oknem wychodzącym na stronę rzeki znajdują się inicjały upamiętniające Williamsa: ILCS (łac. Iohannes Lincolniensis Custos Sigilli, pl. Jan z Lincoln, Strażnik Pieczęci).

New Court (Nowy Dziedziniec)

Nowy Dziedziniec

Nowy Dziedziniec, położony po drugiej stronie rzeki Cam w stosunku do reszty kompleksu, został zaprojektowany we wczesnym stylu neogotyckim przez Thomasa Rickmana i Henry’ego Hutchinsona. Wybudowano go w roku 1831. Był to pierwszy ważny budynek wzniesiony przez kolegium Uniwersytetu Cambridge po zachodniej stronie rzeki^[12].

Chapel (Kaplica)

Wnętrze Kaplicy St John’s College

Architektem, który zaprojektował Kaplicę był George Gilbert Scott. Jego inspiracją była paryska Sainte-Chapelle^[12]. Wybudowanie kaplicy wymagało wyburzenia starej kaplicy wzniesionej nieco bardziej na południe, co zaburzyło proporcje Pierwszego Dziedzińca.

Sufit budynku zdobią malowidła w stylu wiktoriańskim, wyobrażające postaci znaczących chrześcijan z poszczególnych stuleci. Na południowej ścianie przedsionka zawieszono obraz Antona Mengsa z około 1777 roku, Zdjęcie z Krzyża. W północnym transepcie kaplicy znajduje się grobowiec zmarłego w roku 1522 Hugh Ashtona, jednego z pierwszych członków Kolegium. Ozdobiony jest dwiema podobiznami zmarłego: na górze jest on przestawiony jako odziany w szaty akademickie i na dole – jako gnijące zwłoki. Na balustradzie otaczającej grób umieszczono symbol będący rebusem kryjącym nazwisko zmarłego: jesion (ang. ash) wyrastający z beczki (tun)^[12].

Pochodzące z XIX wieku witraże w oknach kaplicy przedstawiają sceny z Ewangelii oraz legendarne sceny z życia św. Jana Ewangelisty (postać św. Jana przedstawiana jest zawsze w głębokich odcieniach czerwieni i zieleni). Witraż wielkiego okna w przedsionku ilustruje Sąd Ostateczny.

Bridge of Sighs (Most Westchnień)

Most Westchnień, widok z Mostu Kuchennego

Most przerzucony nad rzeką Cam stanowi połączenie między Trzecim Dziedzińcem a Nowym Dziedzińcem i został wybudowany w tym samym czasie, co ten ostatni – w roku 1831. Choć nazwa mostu nawiązuje do słynnego mostu w Wenecji, jedyne co łączy obydwie budowle to fakt, że są kryte.

Na południe od Mostu Westchnień znajduje się drugi most Kolegium – Most Kuchenny (Kitchen Bridge).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Nicholas Metcalfe (ang.). A Cambridge Alumni Database. [dostęp 2016-11-15].
• The Cambridge Guide, Including Historical and Architectural Notices of the Public Buildings, and a Concise Account of the Customs and Ceremonies of the University. Longman & Company, 1845. [dostęp 2016-11-25]. (ang.)
• Arthur Gray: Jesus College. Londyn: F.E. Robinson, 1902, seria: University of Cambridge college histories. (ang.)
• Peter Linehan: St John’s College, Cambridge: A History. Boydell Press, 2011. ISBN 978-1-84383-608-7. [dostęp 2016-11-25]. (ang.)
• Annual Report and Financial Statements (ang.). St John’s College. [dostęp 2016-11-19].
• The colleges and halls: St. John’s. W: A History of the County of Cambridge and the Isle of Ely: Volume 3, the City and University of Cambridge. J.P.C. Roach (red.). 1959, seria: Victoria County History. (ang.)
• St. John’s College. W: James Bass Mullinger: University of Cambridge. College histories. T. 8. F.E. Robinson & Company, 1901. (ang.)
• Harry Curtis: The Tompkins Table 2016: Christ’s has risen (ang.). Varsity, 2016-10-29. [dostęp 2016-11-17].
• Elisabeth Leedham-Green: A Concise History of the University of Cambridge. Cambridge University Press, 1996. ISBN 978-0-521-43978-7. (ang.)
• University of Cambridge: student data by college, 2016-17 (ang.). Planning and Resource Allocation Office, University of Cambridge. [dostęp 2017-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-12)].
• St John’s College: Tour (ang.). St John’s College. [dostęp 2016-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-24)].
• Women & St John’s College (ang.). St John’s College. [dostęp 2016-11-21].