Stadion (bieg)

Stadion, strona B amfory panatenajskiej, styl czarnofigurowy, ok. 520 p.n.e., Metropolitan Museum of Art[1]

Stadion (gr. στάδιον) – dyscyplina sportowa uprawiana w starożytnej Grecji, bieg krótki rozgrywany na dystansie jednego stadionu. Jedyna konkurencja igrzysk olimpijskich w latach 776–724 p.n.e.

Opis

Jeden z czterech biegów rozgrywanych w starożytnej Grecji – obok „biegu tam i z powrotem” – diaulos, biegu długodystansowego dolichos i biegu w zbroi – hopliodromos[2]. Nazwa biegu pochodzi od nazwy miary – stadionu, która określała długość biegu[3]. Współczesnym odpowiednikiem stadionu jest bieg sprinterski na 200 m[3]. Bieg cieszył się dużym powodzeniem, tak że podczas igrzysk trzeba było przeprowadzać eliminacje, a każdy zwycięzca eliminacji wchodził do finału[4][5]. Począwszy od XXXVIII igrzysk w 632 p.n.e. oprócz biegu mężczyzn zaczęto przeprowadzać bieg chłopców (w wieku 17–20 lat)[4].

Długość biegu była zależna od lokalizacji stadionu na którym się odbywał – stadion był równy 600 stopom, ale długość stopy była różna w różnych regionach Grecji[6][7]:

Stadion był najbardziej prestiżową ówczesną dyscypliną, a jego zwycięzca miał zaszczyt podkładać ogień pod stos ofiarny, na którym składano w ofierze 100 byków[8]. Stadion był jedną z pięciu dyscyplin tworzących pentatlon (obok skoku w dal, rzutu oszczepem, rzutu dyskiem i zapasów)[8].

Historia

Konkurencja ta była jedyną konkurencją igrzysk olimpijskich w latach 776–724 p.n.e. (podczas pierwszych trzynastu igrzysk[4]) a od ok. 300 p.n.e. imieniem zwycięzcy biegu nazywano cały czteroletni okres do następnych igrzysk nazywany Olimpiadą[4] – stąd znani są prawie wszyscy zwycięzcy stadionu[3]. Zwycięzca mógł nazywać się najszybszym biegaczem w świecie greckim[4]. Pierwszym zwycięzcą w 776 p.n.e. był kucharz Koroibos z Elidy[4].

Pierwsze biegi stadionu w Olimpii odbywały się do ołtarza Zeusa a zwycięzca zapalał stos ofiarny[9].

Lista zwycięzców

Poniższa lista została stworzona na podstawie informacji w banku danych igrzysk olimpijskich Fundacji Świata Helleńskiego (gr. Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού, (ΙΜΕ), ang. Foundation of the Hellenic World, (FHW))[10]:

IgrzyskaRokZwycięzcaMiejsce
pochodzenia
1.776 p.n.e.Koroibos z ElidyElida
2.772 p.n.e.AntimakosDyspontium
3.768 p.n.e.AndroklosMesini
4.764 p.n.e.PolycharesMesini
5.760 p.n.e.AiskinesElida
6.756 p.n.e.OjbotasDyme
7.752 p.n.e.DaiklesMesini
8.748 p.n.e.AntiklesMesini
9.744 p.n.e.Ksenodokos (lub Ksenokles)Mesini
10.740 p.n.e.DotadesMesini
11.736 p.n.e.LeokaresMesini
12.732 p.n.e.OksytemisKleonai
13.728 p.n.e.DioklesKorynt
14.724 p.n.e.Dasmon (lub Desmon)Korynt
15.720 p.n.e.OrsipposMegara
16.716 p.n.e.PitagorasSparta
17.712 p.n.e.PolosEpidauros
18.708 p.n.e.TellisSikion
19.704 p.n.e.MenosMegara
20.700 p.n.e.AteradasSparta
21.696 p.n.e.PantaklesAteny
22.692 p.n.e.PantaklesAteny
23.688 p.n.e.Ikaros (lub Ikarios)Hyperesia
24.684 p.n.e.KleoptolemosSparta
25.680 p.n.e.TalpisSparta
26.676 p.n.e.KallistenesSparta
27.672 p.n.e.Eurybates (lub Eurybotos lub Eurybos)Ateny
28.668 p.n.e.CharmisSparta
29.664 p.n.e.ChionisSparta
30.660 p.n.e.ChionisSparta
31.656 p.n.e.ChionisSparta
32.652 p.n.e.KratinosMegara
33.648 p.n.e.Gylis (lub Gygis)Sparta
34.644 p.n.e.StomasAteny
35.640 p.n.e.SfairosSparta
36.636 p.n.e.ArytamasSparta
37.632 p.n.e.EurykleidasSparta
38.628 p.n.e.OlynteusSparta
39.624 p.n.e.RipsolaosSparta
40.620 p.n.e.OlynteusSparta
41.616 p.n.e.Kleondas (lub Kleonidas)Teby
42.612 p.n.e.LykotasSparta
43.608 p.n.e.KleonEpidauros
44.604 p.n.e.GelonSparta
45.600 p.n.e.AntikratesEpidauros
46.596 p.n.e.KrysamaksosSparta
47.592 p.n.e.EuryklesSparta
48.588 p.n.e.Glaukias (lub Glykon)Kroton
49.584 p.n.e.LykinosKroton
50.580 p.n.e.EpitelidasSparta
51.576 p.n.e.EratostenesKroton
52.572 p.n.e.AgisElida
53.568 p.n.e.HagnonSkopelos
54.564 p.n.e.HippostratosKroton
55.560 p.n.e.HippostratosKroton
56.556 p.n.e.FaidrosFarsalos
57.552 p.n.e.LadromosSparta
58.548 p.n.e.DiognetosKroton
59.544 p.n.e.ArkilokosKorkyra
61.536 p.n.e.AgatharchosKorkyra
62.532 p.n.e.EryksidasChalkida
63.528 p.n.e.ParmenidesKamarina
64.524 p.n.e.MenandrosTessalia
65.520 p.n.e.AnokosTaras
66.516 p.n.e.IskyrosHimera
67.512 p.n.e.FanasPellene
68.508 p.n.e.Iskomakos (lub Isomakos)Kroton
69.504 p.n.e.Iskomakos (lub Isomakos)Kroton
70.500 p.n.e.NikeasOpus
71.496 p.n.e.TisikratesKroton
72.492 p.n.e.TisikratesKroton
73.488 p.n.e.AstylosKroton
74.484 p.n.e.AstylosKroton
75.480 p.n.e.AstylosSyrakuzy
76.476 p.n.e.Skamandros (lub Skamandrios)Mitylena
77.472 p.n.e.DandesArgos
78.468 p.n.e.ParmenidesPaestum
79.464 p.n.e.KsenofontKorynt
80.460 p.n.e.Torymbas (lub Toryllas lub Torymnas)Tessalia
81.456 p.n.e.PolymnastosKyrene
82.452 p.n.e.LykosLarisa
83.448 p.n.e.KrisonHimera
84.444 p.n.e.KrisonHimera
85.440 p.n.e.KrisonHimera
86.436 p.n.e.TeopomposTessalia
87.432 p.n.e.SofronAmbrakia
88.428 p.n.e.SymmakosMesyna
89.424 p.n.e.SymmakosMesyna
90.420 p.n.e.HyperbiosSyrakuzy
91.416 p.n.e.EksainetosAkragas
92.412 p.n.e.EksainetosAkragas
93.408 p.n.e.Eubatas (lub Eubatos lub Eubotas)Kyrene
94.404 p.n.e.Krokinas (lub Krukinas)Larisa
95.400 p.n.e.MinosAteny
96.396 p.n.e.Eupolemos (lub Eupolis)Elida
98.388 p.n.e.SosipposAteny
99.384 p.n.e.DikonSyrakuzy
100.380 p.n.e.DionysodorosTaras
101.376 p.n.e.DamonThurioi
102.372 p.n.e.DamonThurioi
103.368 p.n.e.PytostratosAteny
104.364 p.n.e.FokidesAteny
105.360 p.n.e.PorosKyrene
106.356 p.n.e.PorosMalia
107.352 p.n.e.SmikrinasTaras
108.348 p.n.e.PolyklesKyrene
109.344 p.n.e.AristolokosAteny
110.340 p.n.e.AntiklesAteny
111.336 p.n.e.KleomantisKleitor
112.332 p.n.e.GrylosChalkida
113.328 p.n.e.KlitonMacedonia
114.324 p.n.e.MikinasRodos
115.320 p.n.e.DamasiasAmfipolis
116.316 p.n.e.DeinostenesSparta
117.312 p.n.e.ParmenionMitylena
118.308 p.n.e.ApollonidesTegea
119.304 p.n.e.AndromenesKorynt
120.300 p.n.e.PitagorasMagnezja nad Meandrem
121.296 p.n.e.PitagorasMagnezja nad Meandrem
122.292 p.n.e.AntigonosMacedonia
123.288 p.n.e.AntigonosMacedonia
124.284 p.n.e.FilomelosFarsalos
125.280 p.n.e.LadasEjo
126.276 p.n.e.IdaiosKyrene
127.272 p.n.e.PerigenesAleksandria
IgrzyskaRokZwycięzcaMiejsce
pochodzenia
128.268 p.n.e.SeleukosMacedonia
129.264 p.n.e.FilinosKos
130.260 p.n.e.FilinosKos
131.256 p.n.e.AmmoniosAleksandria
132.252 p.n.e.KsenofanesAmfissa
133.248 p.n.e.SymilosNeapolis
134.244 p.n.e.AlkidasSparta
136.236 p.n.e.EratonEtolia
137.232 p.n.e.MenesteusBargylia
138.228 p.n.e.DemetriosAleksandria
139.224 p.n.e.IolaidasArgos
140.220 p.n.e.ZopyrosSyrakuzy
141.216 p.n.e.DorotheosRodos
142.212 p.n.e.KratesAleksandria
143.208 p.n.e.HerklaitosSamos
144.204 p.n.e.PyrriasEtolia
144.204 p.n.e.HerakleidesSalamina
146.196 p.n.e.MikionBeocja
147.192 p.n.e.AgemakosKyzikos
148.188 p.n.e.ArkesilaosMegalopolis
149.184 p.n.e.HippostratosSeleucja nad Tygrysem
150.180 p.n.e.OnesikritosSalamina
151.176 p.n.e.TymilosAspendos
152.172 p.n.e.DemokritosMegara
153.168 p.n.e.AristandrosAntissa
154.164 p.n.e.LeonidasRodos
155.160 p.n.e.LeonidasRodos
156.156 p.n.e.LeonidasRodos
157.152 p.n.e.LeonidasRodos
158.148 p.n.e.OrtonSyrakuzy
159.144 p.n.e.AlkemosKyzikos
160.140 p.n.e.DiodorosSikion
161.136 p.n.e.AntipatrosEpir
162.132 p.n.e.DamonDelfy
163.128 p.n.e.TimoteosTralles
164.124 p.n.e.BoiotosSikion
166.116 p.n.e.ChrysogonosNikaja
167.112 p.n.e.ChrysogonosNikaja
168.108 p.n.e.NikomakosFiladelfeia
169.104 p.n.e.NikodamosSparta
170.100 p.n.e.SimmiasSeleucja nad Tygrysem
171.96 p.n.e.NikoklesAkriaj
172.92 p.n.e.EudamosKos
173.88 p.n.e.ParmeniskosKorkyra
174.84 p.n.e.DemostratosLarisa
176.76 p.n.e.FilonikosElida
176.76 p.n.e.DionKiparisja
177.72 p.n.e.HekatomnosMilet
178.68 p.n.e.DioklesHypajpa
179.64 p.n.e.AndreasSparta
180.60 p.n.e.AndromachosAmbrakia
181.56 p.n.e.LamachosTaormina
182.52 p.n.e.AntestionArgos
183.48 p.n.e.TeodorosMesini
184.44 p.n.e.TeodorosMesini
185.40 p.n.e.AristonThurioi
186.36 p.n.e.SkamandrosAleksandria
187.32 p.n.e.AristonThurioi
188.28 p.n.e.SopatrosArgos
189.24 p.n.e.AsklepiadesSydon
190.20 p.n.e.AufidiosPatra
191.16 p.n.e.DiodotosTyana
192.12 p.n.e.DiofanesEjo
193.8 p.n.e.ArtemidorosTiatyra
194.4 p.n.e.DemaratosEfez
195.1 n.e.DemaratosEfez
196.5 n.e.PammenesMagnezja nad Meandrem
197.9 n.e.AsiatikosHalikarnas
198.13 n.e.DiofenesPrusa
199.17 n.e.AiskinesMilet
200.21 n.e.PolemonPetra
201.25 n.e.Damas (lub Damasias)Kidonja
202.29 n.e.HermogenesPergamon
203.33 n.e.ApolloniosEpidauros
204.37 n.e.SarapionAleksandria
205.41 n.e.EubolidasLaodycea
206.45 n.e.ValeriusMitylena
207.49 n.e.AtenodorosAjgion
208.53 n.e.AtenodorosAjgion
209.57 n.e.KalliklesSydon
210.61 n.e.AtenodorosAjgion
211.65 n.e.TryfonFiladelfeia
212.69 n.e.PolitesKeramos
213.73 n.e.RhodonKyme
214.77 n.e.StratonAleksandria
215.81 n.e.HermogenesKsantos
216.85 n.e.ApollofanesTars
217.89 n.e.HermogenesKsantos
218.93 n.e.Apollonis (lub Heliodoros)Aleksandria
219.97 n.e.StefanosKapadocja
220.101 n.e.AkillesAleksandria
221.105 n.e.TeonasAleksandria
222.109 n.e.KallistosSydon
223.113 n.e.EustolosSydon
224.117 n.e.IsarionAleksandria
225.121 n.e.AristeasMilet
226.125 n.e.Dionysios SameumysAleksandria
227.129 n.e.Dionysios SameumysAleksandria
228.133 n.e.LukasAleksandria
229.137 n.e.EpidaurusAleksandria
230.141 n.e.Didymos KlideusAleksandria
231.145 n.e.AttikosSardes
231.145 n.e.Kranaos (lub Granianos)Sikion
233.153 n.e.DemetriosKios
234.157 n.e.HerasKios
235.161 n.e.MnasibulosElateja
236.165 n.e.AeitalesAleksandria
237.169 n.e.EudaimonAleksandria
238.173 n.e.AgatopusEgina
239.177 n.e.AgatopusEgina
240.181 n.e.AnubinAleksandria
241.185 n.e.HeronAleksandria
242.189 n.e.MagnosKyrene
243.193 n.e.IsidorosAleksandria
244.197 n.e.IsidorosAleksandria
245.201 n.e.AleksandrosAleksandria
246.205 n.e.EpinikosKyzikos
247.209 n.e.SatornilosGortyna
248.213 n.e.HeliodorosAleksandria
249.217 n.e.HeliodorosAleksandria
250.221 n.e.Publius Aelius AlkandridasSparta
251.225 n.e.Publius Aelius AlkandridasSparta
252.229 n.e.DemetriosSalamina
253.233 n.e.DemetriosSalamina
254.237 n.e.DemetriosSalamina
262.269 n.e.DionysiusAleksandria

Przypisy

  1. ↑ Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006, s. 9. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
  2. ↑ Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987, s. 30. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2016-08-08].
  3. ↑ a b c Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006, s. 31. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
  4. ↑ a b c d e f Edward S. Sears: Running Through the Ages. McFarland, 2015, s. 25. ISBN 978-1-4766-2086-2. [dostęp 2016-08-08].
  5. ↑ E. Norman Gardiner: Athletics in the Ancient World. Courier Corporation, 2012, s. 136. ISBN 978-0-486-14745-1. [dostęp 2016-08-08].
  6. ↑ a b c d Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987, s. 27. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2016-08-08].
  7. ↑ Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006, s. 33. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
  8. ↑ a b Mark Golden: Sport in the Ancient World from A to Z. Routledge, 2004, s. 158. ISBN 978-1-134-53596-5. [dostęp 2016-08-08].
  9. ↑ Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006, s. 95. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
  10. ↑ Foundation of the Hellenic World (FHW): Olympic Games Database (ang.). [dostęp 2016-08-08].

Media użyte na tej stronie

EB1911 Greek Art - Foot-race - Panathenaic Vase.jpg
The reverse of a somewhat later black-figured ancient Greek vase of the Panathenaic class, given at Athens as a prize to the winner of a foot-race at the Panathenaea, with the foot-race (stadion) represented on it.