Stadler Rail

Stadler Rail

Państwo	Szwajcaria
Siedziba	Ernst-Stadler-Strasse 1, 9565 Bussnang
Data założenia	1942
Forma prawna	spółka akcyjna
Dyrektor	Peter Spuhler
Zatrudnienie	ok. 6200 osób (2014)
Symbol akcji	SIX: SRAIL
Dane finansowe
Przychody	ok. 2,35 mld CHF (2013)
Położenie na mapie Turgowii Siedziba spółki
Położenie na mapie Szwajcarii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Siedziba spółki
47°33′24,56″N 9°05′18,05″E/47,556822 9,088347
Strona internetowa

Siedziba przedsiębiorstwa

Stadler Rail – szwajcarska spółka akcyjna z siedzibą w Bussnang zajmująca się produkcją pojazdów szynowych. Przedsiębiorstwo zostało założone w 1942 w Zurychu przez Ernsta Stadlera, w 1945 rozpoczęło wytwarzanie pierwszych lokomotyw, a w 1962 uruchomiono zakład, przy którym mieści się jego obecna siedziba. Spółka pełni funkcję podmiotu nadrzędnego dla innych przedsiębiorstw wchodzących w skład grupy Stadler Rail, która jest obecna w kilkunastu państwach świata. W 2006 utworzono spółkę Stadler Polska, a rok później uruchomiono fabrykę w Siedlcach.

Historia

W 1942 Ernst Stadler założył biuro konstrukcyjne w Zurychu, a trzy lata później rozpoczęto produkcję manewrowych lokomotyw akumulatorowych i spalinowych. W 1962 wybudowano^[1] i uruchomiono pierwszą halę montażową w Bussnang, po czym przeniesiono tam siedzibę przedsiębiorstwa^[2]. Od 1976 nosiło ono nazwę Stadler Fahrzeuge AG. W 1984 rozpoczęto produkcję szynowych pojazdów pasażerskich, a w 1989 spółka została przejęta przez Petera Spuhlera. W 1995 Stadler zaprezentował pierwszy przegubowy wagon GTW 2/6. W 1997 przedsiębiorstwo przejęło fabrykę Schindlera w Altenrhein, a rok później dział kolei zębatej dawnych zakładów Schweizerische Lokomotiv- und Maschinenfabrik. W 2000 w Berlinie utworzono spółkę jako joint venture z przedsiębiorstwem Adtranz, a w następnym roku przejęto w niej 100% udziałów^[1]. W 2001 przejęto zakład Partner für Fahrzeugausstattung z Weiden in der Oberpfalz będący w stanie upadłości^[3] oraz rozbudowano siedzibę w Bussnang, a w 2002 świętowano 60-lecie przedsiębiorstwa oraz uruchomiono filię berlińskiej spółki w Velten^[1]. W 2002 również zaprezentowano pierwszy zespół FLIRT^[4]. W 2004 kolejny raz rozbudowano zakład w Bussnang, a w 2005 utworzono oddział na Węgrzech i przejęto zakład Winpro w Winterthur. W 2006 utworzono spółkę Stadler Polska, w 2008 spółkę Stadler Algieria, a w 2009 spółkę Stadler Praga. W 2010 uruchomiono centrum testowo-odbiorcze w Erlen, a rok później otwarto centrum serwisowe w Linz, halę produkcyjną Berlin-Hohenschönhausen i zakład Stadler Reinickendorf spółki o tej samej nazwie^[1], a także utworzono oddział w USA. W 2012 powstała spółka Stadlera w Mińsku^[5], a w 2015 utworzono oddziały w Hiszpanii^[6] i Australii^[7]. W 2016 uruchomiono fabrykę w USA^[8], a 3 kwietnia 2017 w Chemnitz otwarto 60-osobowe biuro inżynierskie^[9]. Pod koniec września 2017 poinformowano, że z początkiem następnego roku Peter Spuhler przekaże stanowisko prezesa zarządu Thomasowi Ahlburgowi^[10].

Działalność

FLIRT³ dla ŁKA

Regio-Shuttle dla ČD

Wagony metra IK w Berlinie

Lokomotywa serii Tea 245

Grupa Stadler Rail oferuje pojazdy kolejowe, pojazdy do obsługi transportu miejskiego i pojazdy kolei zębatej, a także usługi serwisowe, utrzymania, naprawy, przeglądy, modernizacje i rewitalizacje pojazdów^[11].

Stadler produkuje:

• pojazdy o konstrukcji modułowej^[11]:
  • dla kolei:
    • zespoły: FLIRT^[12], FLIRT³^[13], KISS^[14], GTW^[15] i WINK^[16],
    • wagony silnikowe: Regio-Shuttle RS1^[17],
    • pociągi dużych prędkości: EC250^[18],
  • dla transportu miejskiego:
    • kolejki miejskie: Tango^[19] i Variobahn^[20],
    • wagony metra: IK^[21],
    • tramwaje: 62103, Metelica, 802, 843 i 84300M^[22],
    • trolejbusy: 42003, 321, 333 i 43303A^[23],
    • autobusy hybrydowe: A420^[23],
• pojazdy dostosowane do potrzeb klienta^[11]:
  • lokomotywy^[24],
  • wagony pasażerskie^[25],
  • wagony specjalne^[26],
  • wagony kolei zębatej^[27].

Pojazdy Stadlera w połowie 2016 były eksploatowane łącznie w 28 państwach^[28], m.in.: w Algierii^[12], Austrii^[14], Azerbejdżanie^[14], na Białorusi^[12], w Brazylii^[24], Czechach^[12], Danii^[20], Estonii^[12], Finlandii^[12], we Francji^[19], w Grecji^[15], Hiszpanii^[15], Holandii^[15], Luksemburgu^[14], Niemczech^[14], Norwegii^[12], Polsce^[12], Rosji^[14], Serbii^[13], na Słowacji^[15], w Szwajcarii^[14], Szwecji^[12], USA^[15], na Węgrzech^[12], w Wielkiej Brytanii^[29] i we Włoszech^[12].

Zestawienie wyprodukowanych pojazdów

Prezentacje na targach

KISS na InnoTrans 2010

(c) Mos.ru, CC BY 4.0

DPM na Expo 1520 w 2013

Metelica na InnoTrans 2014

Stoisko Stadlera podczas Trako 2015

Data	Miejsce	Targi	Tabor	Źródła
28–30 października 1998	Berlin	InnoTrans	GTW 2/6 dla Mittelthurgaubahn[a]	[37]
20–22 października 1999	Gdynia	Trako	Regio-Shuttle RS1[a]	[38]
12–17 września 2000	Berlin	InnoTrans	GTW 2/6 dla UBB	[39]
20–24 września 2004	Berlin	InnoTrans	FLIRT dla SBB	[40]
19–22 września 2006	Berlin	InnoTrans	FLIRT dla Cantus	[41]
23–26 września 2008	Berlin	InnoTrans	FLIRT dla SNTF	[42][43]
14–16 października 2009	Gdańsk	Trako	FLIRT dla KM	[44][45]
21–24 września 2010	Berlin	InnoTrans	FLIRT dla Norges Statsbaner KISS dla SBB	[46][47]
18–21 września 2012	Berlin	InnoTrans	FLIRT dla Leo Express KISS dla ODEG KISS dla BLS Eem 923 dla SBB DT8.12 dla Stuttgartu	[48][49][50][51]
11–14 września 2013	Szczerbinka	Expo 1520	FLIRT dla Elektriraudtee DPM[b]	[52][53]
23–26 września 2014	Berlin	InnoTrans	FLIRT³ dla DB Regio FLIRT³ dla Železnice Srbije Regio-Shuttle RS1 dla NEB Metelica dla Mińska	[54]
2–5 września 2015	Szczerbinka	Expo 1520	KISS dla RŻD	[55][56]
22–25 września 2015	Gdańsk	Trako	FLIRT³ dla PKP Intercity FLIRT³ dla ŁKA GTW dla FNM	[57]
20–23 września 2016	Berlin	InnoTrans	FLIRT³ dla Nederlandse Spoorwegen EC250 dla SBB Variobahn dla Aarhus Citylink dla Chemnitz[c] Class 88[d] wagon sypialny dla Kolei Azerbejdżańskich	[58]
30 sierpnia – 2 września 2017	Szczerbinka	Expo 1520	Metelica dla Petersburga	[59][60]
2017	Gdańsk	Trako	FLIRT³ dla NSB FLIRT³ dla GYSEV	[61]
2018	Berlin	InnoTrans	Eurodual dla HVLE pociąg metra dla Glasgow 483/484 dla S-Bahn w Berlinie Flirt dla Greater Anglia KISS dla Mälab pociąg dla RBS Flirt dla SOB	[62]

Wyniki finansowe

Źródła: ^[63][64].

Zatrudnienie

Źródła: ^[65][64].

Struktura organizacyjna

Koncern Stadler ma strukturę holdingową, w której spółka Stadler Rail jest podmiotem nadrzędnym dla pozostałych podmiotów. W 2005 wyłączny akcjonariusz Peter Spuhler zdecydował o stopniowym przekazywaniu 10% swoich udziałów kadrze. W 2015 do dyrektora należało 83% akcji, 5% do fundacji RAG-Stftung, a pozostałe 12% do pracowników z wieloletnim stażem^[66].

Zakłady

Pełna nazwa oryginalna	Oddział	Lokalizacja	Rok uruchom.	Działalność				Źródła
				handlowa	projektowa	produkcyjna	serwisowa
Stadler Bussnang AG	Szwajcaria	Bussnang	1962	Tak	Tak	Tak	Nie	[2][67][68]
Stadler Altenrhein AG	Szwajcaria	Altenrhein	1997	Nie	Tak	Tak	Nie	[69][67][68]
IBS-Zentrum Erlen	Szwajcaria	Erlen	2010	Nie	Nie	Testy i uruchomienia	Nie	[70][71][67][68]
Stadler Pankow GmbH	Niemcy	Berlin	2000	Tak	Tak	Tak	Tak	[72][67][1]
		Velten	2002	Nie	Nie	Tak	Tak
Stadler Reinickendorf GmbH	Niemcy	Berlin	2011	Nie	Nie	Tak	Nie	[73][67][1]
Stadler Winterthur AG	Komponenty	Winterthur	2005	Nie	Tak	Tak	Nie	[74][67][1]
Stadler Stahlguss AG	Komponenty	Biel/Bienne	2004	Nie	Nie	Tak	Nie	[75][67]
Stadler Polska Sp. z o.o.	Europa Środkowa	Siedlce	2007	Nie	Nie	Tak	Tak	[76][67][77]
Stadler Praha, s.r.o.	Europa Środkowa	Praga	2009	Nie	Tak	Nie	Nie	[78][67][1]
CJSC Stadler Minsk	Europa Środkowa	Mińsk	2013	Nie	Nie	Tak	Nie	[79][67][5]
Stadler Ungarn Kft.	Europa Środkowa	Budapeszt	2005	Tak	Nie	Nie	Nie	[80][67][1][81]
Stadler Pusztaszabolcs	Serwis	Pusztaszabolcs	2007	Nie	Nie	Nie	Tak
Stadler Szolnok Vasúti Járműgyártó Kft.	Komponenty i Serwis	Szolnok	2009	Nie	Nie	Tak	Tak
Stadler Algérie Eurl	Serwis	Algier	2008	Nie	Nie	Nie	Tak	[82][67][1]
Stadler Rail Service Italy	Serwis	Merano	b.d.	Nie	Nie	Nie	Tak	[83]
Stadler Linz	Serwis	Linz	2011	Nie	Nie	Nie	Tak	[84][1]
Stadler Netherlands B.V.	Serwis	Twello Venlo Leeuwarden Nieuwegein	2013	Nie	Nie	Nie	Tak	[85]
Stadler Australia	Szwajcaria	Sydney	2015	Tak	Nie	Montaż końcowy (plan.)	Nie	[7][67]
Stadler Rail Valencia S.A.U.	Hiszpania	Walencja	2016	Nie	Tak	Tak	Nie	[6][86]
Stadler US Inc.	Szwajcaria	Salt Lake City	2016	Nie	Nie	Montaż końcowy	Nie	[8][67]

Stadler Bussnang

Zakład w Bussnang

W 1962 wybudowano pierwszą halę w Bussnang^[1] oraz przeniesiono tu siedzibę przedsiębiorstwa^[2]. W 2001 wybudowano drugą halę montażową oraz pomieszczenia biurowe, a w 2004 miało miejsce uroczyste otwarcie hali nr 3^[1].

W Bussnang mieści się główna siedziba przedsiębiorstwa. Spółka odpowiada za sprzedaż pojazdów klientom ze Szwajcarii, a także za nadzór realizacji zleceń na pojazdy specjalne i kolei zębatej. Znajduje się tu centrum projektowe pojazdów FLIRT, GTW i kolei zębatej, w którym powstają również nowe koncepcje pojazdów elektrycznych^[2]. Od października 2010 pojazdy wyprodukowane w Bussnang są testowane i uruchamiane w IBS-Zentrum w Erlen^[87].

Stadler Altenrhein

Pojazd KISS na terenie zakładu w Altenrhein

W 1997 Stadler przejął od Schindler Waggon zakład w Altenrhein^[69] i utworzył spółkę Stadler Altenrhein^[1]. Przez kolejne lata zakład był rozbudowywany i stał się centrum kompetencyjnym dla piętrowych zespołów trakcyjnych. Prócz tego typu pojazdów produkowane są tu również tramwaje i wagony osobowe oraz pojazdy na metrowy rozstaw szyn. W Altenrhein mieści się także dział rozwoju konstrukcji mechanicznych zajmujący się m.in. strukturą pudeł wagonów^[69].

IBS-Zentrum Erlen

W październiku 2010^[70] przekazano do eksploatacji centrum uruchamiania i testów pojazdów szynowych w Erlen. Pociągi produkowane w zakładach w Bussnang i Altenrhein przechodzą tu 6-tygodniowy program testów i uruchamiania^[71].

Stadler Pankow

Hala w Velten

W 2000 w Berlinie została utworzona jako joint venture z przedsiębiorstwem Adtranz spółka Stadler Pankow GmbH. W czerwcu następnego roku Stadler Rail przejął 100% jej udziałów^[88].

Stadler Pankow jest odpowiedzialny za rynek niemiecki i eksport tramwajów. Stanowi on również centrum kompetencji dla pojazdu Regio-Shuttle RS1. W Berlinie wytwarzane są wszystkie pojazdy dla Niemiec i tramwaje eksportowe^[88].

Od 2002^[1] do spółki należy centrum serwisowe w Velten, gdzie przeprowadzany jest montaż końcowy pojazdów i ich uruchamianie^[72]. W 2011 zakład rozszerzono^[88] o uruchomioną 5 września 2011^[89] montownię w Berlin-Hohenschönhausen^[90] oraz podporządkowano mu spółkę Stadler Reinickendorf GmbH^[88].

Stadler Reinickendorf

W 2011 powstał Stadler Reinickendorf^[1] będący spółką zależną berlińskiego Stadler Pankow GmbH. W zakładzie ma miejsce wykańczanie i malowanie pudeł wagonów, w szczególności zespołów KISS wytworzonych w Berlinie^[73].

Stadler Winterthur

W 2005 przejęto Winpro w szwajcarskim Winterthur, a rok później zakład przemianowano na Stadler Winterthur i utworzono spółkę o tej samej nazwie^[1]. Jest to centrum kompetencji dla wózków. W latach 2008–2009 z myślą o ich budowie w dzielnicy miasta Oberwinterthur powstał nowy zakład^[74].

Stadler Stahlguss

W 2004 zakład Von Roll Stahlgiesserei Biel został przejęty przez Stadlera i powstała spółka Stadler Stahlguss. Odlewnia w Biel/Bienne zajmuje się wytwarzaniem ręcznie formowanych odlewów stalowych dla przedsiębiorstw z grupy Stadler Rail oraz klientów zewnętrznych spoza branży kolejowej^[75].

Stadler Polska

Fabryka w Siedlcach

Pod koniec czerwca 2006 Stadler Bussnang wygrał przetarg na dostawę 10 EZT dla Mazowsza i 4 dla Śląska^[91]. Zaraz po tym powstała spółka Stadler Polska^[92], a Stadler Rail rozpoczął działania nad ulokowaniem zakładu w Siedlcach^[93]. Stadler wydzierżawił od PKP teren dawnej bazy montażu przęseł torowych^[94] z halą montażową^[76] i w grudniu 2006 rozpoczął jej modernizację. 22 lutego 2007 położono kamień węgielny pod nową fabrykę, a pod koniec maja zakończono prace konstrukcyjne. W czerwcu^[92] rozpoczęto realizację pierwszego zamówienia, którym było 14 pojazdów dla Polski^[93], a 5 września 2007 dyrektor Stadlera Peter Spuhler dokonał uroczystego otwarcia siedleckiej montowni^[93]. Po zakończeniu kontraktu dla Mazowsza i Śląska, ze względu na brak kolejnych zamówień na rynku polskim, do Siedlec przesunięto część zamówień eksportowych^[95].

Siedlecka fabryka specjalizuje się w produkcji zespołów FLIRT i GTW, ponadto wytwarza komponenty elektryczne używane w pojazdach KISS oraz serwisuje tabor m.in. Kolei Mazowieckich, Kolei Śląskich, ŁKA i Leo Express^[77].

Stadler Praga

W 2009 w Czechach utworzono spółkę Stadler Praha^[1]. Zakład zlokalizowany w Pradze wspiera pozostałe oddziały w dziedzinie projektowania i rozwoju pojazdów szynowych^[78].

Stadler Mińsk

W 2007 roku Stadler rozpoczął współpracę z białoruską firmą Biełkommunmasz. W 2012 założono spółkę Stadlera w Mińsku jako joint venture Stadlera i Biełkommunmasz. Spółka powstała przede wszystkim po to aby ułatwić ekspansję na rynki krajów byłego ZSRR^[5][96]. Zakład umiejscowiony na obrzeżach miasta począwszy od 2013 produkuje pojazdy na rynki wschodnie. Lokalizacja fabryki we wschodniej Europie ułatwiła ich dostawy^[79].

Stadler Węgry

W grudniu 2005 utworzono oddział Stadlera na Węgrzech^[81]. Spółka Stadler Ungarn ma swoje biuro w Budapeszcie oraz wspiera sprzedaż i marketing pojazdów na Węgrzech. Jest odpowiedzialna za centrum serwisowe w Pusztaszabolcs^[97], które zostało uruchomione 4 maja 2007^[81] i zajmuje się utrzymaniem zespołów FLIRT należących do MAV oraz realizuje zlecenia firm zewnętrznych^[97]. W lutym 2009^[81], by zwiększyć zdolność produkcji aluminiowych pudeł wagonów, uruchomiono zakład w Szolnok należący do spółki Stadler Szolnok Vasúti Járműgyártó^[97]. We wrześniu 2009 został on dodatkowo rozbudowany^[81]. Produkowane w nim pudła są dostarczane głównie do berlińskiego zakładu spółki Stadler Pankow, który wcześniej pozyskiwał elementy z zewnątrz^[97].

Stadler Algieria

W 2008 w Algierii utworzono spółkę Stadler Algérie Eurl^[1]. Na mocy zamówienia z 2006 producent został zobowiązany do dostawy 64 pojazdów 4-członowych z rodziny FLIRT dla przewoźnika SNTF oraz ich serwisu do 2018. By wywiązać się z kontraktu Stadler uruchomił zakład w Algierze w halach udostępnionych przez zamawiającego^[82].

Stadler Merano

We włoskim Merano Stadler uruchomił centrum serwisowe Stadler Rail Service Italy. W pomieszczeniach udostępnionych przez przewoźnika STA/SAD obsługiwane są składy GTW należące do tego operatora^[83].

Stadler Linz

W 2011^[1] w austriackim Linz uruchomiono centrum serwisowe. Jest to zakład utrzymania technicznego zespołów KISS dostarczonych w tym samym roku przewoźnikowi Westbahn^[84].

Stadler Holandia

Od 2013 w Holandii działa centrum serwisowe Stadlera. Spółka Stadler Netherlands B.V. ma swoją siedzibę w Twello, natomiast warsztaty są zlokalizowane w Venlo, Leeuwarden i Nieuwegein. Na mocy długoletnich kontraktów serwisują one pojazdy przewoźników takich jak Arriva, Veolia czy Connexxion^[85].

Stadler Australia

17 listopada 2015 w Sydney otwarto biuro spółki Stadler Australia. Ruch ten jest związany z planowanymi zamówieniami i rosnącym popytem na lekkie pojazdy szynowe w rejonie Australii, Azji i Pacyfiku. W przyszłości planowane jest utworzenie w Australii spółki joint venture i przeniesienie montażu finalnego pojazdów przeznaczonych na rynek lokalny^[7].

Stadler Rail Valencia

3 listopada 2015 w Zurychu Stadler podpisał umowę kupna Vossloh Rail Vehicles w Walencji^[6]. Od 1 stycznia 2016 spółka działa pod nazwą Stadler Rail Valencia i tworzy Oddział Hiszpania^[86]. Należący do niej zakład jest odpowiedzialny za projektowanie i produkcję lokomotyw spalinowo-elektrycznych, a także budowę tramwajów i pociągów metra. Jednostka pozwoli Stadlerowi wejść na rynki w obszarze hiszpańskojęzycznym^[6].

Stadler US

W połowie 2015 Stadler planował uruchomić swój zakład w USA^[98]. W 2016 w Salt Lake City rozpoczęła działalność spółka Stadler US. W jej fabryce realizowany jest montaż końcowy pojazdów na rynek amerykański z wykorzystaniem nadwozi i wózków powstających w zakładach w Szwajcarii^[8].

Uwagi

Przypisy