Stadtbahn Hannover

Stadtbahn Hannover
	premetro
	; Pojazd typu TW 3000 na stacji Hauptbahnhof, 2018 r.
Państwo	Niemcy
Lokalizacja	Hanower
Organizator	Großraum-Verkehr Hannover
Operator	ÜSTRA Hannoversche Verkehrsbetriebe
Liczba linii	12 zwykłych (+2 specjalne)
Lata funkcjonowania	1872–1996 (jako tramwaj); od 1975 (jako kolej miejska)
	Infrastruktura
	; Sieć kolei miejskiej w Hanowerze
Długość sieci	118,5 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Napięcie zasilania	600 V DC
Liczba stacji	197
Liczba zajezdni	4
	Tabor
Liczba pojazdów	310
	Strona internetowa
	Portal Transport szynowy

Stadtbahn Hannover – system kolei miejskiej funkcjonujący w Hanowerze i okolicznych miejscowościach, w Niemczech. Powstał w wyniku gruntownej przebudowy istniejącej sieci tramwajowej, do standardu noszącego cechy premetra i szybkiego tramwaju. Składa się z 12 linii zwykłych oraz dwóch okolicznościowych.

Historia

Pierwsze tramwaje w Hanowerze ruszyły w 1872 roku. Były to tramwaje konne. Elektryfikacja sieci została przeprowadzona w latach 1893–1903. W 1901 roku długość sieci wynosiła 163 km, a tramwaje wyjeżdżały także poza miasto.

Schemat tuneli kolei miejskiej w Hanowerze z zaznaczoną, niezrealizowaną trasą D

Skład TW 6000 na odcinku naziemnym w obsłudze linii nr 2

W latach 50. XX wieku w celu zwiększenia wydajności sieci i uniezależnienia jej od rosnącego ruchu samochodów podjęto plany przeprowadzenia części tras pod ziemią. Po przeprowadzeniu niezbędnych analiz i prac projektowych, 23 czerwca 1965 roku. Rat der Stadt (rada miejska) podjęła stosowne uchwały o budowie systemu metra. Początkowo tunele miały być poprowadzone tylko w centrum miasta, a poza nim łączyć się z istniejącymi trasami tramwajowymi, które w późniejszym czasie miały zostać przebudowane na niezależne od ruchu drogowego naziemne linie metra.

Plan przewidywał budowę czterech linii metra, oznaczonych literami^[2]:

linia A: Buchholz – Hauptbahnhof – Kröpcke – Wettbergen/Badenstedt
linia B: Sarstedt – Laatzen – Aegidientorplatz – Kröpcke – Hauptbahnhof – Langenhagen/Bothfeld
linia C: Misburg – Marienstraße – Aegidientorplatz – Kröpcke – Steintor – Garbsen
linia D: Kronsberg – Marienstraße – Hauptbahnhof – Steintor – Limmer – Harenberg

Prace rozpoczęto 16 listopada 1965 r., jednak ze względu na problemy finansowe zostały szybko przerwane. Mając to na uwadze, podjęto decyzję o rezygnacji z budowy tradycyjnego metra na rzecz lekkiej kolei miejskiej, łączącej na poszczególnych odcinkach cechy tramwaju oraz metra, zwanej w języku niemieckim Stadtbahn.

Schemat linii kolei miejskiej w Hanowerze

Główna stacja przesiadkowa na sieci – Kröpcke

Pierwszy odcinek tunelu A został otwarty dla ruchu 28 września 1975 roku. Do 1993 roku ukończono budowę w śródmieściu tuneli A, B i C. Jednocześnie zmodernizowano naziemne odcinki położone poza centrum, dostosowując je do większej skrajni, a także podwyższając i wydłużając perony.

Wraz z podstępującą budową tras podziemnych zamknięto większość naziemnych linii tramwajowych w centrum. Tramwaje na kolejnych trasach były sukcesywnie wypierane przez premetro. Ostatnia regularna linia tramwajowa (nr 16) zakończyła kursowanie w Hanowerze we wrześniu 1996 roku. Do lipca 1998 roku kursowała jeszcze specjalna linia tramwajowa obsługiwana pojazdami zabytkowymi.

Otwarta w 2019 roku nowa krańcówka Hauptbahnhof-ZOB dla linii 10 i 17

Nieukończona stacja Hauptbahnhof linii D

Jedyną inwestycją, której nie dokończono była budowa tunelu D. Wykonano jedynie krótkie fragmenty w trakcie budowy innych tuneli (m.in. stację Hauptbahnhof). Pojazdy linii 10 i 17 w dalszym ciągu korzystają w ciągu tej trasy z torowisk naziemnych, poprowadzonych ulicami. Miasto ostatecznie zarzuciło plany budowy tunelu D w 2012 roku, decydując się na przebudowę torowisk w centrum^[3]. W dniu 25 maja 2017 roku zamknięto naziemną trasę prowadzącą z Rosenstraße do Aegidientorplatz o długości około 1 kilometra, w zamian za to 18 września 2017 roku otwierając częściowo bezkolizyjną trasę na odcinku Rosenstraße – Hauptbahnhof/ZOB^[4] o długości 0,4 km^[1].

Linie

Sieć składa się z 12 linii zwykłych, kursujących także w nocy (numery od 1 do 11 oraz 17) oraz dwóch specjalnych uruchamianych przy okazji organizacji wydarzeń na terenie targów w Hanowerze (numery 16 i 18).

Linia	Trasa	Tunel	Długość [km]	Czas przejazdu [min]	Stacje	Uwagi
1	Langenhagen – Alter Flughafen – Büttnerstraße – Dragonerstraße – Werderstraße –Hauptbahnhof – Kröpcke – Aegidientorplatz – Peiner Straße – Bothmerstraße – Laatzen-Birkenstraße – Laatzen-Zentrum – Laatzen (– Rethen – Gleidingen – Heisede – Sarstedt)	B	27,7	65	44	Co drugi kurs na trasie skróconej do Laatzen, pozostałe kursują do Sarstedt.
2	Alte Heide – Vahrenheider Markt – Büttnerstraße – Dragonerstraße – Werderstraße –Hauptbahnhof – Kröpcke – Aegidientorplatz – Peiner Straße (– Bothmerstraße – Laatzen-Birkenstraße – Laatzen-Krankenhaus – Laatzen-Ginsterweg – Rethen)	B	19,1	45	34	Od poniedziałku do soboty co drugi kurs na trasie skróconej do Peiner Straße, pozostałe kursują do Rethen.
3	Altwarmbüchen – Paracelsusweg – Noltemeyerbrücke – Vier Grenzen – Lister Platz – Hauptbahnhof – Kröpcke – Waterloo – Stadionbrücke – Bahnhof Linden-Fischerhof – Wallensteinstraße – Mühlenberger Markt – Wettbergen	A	18,4	41	31
4	Garbsen – Bahnhof Leinhausen – Herrenhäuser Gärten – Leibniz Universität – Königsworther Platz – Steintor – Kröpcke – Aegidientorplatz – Marienstraße – Kantplatz – Nackenberg – Bahnhof Karl-Wiechert-Allee – Misburger Straße – Medizinische Hochschule – Roderbruch	C	19,7	44	33
5	Stöcken – Bahnhof Leinhausen – Herrenhäuser Gärten – Leibniz Universität – Königsworther Platz – Steintor – Kröpcke – Aegidientorplatz – Marienstraße – Kantplatz – Nackenberg – Großer Hillen – Tiergarten – Anderten	C	17,1	40	29
6	Nordhafen – Bahnhof Nordstadt – Christuskirche – Steintor – Kröpcke – Aegidientorplatz – Marienstraße – Kinderkrankenhaus auf der Bult – Brabeckstraße – Kronsberg – Messe-Ost	C	17,9	39	30
7	Misburg – Paracelsusweg – Noltemeyerbrücke – Vier Grenzen – Lister Platz – Hauptbahnhof – Kröpcke – Waterloo – Stadionbrücke – Bahnhof Linden/Fischerhof – Wallensteinstraße – Mühlenberger Markt – Wettbergen	A	17,5	40	30
8	(Dragonerstraße – Werderstraße –) Hauptbahnhof – Kröpcke – Aegidientorplatz – Peiner Straße – Bothmerstraße – Am Mittelfelde – Messe-Nord	B	8,6	18	13	Od poniedziałku do piątku w godzinach szczytu kursuje na trasie wydłużonej do Dragonerstraße, pozostałe kursują do Hauptbahnhof.
9	Fasanenkrug – Bothfeld – Noltemeyerbrücke – Vier Grenzen – Lister Platz – Hauptbahnhof – Kröpcke – Waterloo – Schwarzer Bär – Lindener Marktplatz – Am Soltekampe – Empelde	A	16,2	42	29
10	Ahlem – Brunnenstraße – Leinaustraße – Am Küchengarten – Glocksee – Goetheplatz – Steintor – Hauptbahnhof-ZOB	–	6,1	20	13	Kursy nocne kursują na trasie: Ahlem – (...) – Glocksee – Humboldtstraße – Waterloo – Kröpcke – Hauptbahnhof.
11	Haltenhoffstraße – Christuskirche – Steintor – Kröpcke – Aegidientorplatz – Marienstraße – Hannover Congress Centrum – Zoo	C	7,3	17	12
16	Königsworther Platz – Steintor – Kröpcke – Aegidientorplatz – Marienstraße – Kinderkrankenhaus auf der Bult – Brabeckstraße – Kronsberg – Messe-Ost	C	12,4	25	20	Linia specjalna uruchamiana przy okazji wydarzeń na terenie targów w Hanowerze.
17	Hauptbahnhof-ZOB – Steintor – Goetheplatz – Schwarzer Bär – Stadionbrücke – Bahnhof Linden/Fischerhof – Wallensteinstraße	–	5,6	17	12
18	Hauptbahnhof – Kröpcke – Aegidientorplatz – Peiner Straße – Bothmerstraße – Am Mittelfelde – Messe-Nord	B	8,6	18	13	Linia specjalna uruchamiana przy okazji wydarzeń na terenie targów w Hanowerze.

Tabor

TW 2500 na stacji Hauptbahnhof w obsłudze linii nr 3

Pojedynczy TW 6000 na stacji Brabeckstraße w obsłudze linii nr 6

Na tabor kolei miejskiej w Hanowerze składają się aktualnie cztery typy taboru. Ich stan na koniec 2019 roku przedstawiono w tabeli poniżej^[1].

Typ	Ilość	Producent	Lata produkcji	Długość
TW 6000	60	Duewag	1980–1992	28,3 m
TW 2000	47	LHB/Siemens	1997–1999	25,7 m
TW 2500	48	LHB/Siemens	1997–2000	49,5 m
TW 3000	153	Vossloh Kiepe/Alstom	2013–2020	25,2 m

Pojazdy typu TW 6000, TW 2000 i TW 3000 na co dzień można spotkać w zestawach podwójnych bądź potrójnych, sporadycznie także w poczwórnych. Infrastruktura jest dostosowana do pociągów o maksymalnej długości 100 metrów. Wagony typu TW 3000 jako jedyne nie posiadają wysuwanych stopni, w związku z czym mogą być eksploatowane tylko na liniach, na których występują wyłącznie perony wysokie. Dłuższe od pozostałych pojazdy typu TW 2500 są kompatybilne z TW 2000 i często kursują z nimi w składach w konfiguracjach: TW 2000+TW 2500, TW 2000+TW 2000+TW 2500 lub TW 2500+TW 2500. Na porządku dziennym w Hanowerze nawet w trakcie kursu dokonuje się rozłączania, dzielenia i łączenia składów składających się z kilku pojazdów, dostosowując w ten sposób pojemność taboru do popytu. Sama procedura nie trwa długo i jest możliwa dzięki zastosowaniu w wagonach sprzęgów automatycznych^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Robert Schwandl: Tram Atlas Deutschland 5. Berlin: 2019, s. 88–89.
↑ U-Bahn-Netzplanung der Stadt Hannover. 1996-01. [dostęp 2021-01-17]. (niem.).
↑ Andreas Schinkel, Mathias Klein: Ausbau der D-Linie kostet 63 Millionen Euro. Hannoversche Allgemeine, 2012-10-07. [dostęp 2021-01-17]. (niem.).
↑ ZOB – Zentraler Omnibus-Bahnhof – Centralny Dworzec Autobusowy.
↑ Piotr Tomasik. Tramwajowe rekordy i osobliwości. „Świat Kolei, 12/2020”.

[tramatlas-1] Robert Schwandl: Tram Atlas Deutschland 5. Berlin: 2019, s. 88–89.

[2] U-Bahn-Netzplanung der Stadt Hannover. 1996-01. [dostęp 2021-01-17]. (niem.).

[3] Andreas Schinkel, Mathias Klein: Ausbau der D-Linie kostet 63 Millionen Euro. Hannoversche Allgemeine, 2012-10-07. [dostęp 2021-01-17]. (niem.).

[4] ZOB – Zentraler Omnibus-Bahnhof – Centralny Dworzec Autobusowy.

[5] Piotr Tomasik. Tramwajowe rekordy i osobliwości. „Świat Kolei, 12/2020”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Metro	Berlin Hamburg Monachium Norymberga
Kolej miejska	Bielefeld Bochum Bonn Dortmund Duisburg Düsseldorf Essen Frankfurt nad Menem Hanower Kolonia Stuttgart
Tramwaje	Augsburg Bad Schandau Berlin Bochum Brandenburg an der Havel Brema Brunszwik Chemnitz Chociebuż Darmstadt Dessau-Roßlau Drezno Duisburg Düsseldorf Erfurt Essen Frankfurt nad Menem Frankfurt nad Odrą Fryburg Bryzgowijski Gelsenkirchen Gera Görlitz Gotha Halberstadt Halle (Saale) Heidelberg Jena Karlsruhe Kassel Kehl Krefeld Lipsk Ludwigshafen am Rhein Magdeburg Mannheim Moguncja Monachium Mülheim an der Ruhr Naumburg (Saale) Neuss Nordhausen Norymberga Oberhausen Plauen Poczdam Rhein-Neckar Rostock Rüdersdorf bei Berlin Schöneiche bei Berlin Schwerin Strausberg Ulm Weil am Rhein Woltersdorf Würzburg Zwickau
Tramwaje dwusystemowe	Chemnitz Heilbronn Karlsruhe Kassel Saarbrücken
Tramwaje konne	Döbeln
Kolej podwieszana	Dortmund Drezno Wuppertal

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Stadtbahn Hannover

Spis treści

Historia

Linie

Tabor

Przypisy

Media użyte na tej stronie

premetro
Pojazd typu TW 3000 na stacji Hauptbahnhof, 2018 r.
Państwo	Niemcy
Lokalizacja	Hanower
Organizator	Großraum-Verkehr Hannover
Operator	ÜSTRA Hannoversche Verkehrsbetriebe
Liczba linii	12 zwykłych (+2 specjalne)
Lata funkcjonowania	1872–1996 (jako tramwaj) od 1975 (jako kolej miejska)
Infrastruktura
Sieć kolei miejskiej w Hanowerze
Długość sieci	118,5 km^[1]
Rozstaw szyn	1435 mm
Napięcie zasilania	600 V DC
Liczba stacji	197
Liczba zajezdni	4
Tabor
Liczba pojazdów	310^[1]
Strona internetowa
Portal Transport szynowy