Stalker (postać fikcyjna)
 | Ten artykuł od 2011-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Stalker – w języku angielskim słowo stalker oznacza prześladowcę, nagabywacza, osobę uprawiającą stalking. W kulturze masowej pojęcie spopularyzowane zostało przez rosyjskich pisarzy fantastyki naukowej Arkadija i Borisa Strugackich w powieści Piknik na skraju drogi. Obecnie w kulturze masowej oznacza uzbrojonego i wytrenowanego poszukiwacza-awanturnika.
W oryginale literackim
Stalkerzy byli osobami trudniącymi się przemytem z tzw. Strefy niezwykłych przedmiotów. Strefa była miejscem, gdzie wylądowała obca cywilizacja pozostawiając po sobie wiele dziwnych przedmiotów o niespotykanych cechach. Przedmioty te miały bardzo dużą wartość na czarnym rynku.
Stalkerzy posługiwali się swoistym slangiem, niektóre przedmioty wyniesione ze Strefy nazywano: „pustak”, „owak”, „spinacz”, „świerzb”. W Strefie czyhało na nich wiele pułapek, które też doczekały się swoich nazw, jak „wyżymaczka”, „łysica”. Jako hermetyczna grupa działająca na granicy prawa i ukrywająca swoje działania posiadają oni pseudonimy, np:
- Red „Rudy” Shoehart – główny bohater, były pracownik Międzynarodowego Instytutu Cywilizacji Pozaziemskich.
- Ścierwnik Barbridge – weteran, nielubiany przez Reda, prowadzi camping dla turystów.
- Artur – syn Ścierwnika, wyrusza z Redem pod koniec do Strefy, zostaje poparzony przez spalacz, ginie w „wyżymaczce”.
- Okularnik – stalker, który poległ w Strefie wraz z Pudlem.
Wśród stalkerów rozpowszechniła się legenda o „złotej kuli”, która miała spełniać wszystkie marzenia. Potomstwo stalkerów rodziło się z licznymi mutacjami (np. posiadająca owłosienie na całym ciele – córka Reda Shoeharta) spowodowanymi przez Strefę – zmieniającą genotyp i fenotyp stalkerów w niezrozumiały sposób.
W książce występują również nowocześni stalkerzy – inżynierowie, kierujący robotami, które wykonywały za nich całą pracę.
Wykorzystanie terminu w kulturze masowej
Termin stalker funkcjonuje obecnie w kulturze masowej (oprócz swojego głównego znaczenia czyli prześladowcy) na określenie specyficznego rodzaju awanturnika, poszukiwacza i militarysty. W tym znaczeniu występuje w szeregu utworów literackich, muzycznych i innych.
Stalker Tarkowskiego
Głównym bohaterem swojego ostatniego filmu nakręconego w ZSRR, zatytułowanego Stalker, Andriej Tarkowski uczynił właśnie stalkera, luźno opierając fabułę utworu na pomysłach zaczerpniętych z książki Strugackich.
Powieści z uniwersum Metro 2033
W powieści Dmitrija Głuchowskiego również pojawiają się stalkerzy. Autor w jednym z wywiadów przyznał, że inspiracją dla jego stalkerów była powieść braci Strugackich. W Metrze 2033 stalkerzy jako jedyni wychodzą na powierzchnię. Przynoszą do metra wszystko co ma jakąś wartość dla pozostałych przy życiu ludzi. Nazwy tej używają także inni autorzy piszący w tym samym uniwersum (w powieści Piter pojawia się nazwa „digger”; w powieści Dziedzictwo przodków autor wyraźnie odróżnia pojęcie „stalker” od „digger” - stalker - osoba wychodząca na powierzchnię; digger - osoba eksplorująca podziemia).
Seria gier komputerowych S.T.A.L.K.E.R.
W serii gier komputerowych S.T.A.L.K.E.R. ukraińskiego studia GSC Game World obrazującej wydarzenia, które nastąpiły po kilkunastu latach od katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu, gracz może wcielić się w stalkera. Większość postaci w Zonie to również stalkerzy zajmujący się poszukiwaniem artefaktów, dziwnych przedmiotów i skarbów, które chętnie kupują przeróżne organizacje.
Inne utwory literackie
W znaczeniu przejętym z serii stworzonej przez Głuchowskiego oraz gier, określenie „stalker” używane jest także w innych powieściach osadzonych w realiach postapokalipsy, wydawanych w Polsce w serii Fabryczna Zona przez wydawnictwo Fabryka Słów.