Stan zachowania (numizmatyka)

Stan zachowania – w numizmatyce kategoria przypisywana monecie lub banknotowi w zależności od widocznych efektów zużycia lub stopnia zniszczenia numizmatu. W numizmatyce polskiej w odniesieniu do monet, głównie w popularnych katalogach, korzysta się zazwyczaj ze skali opartej na czterech kategoriach[1][2]:

  1. Stan I (menniczy) – określenie stanu monety, która nie była w obiegu. Odpowiednikiem w języku angielskim jest uncirculated, a w języku niemieckim stempelglanz,
  2. Stan II (bardzo dobry) – określenie stanu monety, która była bardzo krótko w obiegu, z minimalnymi śladami użytkowania na wystających elementach rysunku. Odpowiednikiem w języku angielskim jest extremely fine, a w języku niemieckim vorzüglich.
  3. Stan III (dobry) – określenie stanu monety obiegowej o niewielkim stopniu zużycia, bez poważnych uszkodzeń. Odpowiednikiem w języku angielskim jest very fine, a w języku niemieckim sehr schön.
  4. Stan IV (dostateczny) – określenie stanu monety obiegowej o znacznym stopniu zużycia powierzchni, gdy niewielkie szczegóły na wystających elementach rysunku uległy wytarciu. Odpowiednikiem w języku angielskim jest fine, a w języku niemieckim schön.

Dość często w ocenie stanu zachowania używa się powyższych kategorii uzupełnionych o znaki „+” lub „-”, np. I-, II+[3].

Niekiedy w polskich źródłach w odniesieniu do monet sugerowana jest również szersza – siedmiostopniowa skala stanów zachowania[4].

W numizmatyce polskiej w odniesieniu do banknotów stosuje się skalę opartą na siedmiu[5] lub ośmiu[3] stopniach rozszerzanych o podkategorie ze znakiem „+” lub „-”.

W numizmatyce amerykańskiej powszechną jest opracowana w 1949 r. 70-punktowa skala Sheldona[3], stosowana niekiedy na początku XXI w. również w Polsce, ze względu na wykorzystywanie jej przez międzynarodowe firmy przeprowadzające grading monet i banknotów[3].

Przypisy

  1. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 10, ISBN 978-83-87355-65-4.
  2. ↑ Fischer, Katalog monet polskich 2012 XX, XIX w. i monety koronne Stanisława Augusta Poniatowskiego, wyd. XIV poprawione i uzupełnione, Bytom: Fischer, 2012.
  3. ↑ a b c d Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, wyd. Pierwsze, t. I, 1794–1941, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 46, ISBN 978-83-913361-3-7.
  4. ↑ Narodowy Bank Polski, Stan zachowania monet - NBPortal, www.nbportal.pl, 19 września 2014 [dostęp 2019-04-11] (pol.).
  5. ↑ Narodowy Bank Polski, Stan zachowania banknotów - NBPortal, www.nbportal.pl, 23 września 2014 [dostęp 2019-04-11] (pol.).