Stanisław Żaryn (architekt)

Stanisław Żaryn

Data i miejsce urodzenia	5 października 1913 Warszawa
Data i miejsce śmierci	15 lipca 1964 Inowrocław
Zawód, zajęcie	architekt, urbanista, konserwator zabytków
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Małżeństwo	Aleksandra Żaryn
Dzieci	Jan, Maria, Hanna, Szczepan, Joanna
Odznaczenia

Stanisław Żaryn (pierwszy z lewej) i Bohdan Guerquin (pierwszy z prawej) z grupą historyków i architektów na Starym Mieście w Warszawie (1949)

Stanisław Żaryn, ps. Bej^[1] (ur. 5 października 1913 w Warszawie, zm. 15 lipca 1964 w Inowrocławiu) – polski architekt, urbanista, konserwator zabytków, dr inż., adiunkt Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, współtwórca odbudowy Warszawy.

Życiorys

Syn Franciszka i Janiny z Michalskich^[2]. Uczęszczał do Szkoły Ziemi Mazowieckiej przy ul. Klonowej 16^[2]. W młodości działał w harcerstwie, był członkiem 21 Drużyny Harcerskiej im. gen. Ignacego Prądzyńskiego^[2]. Politycznie sympatyzował z obozem narodowym. Podjął również studia architektoniczne, jednak nie skończył ich przed II wojną światową^[3].

W 1939 jako podporucznik rezerwy artylerii wziął udział w wojnie obronnej Polski w szeregach 1 Dywizjonu Artylerii Konnej^[3]. W czasie walk został ranny i udało mu się uniknąć dostania do niewoli. Podczas okupacji był żołnierzem Narodowej Organizacji Wojskowej, a następnie Armii Krajowej^[4]. Wraz z żoną, ukrywał żydowską rodzinę w Szeligach pod Warszawą. Walczył też w powstaniu warszawskim^[5].

Ukończył studia na Politechnice Warszawskiej, a w latach 1945–1964 był jej wykładowcą^[6]. Od 1945 pracownik Wydziału Architektury Zabytkowej Biura Odbudowy Stolicy, a od 1948 inspektor Urzędu Konserwatorskiego m.st. Warszawy. W latach 1957–1959 był naczelnikiem Wydziału Architektury i Urbanistyki Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków. W 1951 organizator i kierownik Komisji Badań Dawnej Warszawy. Był autorem projektu rekonstrukcji zniszczonej w 1944 Kolumny Zygmunta III Wazy^[7]. Prowadził odbudowę ponad 40 zabytkowych kamienic, m.in. strony Dekerta przy Rynku Starego Miasta dla Archiwum i Muzeum Historycznego m.st. Warszawy (w tym także projekt wnętrz). Publikował artykuły na temat historii architektury i konserwacji zabytków.

Jest autorem książek Kamienica Warszawy XV i XVI wieku (1963), Trzynaście kamienic staromiejskich (Wydawnictwo Naukowe PWN, 1972)^[8].

Odznaczenia i upamiętnienie

Odznaczony m.in. Medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”^[5], Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem 10-lecia Polski Ludowej, Złotą Odznaką Honorową „Za Zasługi dla m.st. Warszawy”, a także Nagrodą Państwową II Stopnia^[9]. Jego imieniem nazwano także ulicę na Wyględowie.

Życie prywatne

Z żoną Aleksandrą z domu Jankowską (pobrali się w 1940) miał pięcioro dzieci: Marię, Hannę, Szczepana, Joannę oraz Jana^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1028. ISBN 83-01-08836-2.

Linki zewnętrzne

• Wystawa poświęcona pracy architekta Stanisława Żaryna w PKF na stronie KronikaRP