Stanisław Żemis

Stanisław Żemis (ur. 27 kwietnia 1902 w Kierzu, zm. 1 grudnia 1978[1]) – polski nauczyciel, publicysta, organizator pomocy dzieciom, prezydent Siedlec, naczelny dyrektor Lasów Państwowych.

Życiorys

Stanisław Żemis urodził się w 1902. Bardzo wcześnie stracił rodziców. Po zdaniu matury (gimnazja w Kraśniku i Kozienicach[1]) rozpoczął kursy nauczycielskie im. Wacława Nałkowskiego. W 1928 ukończył Wyższy Kurs Nauczycielski i nauczał w szkołach w Pruszkowie, Łomiankach i Legionowie, m.in. prowadząc z uczniami obserwacje meteorologiczne. Został usunięty ze szkolnictwa i Związku Nauczycieli za działalność lewicową. W wieku trzydziestu lat był emerytowany[1]. W latach 30. XX wieku był kierownikiem szkoły Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci na Żoliborzu. Od 1934 rozpoczął studia na Wolnej Wszechnicy Polskiej (Studium Pracy Społeczno-Oświatowej). Tematem jego pracy dyplomowej było: Czy i o ile Towarzystwo Osiedli Robotniczych poprawia warunki mieszkaniowe robotników?. Był jednym z głównych organizatorów Spółdzielni Mieszkaniowej na Kole (w 1939 musiał opuścić pracę i mieszkanie w tej dzielnicy z uwagi na działalność lewicową). Wyjechał do Radomia, gdzie został naczelnikiem Wydziału Oświaty w zarządzie miejskim. Zagrożony aresztowaniem ze strony okupanta niemieckiego przeniósł się do Łukowa, a potem do Siedlec[1]. Podczas pobytu w Łukowie był świadkiem brutalnej akcji likwidacyjnej miejscowego getta, dokonanej przez żandarmów niemieckich ze 101. Policyjnego Batalionu Rezerwy i wspomagające ich oddziały hiwisów; swoje relacje spisał w formie dziennika[2][3]. W czasie II wojny światowej działał w partyzantce. W 1944 został aresztowany (wraz z żoną) przez gestapo, ale został uwolniony w wyniku nadchodzącej ofensywy sowieckiej. W tym samym roku został prezydentem Siedlec[1], a w kolejnych latach naczelnym dyrektorem Lasów Państwowych.

Od 29 grudnia 1945 był posłem do Krajowej Rady Narodowej, reprezentując Polską Partię Robotniczą. Do składu KRN dokooptowany został na wniosek Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. W 1950, w proteście przeciwko odgórnemu nakazowi połączenia RTPD z Chłopskim Towarzystwem Przyjaciół Dzieci[4], co prowadziło do upaństwowienia tych instytucji, podjął próbę samobójczą, w wyniku której utracił wzrok[1]. „Po opanowaniu alfabetu Braille`a został zastępcą dyrektora żoliborskiego domu kultury, działaczem Polskiego Związku Niewidomych, z ramienia którego zajmował się bibliotekami i czasopismami dla niewidomych”[5]. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C35-5-13)[6].

Publikacje

Ważniejsze publikacje:

  • Z wędrówek po suterenach i facjatach dawnej Warszawy – opracowanie oparte na własnych wywiadach środowiskowych (przed 1939),
  • Warunki mieszkaniowe rodzin robotniczych zamieszkałych na Kole w Ośrodku Towarzystwa Osiedli Robotniczych (1966),
  • Człowiek niewidomy. Wskazania dla ociemniałych i osób tracących wzrok (1973)[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Zofia Mierzwińska-Szybka, Żemis Stanisław, Praca Socjalna, nr 1/2018, s. 166-168, ISSN 0860-3480
  2. ↑ Nie Żemiński, tylko Żemis. Świadek zagłady łukowskich Żydów zidentyfikowany. [w:] Żydzi Łukowa i okolic [on-line]. [dostęp 2022-09-22].
  3. ↑ Holokaust. [w:] Żydzi Łukowa i okolic [on-line]. [dostęp 2022-09-22].
  4. ↑ Jarosław Abramow-Newerly, Lwy wyzwolone, Rosner i wspólnicy, 2003, ISBN 83-60336-00-8.
  5. ↑ Jan Zieliński: Szkatułki Newerlego. Warszawa: WAB, 2012, s. 257-259.
  6. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze

Bibliografia

Prezydenci Siedlec
II Rzeczpospolita
II wojna światowa
Polska Rzeczpospolita Ludowa
III Rzeczpospolita

Herb Siedlec

Media użyte na tej stronie