Stanisław Barzykowski

Stanisław Barzykowski
Ilustracja

Sulima
RodzinaBarzykowscy herbu Sulima
Data i miejsce urodzenia1792
Drożęcin
Data i miejsce śmierci1872
Paryż
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

Stanisław Barzykowski herbu Sulima[1] (ur. 19 listopada 1792 w Drożęcinie, zm. 15 marca 1872 w Paryżu) – członek Rządu Narodowego Królestwa Polskiego w czasie powstania listopadowego, poseł z powiatu ostrołęckiego na Sejm 1825 roku[2] i sejm 1830-1831 roku[3], pamiętnikarz, wolnomularz[4].

Życiorys

Pochodził z rodziny średnio-zamożnej szlachty, od XV wieku zamieszkującej ziemię łomżyńską. Jego ojcem był Franciszek Barzykowski (1749-1796), burgrabia łomżyński, komisarz skarbowy (1789) i szambelan króla pruskiego (1796). Natomiast matka Zofia z Przyjemskich (zm. 1829) pochodziła z Wielkopolski. Jej ojciec (dziadek Stanisława) był starostą łomżyńskim, a brat Tomasz Przyjemski – posłem na Sejm Czteroletni. Początkowo pobierał nauki w domu, następnie w Łomżyńskiej Szkole Pijarów, a po jej zawieszeniu w 1807 Liceum Warszawskim. Nie kończąc nauki w 1808 rozpoczął służbę publiczną w biurze Rady Stanu Księstwa Warszawskiego. W 1810 r. awansował na sekretarza jej Wydziału Skarbowego, a następnie protokolanta Rady Stanu.

Po upadku Księstwa Warszawskiego kontynuował naukę na uniwersytetach w Berlinie i w Heidelbergu. Do kraju powrócił w 1818 r. poświęcając się administracji swoich majątków. Wstąpił do konspiracyjnego Związku Kosynierów. Po kilku latach spokojnego życia w 1824 r. został wybrany posłem na sejm Królestwa Polskiego z powiatu ostrołęckiego. Na sejmach 1825 i 1830 zaliczany był do grona opozycji zyskując miano świetnego mówcy. Podczas sejmu w 1825 r. występował przeciw zmianie Kodeksu Cywilnego w kierunku przywrócenia jurysdykcji duchownych w sprawach rozwodowych oraz wspólnie z posłem Szanieckim sprzeciwiał się uniemożliwieniu wykupu czynszów i dzierżaw[5]. W 1829 znalazł się wśród 28 posłów, którzy podpisali petycję do cara Mikołaja I w sprawie zniesienia artykułu dodatkowego z 133 lutego 1825. Na sejmie czerwcowym 1830 zbliżył się do obozu ks. Adama J. Czartoryskiego, w którym pozostał do końca życia.

W grudniu 1830 został szefem wydziału wojskowego Rady Najwyższej Narodowej. Następnie sprzeciwiał się polityce dyktatora gen. Józefa Chłopickiego. Jako poseł z powiatu ostrołęckiego województwa płockiego na sejm powstańczy[6] podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa[7]. 29 stycznia 1831 został członkiem Rządu Narodowego odpowiedzialnym za Wydział Wojny.

Pomimo swego wysokiego stanowiska wstąpił jako żołnierz do Pułku 17 Piechoty Liniowej[8]. Wziął udział w bitwach pod Wawrem, o Olszynkę Grochowską, pod Iganiami. 26 kwietnia 1831 został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[8]. Po wydarzeniach 15 sierpnia w Warszawie wraz z całym rządem podał się do dymisji. Brał udział w ostatniej sesji sejmu w Zakroczymiu. Przez Prusy udał się do Paryża. W 1834 roku skazany przez władze rosyjskie na ścięcie za udział w powstaniu listopadowym[9]. Jego dobra zostały skonfiskowane przez Rosjan.

Był członkiem sejmu powstańczego na emigracji[10]. Na emigracji był bliskim współpracownikiem Adama Jerzego Czartoryskiego, który powierzał mu swoje funkcje w czasie swojej nieobecności we Francji – m.in. w 1848 i 1858 r. Członek władz Związku Jedności Narodowej[11]. Nie wstąpił do Towarzystwa Trzeciego Maja, działał w Towarzystwie Literackim.

Napisał Historię Powstania Listopadowego[12], jedno z najważniejszych opracowań na temat powstania 1830-1831, oraz "Wiadomości o Instytucie Przygotowawczym" (1852). Istnieją przesłanki, iż spisał również pamiętnik.

Przypisy

  1. ↑ Istnieją przesłanki mówiące o tym, że pochodził z rodu Barzykowskich herbu Jasieńczyk, w 1836 jego siostra wylegitymowała się z tego herbu przed Heroldią Królestwa Polskiego.
  2. ↑ Małgorzata Karpińska, Senatorowie, posłowie i deputowani Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, Warszawa 2002, s. 37.
  3. ↑ Andrzej Biernat , Ireneusz Ihnatowicz , Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 480.
  4. ↑ Ludwik Hass, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa 1980, s. 440.
  5. ↑ Bolesław Limanowski, Historya demokracyi polskiej w epoce porozbiorowej Zurych 1901 s. 123.
  6. ↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 480.
  7. ↑ Dayarusz Sejmu z R. 1830-1831, wydał Michał Rostworowski, T. I, Kraków 1907, s. 245.
  8. ↑ a b Xsięga pamiątkowa 1881 ↓, s. 114.
  9. ↑ Tygodnik Petersburski 1834, nr 89, s. 533.
  10. ↑ Walenty Zwierkowski, O Sejmie w Emigracji, Poitiers 1839, s. 10.
  11. ↑ Joanna Nowak, Władysław Zamoyski, o sprawę polską w Europie (1848-1868), Poznań 2002, s. 32-33.
  12. ↑ Stanisław Barzykowski, Historya powstania listopadowego, T. 1-5, polona.pl [dostęp 2020-10-30].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Rząd Narodowy (1831)

November Uprising.svg

Media użyte na tej stronie

November Uprising.svg
Coat of arms November Uprising
Stanisław Barzykowski.PNG
Stanisław Barzykowski