Stanisław Bizański

Stanisław Bizański

Data i miejsce urodzenia	16 stycznia 1846 Kraków
Data i miejsce śmierci	4 stycznia 1890 Kraków
Zawód, zajęcie	fotograf
Miejsce zamieszkania	Kraków
Narodowość	polska
Rodzice	Jan Nepomucen Bizański
Małżeństwo	Maria
Dzieci	Władysław Bizański, Kazimierz Bizański

Fotografie Stanisława Bizańskiego

Portret Jędrzeja Wali (młodszego)

Portret Henryka Sienkiewicza

Czarny Staw nad Morskim Okiem

Widok z Wołoszyna

Stanisław Bizański (ur. 16 stycznia 1846 w Krakowie, zm. 4 stycznia 1890 tamże) – polski fotograf, znany głównie z prac o tematyce tatrzańskiej.

Życiorys

Był synem malarza i profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Jana Nepomucena. W 1880 został właścicielem zakładu fotograficznego „Pod Nową Bramą” przy ulicy Siennej 10 w Krakowie. Przed 1884 zakład przeniesiono na Plac Szczepański 3.

Stanisław Bizański znany jest głównie z fotografii o tematyce tatrzańskiej, którą zainteresował go przyjaciel – Walery Eljasz-Radzikowski^[1]. Bizański wykonywał też liczne zdjęcia portretowe; jego klientami byli m.in. Władysław Mickiewicz, Józef Kotarbiński, Henryk Sienkiewicz i Tadeusz Matejko, syn Jana. Artysta dokumentował folklor podhalański i rejestrował charakterystyczne typy ludzkie. Dzięki niemu przetrwały podobizny znanych przewodników tatrzańskich (Jędrzej Wala młodszy, Jan Krzeptowski) oraz ludzi związanych z Tatrami (Walery Eljasz-Radzikowski i ksiądz Józef Stolarczyk). Fotografie Bizańskiego, oprócz walorów artystycznych, mają obecnie wartość dokumentalną.

Stanisław Bizański miał z żoną Marią dwóch synów – Władysława i Kazimierza. Zmarł w Krakowie w wieku 43 lat^[1].

Pracownia fotograficzna Stanisława Bizańskiego

Część fotografii przypisywanych Bizańskiemu wykonali w terenie jego współpracownicy. Jednemu z nich, Józefowi Głogowskiemu, towarzyszył w sierpniu 1889 Walery Eljasz-Radzikowski, który pozostawił notatkę zatytułowaną Spis zdjętych we fotografii widoków tatrzańskich przez Józ[efa] Głogowskiego dla zakładu St. Bizańskiego^[2]. W dniach 19–30 sierpnia 1889 r. Głogowski wykonał w Tatrach 86 zdjęć, obejmujących rejon Hali Gąsienicowej, Doliny Pięciu Stawów Polskich, Morskiego Oka, Doliny Białej Wody, Doliny Kościeliskiej, Doliny Małej Łąki i dolin reglowych. Nie zachowało się wiele informacji o samym Głogowskim^[1].

Po przedwczesnej śmierci Stanisława Bizańskiego jego działalność kontynuowała do 1900 roku żona z synem, Władysławem. W roku 1892 otworzyli oni filie w Krynicy i Zakopanem, ta ostatnia umiejscowiona była przy ulicy Nowotarskiej^[1]. Władysław Bizański nadal prowadził zakład po śmierci matki. Jego młodszy brat, Kazimierz, był aktywnym taternikiem, zajmował się również fotografowaniem w Tatrach.

Upamiętnienie

Po śmierci artysty rodzina wydała dwa albumy z jego pracami Widoki Tatr w fotografiach Stanisława Bizańskiego fotografa w Krakowie (60 zdjęć) i Widoki z Tatr (30 zdjęć)^[1]. W latach 1890–1901 liczne fotografie Bizańskiego ukazywały się w publikacjach Towarzystwa Tatrzańskiego w formie heliograwiurowych dodatków.

W 2012 roku Tatrzański Park Narodowy przygotował w Kuźnicach wystawę prac Stanisława Bizańskiego – na reliktach dworu wystawiono 40 plansz ze zdjęciami^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.

Linki zewnętrzne

• Zofia i Witold H. Paryscy: Bizański Stanisław. [w:] Portal Zakopiański (źródło: Wielka Encyklopedia Tatrzańska) [on-line]. z-ne.pl. [dostęp 2012-12-04]. (pol.).
• Galeria 20. prac Stanisława Bizańskiego. [w:] Explore Europe's cultural collections [on-line]. www.europeana.eu. [dostęp 2012-12-04]. (pol.).
• Fotografie Stanisława Bizańskiego w bibliotece Polona