Stanisław Buczek

Stanisław Buczek

Stanisław Marek Buczek

Proboszcz, kapelan
Data i miejsce urodzenia	25 kwietnia 1904 Posada Olchowska
Data i miejsce śmierci	12 października 1979 Sanok
Miejsce pochówku	Cmentarz Centralny w Sanoku
Proboszcz Parafii św. Józefa w Baryczy
Okres sprawowania	5 września 1947 – 1 lutego 1965
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	23 czerwca 1935
Odznaczenia

Stanisław Marek Buczek ps. „Marek”, „Ksiądz”, „Zawód” (ur. 25 kwietnia 1904 w Posadzie Olchowskiej, zm. 12 października 1979 w Sanoku) – polski duchowny rzymskokatolicki, podczas II wojny światowej kapelan struktur konspiracyjnych, w okresie PRL działacz społeczny i polityczny.

Życiorys

Stanisław Marek Buczek urodził się 25 kwietnia 1904 w Posadzie Olchowskiej^[1][2][3][4]. Był synem Władysława (1874-1951^[5], kierownik warsztatów w fabryce maszyn i wagonów w Sanoku^[1]) i Amalii z domu Stępkowskiej^[3][6]. Wraz z rodziną zamieszkiwał przy ulicy Kolejowej 437A w Sanoku^[1].

Uczył się w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Królowej Zofii w Sanoku, w którym zdał egzamin dojrzałości 18 maja 1926 w trakcie przewrotu majowego (w jego klasie byli m.in. Ludwik Bar, Mikołaj Deńko, Bronisław Kocyłowski, Marian Strzelbicki)^[2][7]. Należał do Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OMTUR)^[8].

Podjął studia na uczelniach w Krakowie i Poznaniu, a od 1930 kształcił się w Seminarium Duchownym w Przemyślu^[4]. Ukończył studia teologiczne^[9]. 23 czerwca 1935 otrzymał sakrament święceń kapłańskich^[10][3][4]. W ostatnich latach istnienia II Rzeczypospolitej posługiwał jako wikariusz od 1935 do maja 1936 w Parafii św. Andrzeja Apostoła w Zgłobniu, do listopada 1936 w Medenicach, od końca 1936^[11] do lata 1938 w Szebniach^[12], do stycznia 1939 w Parafii św. Mikołaja Biskupa w Pruchniku, od stycznia 1939^[13] do lipca 1939 w Parafii św. Michała Archanioła w Zarzeczu, skąd latem 1939 został przeniesiony do Borysławia^[14]. Przed 1939 należał do Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego i do organizacji „Orka”^[9].

W Borysławiu przebywał nadal jeszcze po wybuchu II wojny światowej do końca października 1939^[4]. Po nastaniu okupacji niemieckiej ziem polskich zamieszkał w Sanoku^[4]. Wówczas zaangażował się w działalność konspiracyjną^[15]. W grudniu 1939 wstąpią do Związku Walki Zbrojnej^[9] . Działając w ramach Obwodu ZWZ Sanok był organizatorem pierwszego szlaku przerzutowego (kurierskiego) do Węgier^[16] (trasa Sanok-Niebieszczany-Poraż-Baligród-Żubracze-Kalnica-Cisna-Użhorod^[17], od lipca działał w linii łączności zagranicznej pod kryptonimem „Bronisława”, od listopada 1940 działał w Jedliczu (linia Bóbrka-Wietrzno)^[18][9] (w tym okresie tj. od października 1940 do czerwca 1941 był wikariuszem w Jedliczu^[4]). Trasy kurierskie ks. Buczka i inna (organizowana przez Józefa Reca) działały w podporządkowaniu inż. Stanisławowi Szczepańcowi na zlecenie Komitetu Porozumiewawczego^[19]. Był członkiem sekcji funkcjonującej w sanockim więzieniu gestapo^[20]. Pełnił funkcję kapelana partyzantów i żołnierzy Armii Krajowej^[21] na ziemi sanockiej^[22]. Współdziałał również z działem „Zagrodą”, tj. działem Łączności Zagranicznej Oddziału V Komendy Głównej Armii Krajowej^[22]. Był też kapelanem Armii Ludowej^[23]. Posługiwał się pseudonimami „Marek”^[24], „Ksiądz”, „Zawód”^[22]. Pełnił funkcję wikariusza w Jedliczach od października 1940 do czerwca 1941^[4]. W okresie od 1941 do 1944 był poszukiwany przez Niemców^[4][22]. Wobec zagrożenia aresztowaniem ukrywając się funkcjonował jako gajowy we wsiach Wietrzno, Pantalowice, Szklary, Rudawiec, Gwoźnica^[4].

Od maja 1944 pracował w kościele w Baryczy, a po zakończeniu wojny od 5 września 1947 sprawował funkcję administratora miejscowej parafii św. Józefa^[25][4]. Po urlopie, w 1947 został mianowany administratorem w Baryczy^[26]. Był długoletnim proboszczem w Baryczy do 1 lutego 1965^[27][4][22]. Zamieszkiwał tam pod numerem 224^[6]. W okresie PRL udzielał się w działalności społecznej i charytatywnej^[28][22]. Od 1944 do 1964 działał w punkcie sanitarnym w Baryczy PCK z siedzibą w Brzozowie^[29]. Od 1945 do 1948 był członkiem Powiatowego Komitetu PPS w Sanoku^[30]. 15 maja 1945 założyciel koła PPS w Baryczy^[31]. W 1947 propagator i współzałożyciel ORMO i OSP w Baryczy^[9]. Od 1947 do 1952 był w kierownictwie punktu opieki nad matką i dzieckiem^[31]. Działał w ramach rad narodowych^[9], od 1947 był radnym gminy zbiorowej Domaradz^[31], radnym Powiatowej Rady Narodowej w Brzozowie^[31]. Zasiadał w Okręgowej Komisji Wyborczej w Rzeszowie oraz w Powiatowej Komisji Wyborczej w Brzozowie^[31]. Działał w strukturach Frontu Jedności Narodu na szczeblu wojewódzkim i krajowym^[28], w 1963 był członkiem Wojewódzkiego Komitetu FJN w Rzeszowie^[31]. Należał do „Caritasu”^[3][9], pełnił funkcję prezesa tej organizacji w okręgu rzeszowskim^[28], był wiceprzewodniczącym koła księży tej organizacji^[31]. Należał też do LOK, a w 1962 do Kółka Rolniczego^[31]. Był członkiem Komitetu Obrońców Pokoju^[31].

Po odejściu z Baryczy przeszedł na emeryturę i w 1965 zamieszkał w rodzinnym Sanoku, nie pełniąc już funkcji kapłańskich^{[3][4][27][22]}. Jako kapelan Generalnego Dziekanatu ludowego Wojska Polskiego dosłużył stopnia podpułkownika^[28]. Należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację^[3][9] , 6 lutego 1966 wybrany członkiem zarządu oddziału (powiatowego) ZBoWiD w Sanoku^[32], w tym samym roku został prelegentem tej organizacji^[33], 20 października 1968 wybrany zastępcą przewodniczącego zarządu oddziału^[34] (późniejszego koła) ZBoWiD w Sanoku^[28], 13 września 1970 powołany na przewodniczącego komisji weryfikacyjnej^[35], 23 maja 1971 ponownie wybrany wiceprezesem oddziału^[36] i pełnił funkcję do 1973^[37], 21 października 1973 wybrany członkiem zarządu oddziału miejskiego (działającego od 1 stycznia 1973 wskutek przekształcenia oddziału powiatowego na podstawie zmian administracyjnych)^[38] oraz przewodniczącym zespołu weryfikacyjnego^[39]. Działał we władzach wojewódzkich tej organizacji^[28][40], 22 marca 1970 został wybrany do władz Okręgu ZBoWiD w Rzeszowie^[41]. został jednym z 41 delegatów z województwa rzeszowskiego na IV Kongres ZBoWiD w dniach 19-20 września 1969 w Warszawie^[42], 3 marca 1974 został wybrany na członka zarządu okręgu w Rzeszowie i otrzymał mandat na V Kongres ogólnopolski organizacji w dniach 8-9 maja 1974 w Warszawie^[43]. Po kolejnej reorganizacji struktur ZBoWiD w 1975 został członkiem zarządu wojewódzkiego w Krośnie^[44]. Pod koniec życia był bezpartyjny^[6].

Do ostatnich dni zamieszkiwał w Sanoku przy ulicy Myśliwskiej 2 na obszarze parafii Podwyższenia Krzyża Świętego ojców Franciszkanów^[3][6][45]. Zmarł 12 października 1979 w Sanoku^{[3][45][28][6][27][46][47][4]}. 16 października 1979 został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku^{[3][45][27][4]}. Jego bratem był por. dr Leon Buczek (1910-1999, instruktor 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej).

Grobowiec rodziny Buczków w Sanoku

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1979)^[28][22]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)^[48]
• Złoty Krzyż Zasługi (1959)^[48]
• Krzyż Partyzancki (1959)^[48][49]
• Srebrny Krzyż Zasługi (1953, „za zasługi w pracy społecznej”)^[5][48]
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1957)^[48]
• Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1970)^[50]
• Odznaka Grunwaldzka (1957)^[48]
• Medal Wojska^[22]
• Krzyż Armii Krajowej^[22]
• Oficerski Krzyż Zasługi Polskich Sił Zbrojnych (1970)^[50]
• Krzyż Alianckiego Partyzanta – Francja (1970)
• Inne odznaczenia^[28][a]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 1-335.
• Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych B Brzyszcz-Bylica 1963-1990, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 53). s. 1-139.