Stanisław Charzewski

Stanisław Charzewski
Ilustracja
Stanisław Charzewski podczas służby legionowej
podporucznik piechoty podporucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia

25 kwietnia 1882
Brzozów

Data i miejsce śmierci

5 lipca 1916
pod Kostiuchnówką

Przebieg służby
Lata służby

1914–1916

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier

Formacja

Orzełek legionowy.svg Legiony Polskie

Jednostki

1 Pułk Piechoty,
5 Pułk Piechoty

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa (bitwa pod Kostiuchnówką)

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości
Tablica na pomniku w Lesku

Stanisław Charzewski (ur. 25 kwietnia 1882 w Brzozowie, zm. 5 lipca 1916 pod Kostiuchnówką) – podporucznik piechoty Legionów Polskich, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, prawnik.

Życiorys

Urodził się 25 kwietnia 1882 w Brzozowie jako syn Konstantego (kasjer tamtejszego Towarzystwa Zaliczkowego, zm. przed 1903) i Ludwiki z domu Sławińskiej[1][a][2]. W 1904 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Zdzisław Adamczyk, Witold Fusek, Bolesław Mozołowski, Bronisław Praszałowicz, Kazimierz Świtalski, Zygmunt Tomaszewski)[3][4][5][6]. Po śmierci ojca w trakcie nauki gimnazjalnej pozostawał pod opieką radcy sądu w Sanoku, Władysława Smólskiego[2]. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego uzyskując tytuł doktora praw. Od początku studiów był członkiem Czytelni Akademickiej we Lwowie, a w ramach jej koła muzycznego prowadził kwartet smyczkowy[7]. Był czynnym członkiem Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie[8]. Jeszcze podczas studiów od 22 lipca do 10 sierpnia 1908 prowadził wycieczkę pieszą z Sanoka przez Karpaty i Tatry na Babią Górę[9][10]. Przed 1914 był zatrudniony w kancelarii adwokackiej. Był kawalerem.

Przed 1914 w Sanoku działał w organizacjach niepodległościowych. Był jednym z założycieli stowarzyszenia Towarzystwo Młodzieży Polskiej „Znicz” w Sanoku, powołanego 17 lipca 1904[11]. W rodzinnym Brzozowie był członkiem LXIX Polskiej Drużyny Strzeleckiej i Związku Strzeleckiego. Organizował oddział ZS w Baligrodzie[12]. Po wybuchu I wojny światowej z Brzozowa zostały wysłane do Legionów Polskich trzy grupy ochotników, wśród których dowódcami byli Stanisław i Aleksander Charzewscy[13]. Stanisław Charzewski kierował grupą 13 ochotników z Baligrodu, wraz z którą dotarł do Krakowa. Służył w 1 pułku piechoty, później w 2 kompanii II batalionu 5 pułku piechoty w składzie I Brygady. W lutym 1915 był hospitalizowany w Szpitalu Zamek Bulowice w Kętach[14]. Został awansowany do stopnia podporucznika piechoty od 13 czerwca 1915 lub 11 kwietnia 1916. W tym stopniu służąc w 6 kompanii 5 pułku piechoty poległ 5 lipca 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką w trakcie kontrataku mjr. Tadeusza „Wyrwy” Furgalskiego[15].

Przed 1914 urzędnikiem podatkowym w Baligrodzie był Czesław Charzewski (ur. 1874)[16], zaś urzędnikiem wydziału powiatowego w Brzozowie był Kazimierz Charzewski[17]. Aleksander Charzewski także poległ walcząc w szeregach Legionów Polskich i również został odznaczony Orderem Virtuti Militari. Innym oficerem Legionów Polskich był pochodzący z podbrzozowskiej Raczkowej, Emil Holuka-Charzewski[18].

W 1934 w Lesku został ustanowiony pomnik (określany jako „Głaz Legionowy”[19] bądź „Kamień Legionistów”[20]) upamiętniający wyruszających w bój o niepodległość ojczyzny z powiatu leskiego w szeregi Legionów Polskich. Na tablicy zostali wymienieni Stanisław i Tadeusz Charzewscy (a także m.in. August Krasicki, Wiktor Robel, Marian Wisz).

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. Według tego źródła Ludwina Charzewska przed 1901 została wdową. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 572.

Przypisy

  1. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1896/1897 (zespół 7, sygn. 22). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 146.
  2. a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1902/1903 (zespół 7, sygn. 32). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 701.
  3. 23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1903/1904. Sanok: 1904, s. 43.
  4. Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 27 z 2 lipca 1904. 
  5. Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 166 z 22 lipca 1904. 
  6. Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-12-30].
  7. Sprawozdanie Czytelni Akademickiej we Lwowie za rok administracyjny 1904/5. Lwów. s. 24, 84.
  8. Sprawozdanie roczne Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie za rok 1910. Lwów: 1911, s. 16, 51, 65-70.
  9. Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 222, s. 4, 19 kwietnia 1908. 
  10. Wycieczka w Tatry i Karpaty Siedmiogrodzkie. „Nowa Gazeta”. Nr 314, s. 3, 1908. 
  11. Tow. młodzieży polskiej „Znicz”. „Gazeta Sanocka”, s. 2, Nr 30 z 24 lipca 1904. 
  12. „Oświata - to potęga”. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji obchodu 15-lecia Niepodległości Państwa Polskiego. Przemyśl: 1933, s. 96.
  13. Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 198, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  14. Lista Chorych, Rannych, Zabitych i Zaginionych Legionistów do Kwietnia 1915 roku (I). Piotrków: 1915-1916, s. 7.
  15. Lista Strat Legionów Polskich (VII). Piotrków: 1 października 1916, s. 5.
  16. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 35, 285.
    Szematyzm galicyjskich władz i urzędów skarbowych na rok 1914. Lwów: Prezydyum Krajowej Dyrekcyi Skarbu, 1914, s. 56, 193.
  17. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 371.
  18. Żołnierze Niepodległości. Emil Charzewski. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-04-29].
  19. Parada w Lesku. „Wschód”. Nr 6, s. 2, 20 marca 1936. 
  20. Ryszard Nater, Zygmunt Nater: Lesko. Nasze miasto. Lesko: 2001, s. 65. ISBN 83-910156-3-7.
  21. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 19.
  22. Polak (red.) 1993 ↓, s. 32.
  23. M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek legionowy.svg
Orzełek legionowy
POL I BRYGADA LP 1914 PODPORUCZNIK.svg
Autor: Patryk Gałuszka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Oznaka stopnia (patka) "podporucznik" noszona na kołnierzach w I Brygadzie Legionów Polskich. Oznaka obowiązywała w latach 1914-1916. Źródło: W. Sienkiewicz (red.), "Legenda Legionów", DEMART SA, 2008, s. 390.
Memorial stone to soldiers of polish Legions of Lesko (1914-1934)b.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik upamiętniający w Lesku wyruszających do Legionów Polski z 1914. Ustanowiony w 1934, odnowiony w 1991.
Stanisław Charzewski, podporucznik Legionów Polskich.jpg
Stanisław Charzewski, podporucznik Legionów Polskich (1. i 5. pp). Ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Lwowskim, uzyskując doktorat. Przed I wojną światową członek PDS oraz ZS. Potem w Legionach Polskich. Najpierw służył w 1.pp LP a następnie w 2.komp. II baonu 5.pp LP. Poległ 5 VII 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką. Odznaczony VM 5.klasy, KN.