Stanisław Charzewski
 Stanisław Charzewski podczas służby legionowej | |
 podporucznik piechoty | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 5 lipca 1916 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1914–1916 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  | |
b.jpg)
Stanisław Charzewski (ur. 25 kwietnia 1882 w Brzozowie, zm. 5 lipca 1916 pod Kostiuchnówką) – podporucznik piechoty Legionów Polskich, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, prawnik.
Życiorys
Urodził się 25 kwietnia 1882 w Brzozowie jako syn Konstantego (kasjer tamtejszego Towarzystwa Zaliczkowego, zm. przed 1903) i Ludwiki z domu Sławińskiej[1][a][2]. W 1904 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Zdzisław Adamczyk, Witold Fusek, Bolesław Mozołowski, Bronisław Praszałowicz, Kazimierz Świtalski, Zygmunt Tomaszewski)[3][4][5][6]. Po śmierci ojca w trakcie nauki gimnazjalnej pozostawał pod opieką radcy sądu w Sanoku, Władysława Smólskiego[2]. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego uzyskując tytuł doktora praw. Od początku studiów był członkiem Czytelni Akademickiej we Lwowie, a w ramach jej koła muzycznego prowadził kwartet smyczkowy[7]. Był czynnym członkiem Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie[8]. Jeszcze podczas studiów od 22 lipca do 10 sierpnia 1908 prowadził wycieczkę pieszą z Sanoka przez Karpaty i Tatry na Babią Górę[9][10]. Przed 1914 był zatrudniony w kancelarii adwokackiej. Był kawalerem.
Przed 1914 w Sanoku działał w organizacjach niepodległościowych. Był jednym z założycieli stowarzyszenia Towarzystwo Młodzieży Polskiej „Znicz” w Sanoku, powołanego 17 lipca 1904[11]. W rodzinnym Brzozowie był członkiem LXIX Polskiej Drużyny Strzeleckiej i Związku Strzeleckiego. Organizował oddział ZS w Baligrodzie[12]. Po wybuchu I wojny światowej z Brzozowa zostały wysłane do Legionów Polskich trzy grupy ochotników, wśród których dowódcami byli Stanisław i Aleksander Charzewscy[13]. Stanisław Charzewski kierował grupą 13 ochotników z Baligrodu, wraz z którą dotarł do Krakowa. Służył w 1 pułku piechoty, później w 2 kompanii II batalionu 5 pułku piechoty w składzie I Brygady. W lutym 1915 był hospitalizowany w Szpitalu Zamek Bulowice w Kętach[14]. Został awansowany do stopnia podporucznika piechoty od 13 czerwca 1915 lub 11 kwietnia 1916. W tym stopniu służąc w 6 kompanii 5 pułku piechoty poległ 5 lipca 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką w trakcie kontrataku mjr. Tadeusza „Wyrwy” Furgalskiego[15].
Przed 1914 urzędnikiem podatkowym w Baligrodzie był Czesław Charzewski (ur. 1874)[16], zaś urzędnikiem wydziału powiatowego w Brzozowie był Kazimierz Charzewski[17]. Aleksander Charzewski także poległ walcząc w szeregach Legionów Polskich i również został odznaczony Orderem Virtuti Militari. Innym oficerem Legionów Polskich był pochodzący z podbrzozowskiej Raczkowej, Emil Holuka-Charzewski[18].
W 1934 w Lesku został ustanowiony pomnik (określany jako „Głaz Legionowy”[19] bądź „Kamień Legionistów”[20]) upamiętniający wyruszających w bój o niepodległość ojczyzny z powiatu leskiego w szeregi Legionów Polskich. Na tablicy zostali wymienieni Stanisław i Tadeusz Charzewscy (a także m.in. August Krasicki, Wiktor Robel, Marian Wisz).
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6462 – pośmiertnie (17 maja 1922)[21][22]
- Krzyż Niepodległości – pośmiertnie (13 kwietnia 1931, „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”)[23]
Uwagi
- ↑ Według tego źródła Ludwina Charzewska przed 1901 została wdową. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 572.
Przypisy
- ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1896/1897 (zespół 7, sygn. 22). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 146.
- ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1902/1903 (zespół 7, sygn. 32). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 701.
- ↑ 23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1903/1904. Sanok: 1904, s. 43.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 27 z 2 lipca 1904.
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 166 z 22 lipca 1904.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-12-30].
- ↑ Sprawozdanie Czytelni Akademickiej we Lwowie za rok administracyjny 1904/5. Lwów. s. 24, 84.
- ↑ Sprawozdanie roczne Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie za rok 1910. Lwów: 1911, s. 16, 51, 65-70.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 222, s. 4, 19 kwietnia 1908.
- ↑ Wycieczka w Tatry i Karpaty Siedmiogrodzkie. „Nowa Gazeta”. Nr 314, s. 3, 1908.
- ↑ Tow. młodzieży polskiej „Znicz”. „Gazeta Sanocka”, s. 2, Nr 30 z 24 lipca 1904.
- ↑ „Oświata - to potęga”. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji obchodu 15-lecia Niepodległości Państwa Polskiego. Przemyśl: 1933, s. 96.
- ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 198, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- ↑ Lista Chorych, Rannych, Zabitych i Zaginionych Legionistów do Kwietnia 1915 roku (I). Piotrków: 1915-1916, s. 7.
- ↑ Lista Strat Legionów Polskich (VII). Piotrków: 1 października 1916, s. 5.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 35, 285.
•Szematyzm galicyjskich władz i urzędów skarbowych na rok 1914. Lwów: Prezydyum Krajowej Dyrekcyi Skarbu, 1914, s. 56, 193. - ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 371.
- ↑ Żołnierze Niepodległości. Emil Charzewski. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-04-29].
- ↑ Parada w Lesku. „Wschód”. Nr 6, s. 2, 20 marca 1936.
- ↑ Ryszard Nater, Zygmunt Nater: Lesko. Nasze miasto. Lesko: 2001, s. 65. ISBN 83-910156-3-7.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 19.
- ↑ Polak (red.) 1993 ↓, s. 32.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Bitwa pod Kościuchnówką, największy bój legjonowy – w lipcu 1916 r. Stanisław Charzewski. „Panteon Polski”. Nr 13, s. 7, 1 maja 1925.
- Żołnierze Niepodległości. Charzewski Stanisław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-04-29].
Media użyte na tej stronie
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek legionowy
Autor: Patryk Gałuszka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Oznaka stopnia (patka) "podporucznik" noszona na kołnierzach w I Brygadzie Legionów Polskich. Oznaka obowiązywała w latach 1914-1916. Źródło: W. Sienkiewicz (red.), "Legenda Legionów", DEMART SA, 2008, s. 390.
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik upamiętniający w Lesku wyruszających do Legionów Polski z 1914. Ustanowiony w 1934, odnowiony w 1991.
Stanisław Charzewski, podporucznik Legionów Polskich (1. i 5. pp). Ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Lwowskim, uzyskując doktorat. Przed I wojną światową członek PDS oraz ZS. Potem w Legionach Polskich. Najpierw służył w 1.pp LP a następnie w 2.komp. II baonu 5.pp LP. Poległ 5 VII 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką. Odznaczony VM 5.klasy, KN.