Stanisław Cikowski (zm. 1617)

Stanisław Cikowski
Herb
Radwan
Data śmierci

23 kwietnia 1617

Ojciec

Stanisław Cikowski

Matka

Anna Komorowska

Żona

Elżbieta Działyńska

Dzieci

Zofia
Stanisław

Stanisław Cikowski z Wojsławic herbu Radwan (ur. I poł. XVI w., zm. 23 kwietnia 1617[1]) – marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1610 roku[2], podkomorzy krakowski w latach 1576–1617, starosta babimojski w 1598 roku, starosta czorsztyński w latach 1599–1615[3], poseł, dyplomata, administrator ceł koronnych, założyciel mennicy bydgoskiej.

Życiorys

Był synem Stanisława Cikowskiego z Wojsławic herbu Radwan, podkomorzego krakowskiego, kasztelana bieckiego i Anny z Komorowskich. Związany z obozem reformacji, należał początkowo do gminy kalwińskiej, a następnie braci polskich. Pod koniec życia przeszedł na katolicyzm.

Otrzymał staranne wykształcenie humanistyczne. Wraz z młodszym bratem Andrzejem przebywał za granicą w Zurychu i Lipsku. Po śmierci ojca w 1576 r. otrzymał podkomorstwo krakowskie. Od 1578 roku posłował na szereg sejmów. Poseł na sejm 1578 roku z księstw oświęcimskiego i zatorskiego[4]. Poseł na sejm 1581 roku, sejm 1585 roku, sejm koronacyjny 1587/1588 roku, sejm 1590 roku, sejm 1590/1591 roku z województwa krakowskiego[5].

Był posłem aktywnie uczestniczącym w życiu politycznym swoich czasów, opowiadając się zasadniczo po stronie króla Zygmunta III. Był jednym z posłów polskich do Karola Sudermańskiego i senatorów szwedzkich w 1596 roku. Pozytywne rezultaty przyniosło jego poselstwo do Anglii w 1604 r. z okazji wstąpienia na tron Jakuba I Stuarta. Rozżalony na króla za pomijanie go w nadaniach i dostojeństwach wziął udział w rokoszu Zebrzydowskiego. W 1607 r. przeprosił króla. W służbie królewskiej pełnił szereg urzędów w administracji skarbowej. W 1589 r. był taksatorem starostw, a w 1593 r. komisarzem do odbioru podatków i rzecznikiem skarbu królewskiego w Gdańsku.

W 1594 r. otrzymał przywilej królewski na otwarcie mennicy w Bydgoszczy. Wybijane tu monety zgodnie z zastrzeżeniem królewskim nie mogły się różnić od wybijanych w innych mennicach. Od wiosny 1596 r. mennica przynosiła mu 2 tysiące złotych dochodu rocznie. W 1601 r. był jednak zmuszony ją zamknąć po wydaniu przez sejm walny uchwały nakazującej zamknięcie wszystkich mennic prywatnych.

Był posłem województwa krakowskiego na sejm 1600 roku[6]. W 1600 r. został administratorem ceł koronnych. Na stanowisku tym wykazywał dużą energię i bezwzględność w tępieniu nadużyć celnych. W obronie przed oskarżeniami o nadużycie władzy napisał opracowanie pt. „W sprawach celnych odpis, ze strony fortelów szkodliwych skarbowi K.J.M. i Koronie”[7]. Poseł województwa krakowskiego na sejm zwyczajny 1613 roku[8].

Był arianinem, pod koniec życia przeszedł na katolicyzm[4].

Rodzina

Stanisław Cikowski był żonaty z Elżbietą Działyńską, z którą miał córkę Zofię po mężu Ossolińską i syna Stanisława żonatego z Dorota Błońską zmarłego bezpotomnie.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 102.
  2. ↑ Złota księga szlachty polskiej, r. XVIII, Poznań 1896, s. 128.
  3. ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 217.
  4. ↑ a b Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 258.
  5. ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 267, 287, 304, 327, 335.
  6. ↑ Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego – 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 94.
  7. ↑ Wersja cyfrowa publikacji dostępna jest w serwisie Polona.pl.
  8. ↑ Janusz Byliński, Dwa sejmy z roku 1613, Wrocław 1984, s. 246.

Bibliografia

  • Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom I. Bydgoszcz 1994, s. 33–34

Media użyte na tej stronie

Herb Radwan.svg
Autor: Vector image created by Bogaty. Based in part on the vector images created by Bastianow. Original work published by Tadeusz Gajl in "Herby szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów" (Gdańsk, 2003, ISBN 8388595121)., Licencja: CC BY-SA 4.0
W polu czerwonym chorągiew kościelna złota o trzech strefach z krzyżykiem tejże barwy na szczycie.