Stanisław Czycz

Stanisław Czycz (ur. 6 kwietnia 1929 w Gwoźdźcu, zm. 29 czerwca 1996 w Krakowie) – polski poeta i prozaik.

Życiorys

Rodzinny dom Stanisława Czycza w Nawojowej Górze – Gwoźdźcu, na granicy z Krzeszowicami (ulica jego imienia już w Krzeszowicach)

Tablica na grobie rodzinnym Stanisława Czycza, na cmentarzu w Krzeszowicach

Wszedł do literatury skandalem: chcąc zapisać się do ZLP przyniósł wiersze zakazanego wówczas w Polsce Miłosza i przedstawił je jako swoje. Po raz pierwszy jego wiersze opublikował Andrzej Bursa w "Od A do Z" – dodatku do "Dziennika Polskiego". Debiutował w 1955 w "Prapremierze pięciu poetów" na łamach krakowskiego "Życia Literackiego" (wraz z Mironem Białoszewskim, Zbigniewem Herbertem, Bohdanem Drozdowskim, Jerzym Harasymowiczem). Wiersze Czycza rekomendował Ludwik Flaszen.

Twórczość poetycka Czycza utrzymana jest w tonie katastroficzno-wizyjnym. Bohaterowie jego prozy to często jednostki zbuntowane przeciw konwenansom i ustalonym obyczajom. Największy rozgłos przyniosło mu poświęcone Bursie opowiadanie And ze zbioru Ajol (1967), pierwotnie opublikowane w kwietniowym numerze Twórczości z roku 1961.

Był zawsze poza wszelkimi układami środowiskowymi, a ciężka choroba (łuszczyca), na którą przez wiele lat cierpiał, przyczyniła się do jego izolacji od świata.

Na podstawie jego twórczości powstały trzy filmy fabularne:

• Pozwólcie nam do woli fruwać nad ogrodem (1974, na podstawie opowiadania And, reżyseria i scenariusz: Stanisław Latałło)
• Światło odbite (1989, na podstawie opowiadania And, reżyseria: Andrzej Titkow, scenariusz: Andrzej Titkow i Bronisław Maj)
• Nad rzeką, której nie ma (1991, na podstawie opowiadań ze zbioru Nim zajdzie księżyc, reżyseria i scenariusz: Andrzej Barański)

Twórczość

Poezje

• Tła (1957, Wydawnictwo Literackie)
• Berenais (1960, PIW)

Proza

• Ajol (1967, Wydawnictwo Literackie, opowiadania)
• And (1967, Wydawnictwo Literackie, opowiadanie)
• Nim zajdzie księżyc (1968, Wydawnictwo Literackie, opowiadania)
• Pawana (1977, Wydawnictwo Literackie, powieść)
• Nie wiem, co ci powiedzieć (1983, Wydawnictwo Literackie, opowiadania)
• Nie wierz nikomu (1987, Wydawnictwo Literackie, powieść)
• Ajol i Laor (1996, Wydawnictwo Literackie, opowiadania)
• Arw (2007, Wydawnictwo Ha!art)
• Nie wierz nikomu (2016, Wydawnictwo Ha!art, powieść)

Dzieła zebrane

• Wybór wierszy (1979, Wydawnictwo Literackie)
• Wiersze i proza (2001, Wydawnictwo Literackie)
• Wiersze wybrane (2014, WBPiCAK)

Ekranizacje

• Nad rzeką, której nie ma
• Pozwólcie nam do woli fruwać nad ogrodem
• Światło odbite

Monografie

• Kazimierz Wyka: Echo katastroficzne w: Rzecz wyobraźni (1977, Państwowy Instytut Wydawniczy)
• Krzysztof Lisowski: Stanisław Czycz mistrz cierpienia (1997, Wydawnictwo Literackie)
• Jacek Rozmus: W okolicach arkadii Stanisława Czycza (2002, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej Kraków)
• Stanisław Czycz w magazynie Ha!art (nr 9-10 (4.2001-1.2002))
• Dorota Niedziałkowska: Eksperyment symultaniczny w pisarstwie Stanisława Czycza (Lublin 2012, praca doktorska)
• Piotr Marecki, Czycz i filmowcy, czyli przyliteracki status kina polskiego, (2012, Korporacja Ha!art)

Linki zewnętrzne

• Stanisław Czycz – publikacje w bibliotece Polona