Stanisław Daszewski

Stanisław Daszewski

kapitan pilot obserwator
Data i miejsce urodzenia	25 grudnia 1888 Syczówka
Data śmierci	29 listopada 1959
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	5 eskadra lotnicza 9 eskadra wywiadowcza 39 eskadra Breguetów 3 eskadra wywiadowcza 1 pułk lotniczy 6 pułk lotniczy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Stanisław Daszewski (ur. 25 grudnia 1888 w Syczówce, zm. 29 listopada 1959) – kapitan pilot–obserwator Wojska Polskiego, inżynier, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Syn Jana i Emilii z Hofmaisterów. Ukończył gimnazjum filologiczne, następnie studiował na politechnice, którą ukończył z tytułem inżyniera^[1]. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił 7 sierpnia 1914 roku jako ochotnik do Legionów Polskich. Otrzymał przydział do 2 pułku ułanów, w którym od 1 grudnia 1915 pełnił obowiązki dowódcy plutonu, a od 1 grudnia 1916 dowódcy szwadronu karabinów maszynowych^[1]. Odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi i 19 lutego 1918 roku został internowany^[2][1]. Na stopień chorążego został mianowany 1 grudnia 1915, a na stopień podporucznika 1 listopada 1916 w kawalerii^[3].

21 listopada 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu podporucznika z byłego Polskiego Korpusu Posiłkowego^[4]. W lutym 1919 został przeniesiony z Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków do Centralnych Składów Lotniczych przy Sekcji Żeglugi Napowietrznej MSWojsk^[5]. Następnie służył w 5 eskadrze lotniczej, następnie w 9 eskadrze wywiadowczej i 39 eskadrze Breguetów^[1]. 1 sierpnia 1919 roku został skierowany na kurs do Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Warszawie. Było to szkolenie organizowane w ramach I kursu w OSOL, zostało zakończone we wrześniu^[1]. Został przydzielony do V dyonu lotniczego, gdzie od października 1919 roku pełnił funkcję adiutanta^[6]. 1 grudnia 1919 został mianowany porucznikiem kawalerii. Pełnił wówczas służbę w Dowództwie Frontu Pomorskiego^[7].

W czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył jako obserwator w składzie 3 eskadry wywiadowczej. 19 kwietnia, w załodze z Jerzy Kossowskim, wszedł w skład grupy złożonej z czterech załóg, które przeprowadziły rozpoznanie i bombardowanie Kijowa^[8]. Lot był trudny nawigacyjnie i niebezpieczny, gdyż polskie załogi miały do pokonania 600 kilometrów (z czego większość nad terenem zajętym przez nieprzyjaciela). Zakończył się sukcesem, zniszczono tory kolejowe, uszkodzono obrotnicę przed parowozownią, co doprowadziło do opóźnień w przegrupowaniu wojsk nieprzyjaciela^[9]. Sam Daszewski wyróżnił się podczas tego lotu skutecznością bombardowania (uszkodził jedną z lokomotyw) oraz tym, że podczas lotu przeprowadził szczegółowe rozpoznanie pozycji nieprzyjaciela^[10].

26 kwietnia 1920 rok, na polecenie Szefa Ścisłego Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych przeprowadził rozpoznanie w rejonie Koziatyn–Berdyczów. W czasie lotu, poza przeprowadzeniem szczegółowego rozpoznania wskazanego rejonu, przeprowadził też ataki na oddziały Armii Czerwonej. Dostarczył oddziałom lądowym szczegółowe informacje o rozmieszczeniu oddziałów nieprzyjaciela co znacznie ułatwiło działania oddziałom polskim. 27 kwietnia poleciał na rozpoznanie w rejonie Koziatyna, podczas tego lotu również przeprowadzał ataki na oddziały Armii Czerwonej^[11].

30 kwietnia, w załodze z por. pil. Tadeuszem Praussem, przeprowadzał rozpoznanie w rejonie Fastowa. Podczas tego lotu zaatakował bombami i ogniem z karabinu maszynowego kolumnę marszową nieprzyjaciela. Ich samolot został kilkakrotnie trafiony (odstrzelono pokrywę silnika) ale pilot zdołął powrócić na macierzyste lotnisko^[12].

19 maja 1920 roku, w załodze z Józefem Krzyczkowskim wziął udział w ataku na stację Demirki, gdzie nieprzyjaciel zgromadził transporty kolejowe i pociągi pancerne. Nalot okazał się nieskuteczny, dodatkowo obrona przeciwlotnicza bolszewików uszkodziła samolot Krzyczkowskiego i Daszewskiego^[13]. Następnego dnia polskie samoloty powróciły w ten rejon. Ich nalot okazał się skuteczniejszy, uszkodzono pociąg pancerny "Lenin" a kilka innych zostało zmuszonych do wycofania się^[14][15].

23 maja, również z pil. Krzyczkowski, wykrył koncentrację wojsk nieprzyjaciela pod Rżyszczewem. Udało im się zaatakować wrogie oddziały oraz przekazać polskim wojskom meldunek o położeniu nieprzyjaciela 14 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej. Informacje zebrane podczas tego lotu ułatwiły polskim oddziałom atak na Rżyszczew i zminimalizowały straty po polskiej stronie^[14].

30 maja brał udział w ataku na statki nieprzyjaciela na Dnieprze. W wyniku ataku jeden statek został zatopiony, a drugi został uszkodzony i wyrzucony na brzeg przez załogę^[2]. 5 czerwca 1920 roku, poleciał z pil. Jerzy Kossowskim, na rozpoznanie z bombardowaniem rejonów na wschód od Kijowa. Podczas lotu powrotnego ich samolot został przechwycony przez nieprzyjacielski myśliwiec z 21. oddziału rozpoznawczego lotnictwa Armii Czerwonej (pilot Prochorow). W wyniku walki Stanisław Daszewski został ranny w głowę, pilot zdołał doprowadzić samolot do bazy^[16].

27 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu rotmistrza, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[17]. 9 września 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana, w Korpusie Wojsk Lotniczych, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[18].

Po rekonwalescencji, 2 grudnia 1920 roku, otrzymał przydział do Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, gdzie służył do sierpnia następnego roku^[2][1]. Następnie został przeniesiony do Centralnych Zakładów Lotniczych w Warszawie. 24 grudnia 1921 roku ogłoszono jego przeniesienie do rezerwy na skutek wniosku reklamacyjnego^[19].

Po zwolnieniu z wojska pracował w przemyśle ciężkim na Górnym Śląsku i w latach 1929–1932 w branży motoryzacyjnej, a od 1933 roku w Polskich Liniach Lotniczych LOT^[2][1]. W marcu 1930 roku został przeniesiony w rezerwie z 1 pułku lotniczego do 6 pułku lotniczego we Lwowie^[20].

W 1939 roku został zmobilizowany, w trakcie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał w Szczecinie. W 1947 roku został aresztowany i oskarżony przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego o współpracę z angielskim wywiadem. W trakcie śledztwa został uniewinniony i uwolniony. Zmarł 29 listopada 1959 roku^[2].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę w polskim lotnictwie otrzymał odznaczenia^[21]:

• Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 8085
• Krzyż Niepodległości – 2 maja 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[22]
• Krzyż Walecznych
• Polowa Odznaka Obserwatora nr 59 – 11 listopada 1928 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920”^[23]

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• M. Romeyko: Lotnictwo w wyprawi kijowskiej. „Lot i OPLG Polski”. 6/1937, s. 14, czerwiec 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. ,
• Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
• Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy − Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari. T. 1. Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920. Warszawa–Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7.