Stanisław Dróżdż (poeta)

Stanisław Dróżdż
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

15 maja 1939
Sławków

Data i miejsce śmierci

29 marca 2009
Wrocław

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Wrocławski

Dziedzina sztuki

poezja, sztuki wizualne

Epoka

poezja konkretna, sztuka konceptualna

Ważne dzieła
  • Między
  • Klepsydra

Stanisław Dróżdż (ur. 15 maja 1939 w Sławkowie, zm. 29 marca 2009 we Wrocławiu) – twórca w dziedzinie poezji konkretnej. Znany z wizualizowania swojej poezji i koncentrowaniu się na poszczególnych wyrazach, łącząc przez to dziedzinę tekstu i obrazu. Zajmował się głównie problematyką czasu i przemijania[1].

Życiorys

W latach 1959–1964 studiował na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego pierwsze utwory poetyckie były nagradzane w konkursach studenckich. Późniejsze, o wiele bardziej minimalistyczne, nie przysporzyły mu popularności. Dróżdża nie przyjęto do Związku Literatów Polskich, Ossolineum zaś nie chciało wydać jego debiutanckiego tomiku[2].

Poeta ostatecznie związał się ze środowiskiem plastycznym Wrocławia, gdzie przyjęto go do Związku Polskich Artystów Plastyków[2]. Był bliskim znajomym wrocławskich artystów Barbary Kozłowskiej i Zbigniewa Makarewicza. Pomogli oni rozpropagować jego twórczość, poznając m.in. ze Zbigniewem Gostomskim, dzięki czemu od 1971 związany był z Galerią Foksal w Warszawie[3], a następnie z galeriami Appenix2 i Propaganda.

Tytuł magistra uzyskał w roku 1979; jego pracą dyplomową była książka „Poezja konkretna” dokumentująca polskich konkretystów.

Twórczość

Pod koniec studiów Dróżdż zaczął krystalizować swój charakterystyczny styl, jego utwory stały się bardziej minimalistyczne i uogólnione, co zbliżało je do tzw. poezji gnomicznej[2]. Od roku 1967 uprawiał poezję konkretną, od 1968 wystawiał swe prace. Jedną z jego pierwszych prac było "Białe czarne" w której próbował graficznie zanalizować język. Chociaż początkowo trudno było mu zakwalifikować swoją twórczość, swoje dzieła określił terminem „pojęciokształty”. Nazwa ta wywodzi się od kształtów pojęć, które realizują się w momencie ich przestrzennego uformowania. Ostatecznie określił się jako poeta konkretny, po zapoznaniu się z czechosłowacką antologią nurtu[2].

Bardziej niż zdania interesowały go konkretne wyrazy, wyizolowane i traktowane typograficznie. W wierszach nadawał słowom charakteru niemalże matematycznego systemu. Posługiwał się często wyrazami zrozumiałymi w wielu językach, by stwarzać szerokie i uniwersalne pole do komunikacji[2]. Sam kwalifikował siebie bardziej jako poetę niż plastyka, zaś kształt graficzny i typograficzny swoich prac pomogła nadać mu Barbara Kozłowska w czasie Sympozjum Plastycznego Wrocław '70[3].

Wiele prac Dróżdża znajduje się w przestrzeniach miejskich Wrocławia. "Klepsydra" od 2010 roku znajduje się na dawnym schronie przeciwlotniczym przy pl. Strzegomskim, obecnie Muzeum Współczesnym Wrocław. W ramach obchodów Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016, Fundacja Art Transparent zrealizowała m.in. pracę "Czasoprzestrzennie" na ścianie szczytowej kamienicy Legnicka 68/70[4] czy "Optimum" przy Hubskiej 35[5]. W tym samym roku w parku popowickim zrealizowano instalację przestrzenną Barbary Kozłowskiej będącej interpretacją wiersza Dróżdża "Samotność", którą zaprojektowała na Sympozjum Plastyczne Wrocław '70[3].

Wystawy

Ma w swoim dorobku około 300 wystaw krajowych i zagranicznych – indywidualnych i zbiorowych. Reprezentował Polskę na 50. Biennale Sztuki w Wenecji z wystawą pt. Alea Iacta Est, której kuratorem był Paweł Sosnowski. Jego prace znajdują się w kolekcjach prywatnych i muzealnych (m.in. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie, Museum of Contemporary Art w Los Angeles, Schwarz Galeria d’Arte w Mediolanie, Museum of Modern Art w Hunfeld).

Wybrane wystawy indywidualne[6]

  • 1968: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, Wrocław
  • 1968: Galeria Pod Moną Lizą, Wrocław
  • 1969: Stanisław Dróżdż. Poezja strukturalna. Pojęciokształty, Galeria OdNOWA, Poznań
  • 1979: Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty, Poezja konkretna, Galeria Foksal, Warszawa
  • 1989: Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty (Poezja konkretna), Galeria Foksal, Warszawa
  • 1994: Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty. Poezja konkretna, BWA, Wrocław
  • 1994: Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty. Poezja konkretna, Galeria Foksal, Warszawa
  • 1994: Stanisław Dróżdż. Algebra przyimków, Galeria Stara, Lublin
  • 1995: Stanisław Dróżdż, Galeria 72, Chełm
  • 1995: Stanisław Dróżdż. Eschatologia egzystencji. Poezja konkretna, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
  • 1995: Stanisław Dróżdż. Poezja konkretna, BWA, Słupsk
  • 1997: Stanisław Dróżdż. „I” 1970-1997 (FRAGMENTY). Poezja konkretna, Galeria Foksal, Warszawa
  • 1997: Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty. Poezja konkretna, Galeria Foksal, Warszawa; Galeria Kronika, Bytom
  • 1998: Stanisław Dróżdż. Poezja konkretna, Galeria Potocka, Kraków
  • 2000: Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty. Poezja konkretna, Galeria BWA Awangarda, Wrocław
  • 2001: Stanisław Dróżdż – Pojęciokształty. Poezja konkretna, Bunkier Sztuki, Kraków
  • 2002: Poezja konkretna, Galeria Foksal, Warszawa
  • 2007: Język to gra, Galeria Muzalewska, Poznań
  • 2008: Przestrzenie Poezji Konkretnej, Galeria Appendix2, Warszawa
  • 2009: Od Do, Galeria Appendix2, Warszawa
  • 2013: Czas/Między, Galeria Muzalewska, Poznań
  • 2014: Stanisław Dróżdż. Pomysły, Muzeum Współczesne Wrocław
  • 2015: Spod ręki Dróżdża, Galeria Muzalewska, Poznań

Wybrane wystawy zbiorowe[6]

  • 1970: Sztuka pojęciowa, Galeria Pod Moną Lizą, Wrocław
  • 1983: Od zera do nieskończoności. Od nieskończoności do zera, BWA, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin
  • 1993: Książki i strony, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
  • 1997: Haltungen, Schlossgalerie, Drezno
  • 1997: Ekspres Polonia, Sztuka z Polski 1945-1996, Pałac Sztuk Pięknych, Budapeszt
  • 1999: Refleksja konceptualna w sztuce polskiej, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
  • 1999: Niekończąca się linia / Die unendliche Linie, Muzeum Sztuki Reduktywnej, Świeradów-Zdrój
  • 2001: Biurokracja, Galeria Foksal, Warszawa
  • 2003: 50. Międzynarodowe Biennale Sztuki w Wenecji, Pawilon Polski, Wenecja
  • 2004: Poza geometrią. Eksperymenty z formą od lat 40. do 70., Los Angeles County Museum of Art; Miami Art Museum, USA

Galeria

  • Praca pt. Między, współpraca z Barbarą Kozłowską

    Praca pt. Między, współpraca z Barbarą Kozłowską

  • Klepsydra na murze Muzeum Współczesnego, Wrocław 2011

    Klepsydra na murze Muzeum Współczesnego, Wrocław 2011

  • Instalacja Stanisław Dróżdż. Poezja konkretna, na wystawie Prywatne Mitologie. Urodziny Marty w MWW, 2019

    Instalacja Stanisław Dróżdż. Poezja konkretna, na wystawie Prywatne Mitologie. Urodziny Marty w MWW, 2019

  • Samotność, interpretacja przestrzenna poezji strukturalnej autorstwa Barbary Kozłowskiej

    Samotność, interpretacja przestrzenna poezji strukturalnej autorstwa Barbary Kozłowskiej

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Dróżdż – MOCAK, www.mocak.pl [dostęp 2020-11-17] (pol.).
  2. ↑ a b c d e Agata Saraczyńska, Poezja konkretna w przestrzeni miejskiej. Ścieżki Stanisława Dróżdża zaznaczone we Wrocławiu., „Co jest grane 24”.
  3. ↑ a b c Znana i nieznana. Rozmowa o Barbarze Kozłowskiej, SZUM, 31 lipca 2016 [dostęp 2020-11-17] (pol.).
  4. ↑ Stanisław Dróżdż. Ścieżki tekstu – ArtTransparent, arttransparent.org [dostęp 2020-11-17].
  5. ↑ Stanisław Dróżdż. Ścieżki tekstu we Wrocławiu, SZUM, 27 września 2016 [dostęp 2020-11-17] (pol.).
  6. ↑ a b Wybór wystaw za portalem culture.pl (patrz: linki zewnętrzne).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Prywatne mitologie. Urodziny Marty 2.jpg
Autor: Małgorzata Kujda, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok instalacji "Stanisław Dróżdż. Poezja konkretna", fot. Małgorzata Kujda, © Muzeum Współczesne Wrocław, 2019
Stanisław Dródż - praca pt Między.jpg
Autor: Drtomczorek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok instalacji pracy Między Stanisława Dróżdża w warszawskiej galerii appendix2
Interpretacja przestrzenna poezji strukturalnej Stanisława Dróżdża „Samotność” Barbary Kozłowskiej.jpg
Autor: Krzysztof Bielaszka, Licencja: CC BY-SA 4.0
O pracy Barbary Kozłowskiej – artystki konceptualnej, przedstawicielki kierunku w sztuce zwanego neoawangardą, zaangażowanej nie tylko w twórczość artystyczną, ale też naukową, nie można opowiadać bez wspomnienia o Stanisławie Dróżdżu – twórcy poezji konkretnej i bez użycia terminu „pojęciokształty”. Kozłowska współpracowała z poetą przy nadaniu jego utworom graficznego odwzorowania, a prace te nazywała „poezjografią”. Instalacja w parku Popowickim to trójwymiarowa forma, którą artystka nadała tekstowi stworzonemu przez autora. Jest to rodzaj interpretacji, pomysłu na przeniesienie poezji w formę rzeźby. Projekt instalacji powstał z okazji Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70 w roku 1970, jednak dopiero w 2017 roku, po obchodach Europejskiej Stolicy Kultury we Wrocławiu, udało się go zrealizować. W przestrzeni Wrocławia jest jeszcze więcej realizacji związanych z poezją Dróżdża.
Muzeum Współczesne Wrocław.jpg
Autor: MuzeumWspółczesneWrocław, Licencja: CC BY-SA 3.0
Muzeum Współczesne Wrocław fot. Patrycja Mastej
Stanisław Dróżdż.png
Zdjęcie artysty Stanisława Dróżdża z biuletynu IV Biennale Form Przestrzennych Elbląg 1971, "Zjazd Marzycieli"