Stanisław Furmanik

Stanisław Furmanik (ur. 20 czerwca 1896 w Saratowie, zm. 11 maja 1972 w Warszawie) – polski teoretyk literatury, krytyk literacki, tłumacz i wykładowca akademicki^[1][3].

Biografia

Urodził się 20 czerwca 1896 w Saratowie. Jego ojciec Józef był kompozytorem muzyki organowej, organistą i pedagogiem.

W młodości Stanisław Furmanik podjął studia z muzykologii^[1]. Następnie w latach 1917–1922 odbył na Uniwersytecie Warszawskim studia z polonistyki i romanistyki^[1], po czym podjął pracę jako nauczyciel gimnazjalny.

W latach 1930–1936 wykładał w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie. W latach 1930. był pracownikiem Wydziału Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie^[a]. Od 1949 roku był nauczycielem akademickim: od 1957 jako docent w Katedrze Literatury Polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu^[4]. Prowadził tam między innymi konwersatoria z literatury polskiej XX wieku, prowadził też seminarium magisterskie, z zakresu poetyki historycznej. Podczas swej pracy na UAM zajmował się również twórczością Prusa (między innymi jako promotor pracy Edwarda Pieścikowskiego dotyczącej powieści Lalka). Edward Balcerzan we wspomnieniu pośmiertnym podkreślił, że: „Jako pedagog był zdecydowanym przeciwnikiem wiedzy encyklopedycznej: koncentrował się wokół kilku problemów wybranych – uczył lektury wielokrotnej, zwolnionej, dokładnej, prowadzącej nie tyle ku bezbrzeżnym obszarom >>wpływów i zależności<<, ile w głąb utworu, w najgłębsze struktury znaczeń i walorów estetycznych”^[1].

Stanisław Furmanik – szósty z lewej – na Zebraniu Wydziału Sztuki Ministerstwa W.R.i O.P., Warszawa, 1938 - zdjęcie udostępnione dzięki uprzejmości Barbary Vetulani, żony Armanda Vetulaniego^[b][c]

Stanisław Furmanik na wycieczce - w drodze ze Smolnik (północna Suwalszczyzna) nad jezioro Hańcza, wakacje, sierpień 1967

W latach powojennych współpracował z Wyższą Szkołą Filmową w Łodzi. Był także od 1958 (od początku istnienia) jednym z redaktorów Słownika języka polskiego Polskiej Akademii Nauk pod redakcją Witolda Doroszewskiego^[5]. Zajmował się również przekładami z literatury rosyjskiej.

Do jego głównych zainteresowań badawczych należały zagadnienia wersyfikacji polskiej. Ich przegląd stanowił opublikowany w 1967 roku tom Słowo i obraz, na który złożyły się niektóre jego opracowania z poprzednich lat^[d]. Zainteresowania Stanisława Furmanika obejmowały ponadto szeroki obszar zagadnień filozoficznych, m.in. dotyczących sposobów pojmowania czasu na przestrzeni dziejów (czas cykliczny – czas linearny) oraz pochodzenia rodzaju ludzkiego (monofiletyzm – polifiletyzm)^[6].

Zmarł 11 maja 1972 w Warszawie^[7] i został pochowany na warszawskim cmentarzu Stare Powązki^[e].

Nagrobek Stanisława Furmanika i jego rodziny na cmentarzu Stare Powązki, stan z dnia 4 listopada 2021 (w alejce prostopadłej do Alei Zasłużonych na wysokości grobów Rodziewiczówny, Janowskiego i Bułhaka

Publikacje

• Próba wyznaczenia przedmiotu muzyki, „Kwartalnik Muzyczny”, 1929;
• Podstawy wersyfikacji polskiej – Nauka o wierszu polskim, Warszawa-Kraków 1947, wyd. E. Kuthan;
• O sylabotonizmie, „Pamiętnik Literacki”, 1956, 47/2, s. 448–460;
• O interpunkcji w drukach staropolskich. „Pamiętnik Literacki”, 46/4;
• Z zagadnień wersyfikacji polskiej, Warszawa 1956, wyd. PWN;
• Krzysztof Niemirycz: Bajki Ezopowe, opracował Stanisław Furmanik, wyd. Ossolineum, 1957;
• Zarys deklamatoryki, Warszawa 1958;
• Słowo i obraz (wybór prac teoretycznych), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1967.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Edward Balcerzan: Stanisław Furmanik (20 VI 1896 – 11 V 1972), „Biuletyn Polonistyczny”, Grudzień 1973 – zob: https://paperity.org/p/97867465/stanislaw-furmanik-20-vi-1896-11-v-1972(dostęp: 10 marca 2022)
• Furmanik Stanisław, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-03-13] .
• Seweryna Wysłouch: Stanisław Furmanik (1896-1972) – znawca tajników wersyfikacji, [w:] „Stulecie Poznańskiej polonistyki”, s. 83 – zob.: http://psp.amu.edu.pl/asset/public/1249/Spis%20tre%C5%9Bci_Stulecie_III.pdf (dostęp: 12 marca 2022)