Stanisław Gębala (1906–1971)

Stanisław Gębala

Kaleka

major MBP
Data i miejsce urodzenia	13 marca 1906 Sucha
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1971 Warszawa
Przebieg służby
Formacja	Gwardia Ludowa Armia Ludowa
Późniejsza praca	funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa
Odznaczenia

Grób Stanisława Gębali na cmentarzu wojskowym na Powązkach

Stanisław Gębala, pseud. Kaleka (ur. 13 marca 1906 w Suchej, zm. 7 lipca 1971 w Warszawie) – polski działacz komunistyczny, oficer Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa PRL w stopniu majora^[1].

Życiorys

Syn Jakuba i Marii^[1]. W maju 1926 został aresztowany za udział w strajku w cementowni w Rejowcu i osadzony w więzieniu w Chełmie. Od 1927 pracował w fabryce wyrobów gumowych w Wolbromiu. W tym czasie powstała w fabryce organizacja Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Chemicznego, z której ramienia Gębala rokrocznie był wybierany delegatem robotniczym. W 1927 został członkiem Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom i w latach 1927–1928 pełnił funkcję jej skarbnika, a następnie wstąpił do Komunistycznej Partii Polski. Zajmował się kolportażem prasy partyjnej, okresowo pełnił także obowiązki sekretarza komórki w Wolbromiu. W 1932 został zwolniony z pracy za działalność komunistyczną. Od tej pory do wybuchu wojny pracował tylko dorywczo. Po rozwiązaniu KPP w 1938 działał w legalnych organizacjach młodzieży socjalistycznej, prowadząc tam działalność kulturalno-oświatową, za co w kwietniu 1939 został aresztowany i osadzony w Berezie Kartuskiej, skąd wydostał się we wrześniu 1939 wskutek zajęcia miasta przez Armię Czerwoną.

W grudniu 1939 wrócił w rodzinne strony i rozpoczął pracę w fabryce w Wolbromiu. Wkrótce nawiązał kontakty z dawnymi działaczami KPP i wspólnie z nimi utworzył organizację konspiracyjną, która prowadziła nasłuch radiowy i na jego podstawie drukowała i rozpowszechniała ulotki. Na początku 1942 organizacja ta weszła w skład Polskiej Partii Robotniczej i GL. Gębala został szefem sztabu dzielnicowego GL. Aktywność Gębali zwróciła uwagę policji. W związku z tym porzucił pracę zawodową i przeszedł na nielegalny tryb życia. W 1943 został mianowany dowódcą Okręgu Miechowskiego GL i powołany w skład Komitetu Okręgowego PPR. W 1944 został członkiem sztabu Krakowskiego Obwodu AL.

Po wojnie rozpoczął pracę w aparacie bezpieczeństwa i brał udział w zwalczaniu podziemia niepodległościowego; pełnił m.in. funkcję naczelnika Komendantury Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie od 19 marca 1945 do 1 lipca 1947. Zmarł 7 lipca 1971 w Warszawie. Pochowany został na wojskowych Powązkach (kwatera C31-2-1)^[2].

Odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Krzyż Srebrny Order Virtuti Militari.

Przypisy

Bibliografia

• Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. I 1944–1956, red. Krzysztof Szwagrzyk, Warszawa 2005.
• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.