Stanisław Gabriel Tęczyński

Stanisław Gabriel Tęczyński

Topór
Rodzina	Tęczyńscy herbu Topór
Data urodzenia	27 marca 1514
Data śmierci	5 grudnia 1561
Ojciec	Jan Gabriel Tęczyński
Matka	Dobrochna Sapieha
Żona	Anna Bogusz
Dzieci	Jan Baptysta Tęczyński, Katarzyna Tęczyńska

Stanisław Gabriel Tęczyński herbu Topór (ur. 27 marca 1514, zm. 5 grudnia 1561) – hrabia^[1], starosta lubelski (1547-1560), kasztelan lwowski (1551-1554), wojewoda sandomierski (1554-1555 ), wojewoda krakowski (1555-1560), starosta trembowelski, starosta bełski w 1546 roku, starosta urzędowski w 1554 roku, starosta parczewski w 1554 roku^[2], kolejny dziedzic Kraśnika, dóbr na Lubelszczyźnie i Podlasiu, klucza morawickiego i części tęczyńskiego, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w 1553 roku^[3].

Rodzina

Matką jego była Dobrochna Sapieha h. Lis (zm. po 1512 r.) – córka Jana Sapiehy – sekretarza królewskiego i kanclerza królowej Heleny, wojewody podlaskiego i marszałka Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ojcem jego był Jan Gabriel Tęczyński – hrabia (tytuł Świętego Imperium Rzymskiego od 1527 r., podkomorzy (1515) i wojewoda sandomierski (1543), kasztelan (1518) i starosta lubelski. Miał siostrę Beatę, którą poślubił Jan z Zabrzezia – marszałek dworski litewski.

Żoną jego została ok. 1538 r. Anna Bogusz, z którą miał dwoje dzieci. Jego synem był Jan Baptysta Tęczyński (1540- 1563) – wojewoda bełski i starosta lubelski, a córką Katarzyna Tęczyńska (1544-1592) – żona księcia Jerzego Olelkowicza Słuckiego – starosty bobrujskiego i następnie księcia Krzysztofa Mikołaja Pioruna Radziwiłła.

Życiorys

W młodości studiował na Akademii Krakowskiej. W latach 1530-1531 był dworzaninem księcia Albrechta Hohenzollerna (1490-1568) władcy pruskiego. Następnie przebywał w Niderlandach (1533-1535). Poseł województwa krakowskiego na sejm krakowski 1538/1539 roku, sejm 1550 roku^[4]. Był sympatykiem reformacji i senatorem popierającym politykę Zygmunta Augusta wobec papiestwa i Kościoła. Dążył do zwiększenia wolności w sferze podatkowej i w sprawach personalnych. Był wykonawcą królewskiego aktu lokacyjnego ze stycznia 1542 wydanego przez Zygmunta Augusta dla Siemiatycz. 2 kwietnia 1542 wprowadził w tej miejscowości władze miejskie i zlecił pracę nad organizacją miasta i jego kolonizacją. W 1553 roku został wysłany przez króla z poselstwem do Turcji. Piastował urzędy między innymi: starosty lubelskiego (1547-1560), kasztelana lwowskiego (1551-1554), wojewody sandomierskiego (1554-1555) i krakowskiego (1555-1560). Był dziedzicem dóbr na Lubelszczyźnie i Podlasiu, klucza morawickiego oraz połowy klucza tęczyńskiego. Był mądrym i zaradnym gospodarzem. Dla ojca wybudował piękny rycerski renesansowy nagrobek w kaplicy Tęczyńskich w Kraśniku.

Stanisław Gabriel zmarł 5 grudnia 1561 i pochowany został w rodzinnym grobowcu Tęczyńskich w podziemiach kościoła parafialnego w Kraśniku.

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Kurtyka, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Wydawnictwo Secesja: 1997