Stanisław Gaweł

Stanisław Gaweł
kanonik
Kraj działaniaII Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia18 listopada 1883
Sanok
Data i miejsce śmierci4 września 1951
Mikołów
Proboszcz parafii w Dobromilu
Okres sprawowania1932–1943
Administrator parafii w Albigowej
Okres sprawowania1943–1950
Wyznaniekatolicyzm
Kościółrzymskokatolicki
Prezbiterat16 czerwca 1907
Stanisław Gaweł
proboszcz rezerwy proboszcz rezerwy
Przebieg służby
Lata służby1911–1922
Siły zbrojneWappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png C. K. Obrona Krajowa
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Jednostki4 Armia
Główne wojny i bitwyI wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Krzyż Zasługi dla Duchownych Wojskowych Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913

Stanisław Gaweł[a] (ur. 18 listopada 1883 w Sanoku, zm. 4 września 1951 w Mikołowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, proboszcz rezerwy Wojska Polskiego.

Życiorys

Stanisław Gaweł urodził się 18 listopada 1883 w Sanoku[1][2][3][4]. Był synem adwokata dr. Jana Gawła (zm. 1913[5])[6] i Marii Magdaleny z domu Bilińskiej (zm. 1934, córka Ludwika i Sabiny z domu Pieniążek)[1][7][8]. Jego rodzeństwem byli: Emil (1876-1921, adwokat)[9], Bronisław (ur. 1879, zm. prawd. 1939, nauczyciel[10])[11], Józef (jeden z bliźniąt, ur. i zm. 30 marca 1882[12][7]), Władysław Zygmunt (drugi z bliźniąt, ur. 30 marca 1882[13], zm. 14 maja 1882[14]), Marian (1889-1937, oficer)[11], Leonard (1893-1954[15][16][8]).

Od 1893 uczył się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w 1898 ukończył V klasę[17][18]. W 1901 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Nowodworskiego (św. Anny) w Krakowie[19][4]. Od 1901 do 1903 był studentem prawa i filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim[4].

Jako alumn IV roku Seminarium Duchownego w Przemyślu 16 czerwca 1907 otrzymał sakrament święceń kapłańskich (wyświęcony wtedy został także m.in. ks. Władysław Lutecki)[20][1][4]. Jako wikariusz w połowie 1907 został skierowany do Zaleszan[21][4]. Na początku 1909 został przeniesiony z Zaleszan do Jarosławia[22] i posługiwał tam do 1911[4].

Ze stanowiska wikarego w Jarosławiu latem 1911 został mianowany kuratorem polowym C. K. Armii w Rzeszowie[23][4]. W austro-węgierskiej wojskowej służbie duszpasterskiej pozostawał do 1918[4]. Jako kapłan diecezjalny został mianowany kuratorem polowym w okręgu Przemyśl z dniem 1 września 1911[24] i pozostawał w tej funkcji[25][26]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został zesłany przez Rosjan na wschód i przebywał w mieście Atbasar[27]. W ewidencji austro-węgierskiej do 1918 figurował na stanowisku kurata polowego 2 klasy w służbie duszpasterskiej (Militärseelsorge) w Przemyślu[28][29].

Po zakończeniu wojny i odzyskaniu przez Polskę niepodległości, jako były oficer wojskowy armii austriackiej w 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego i zatwierdzony w stopniu majora kapelana[30][4]. Od tego czasu służył jako kapelan WP[4]. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej pełnił funkcję dziekana 4 Armii[31][32]. Jako dziekan Wojska Polskiego w pierwszej połowie 1920 otrzymał wyróżnienie Expositorium Canonicale[33]. Jako proboszcz Wojska Polskiego we Lwowie w dniach 10–11 maja 1922 w Przemyślu zdał egzamin konkursowy na proboszczów[34]. Tuż po tym w stopniu proboszcza WP został zwolniony z czynnej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy[35][4]. Potem jako były oficer zawodowy był zweryfikowany w stopniu proboszcza rezerwy duchowieństwa wojskowego wyznania katolickiego ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[36][37]. Według stanu z 1934 był sklasyfikowany na pierwszym miejscu listy kapłanow katolickich rezerwy (1. lokata wśród najwyższych stopniem proboszczów)[3].

Pod koniec 1922 został przeznaczony na posadę wikarego do Rozembarku[38][4]. Z tej funkcji na początku 1923 został mianowany ekspozytem w Nisku[39] i pozostawał tamże w tym charakterze do 1931[4]. Po skończonym urlopie wiosną 1931 został mianowany wikarym w Jarosławiu[40] i był nim do 1932[4]. W 1932 był wikarym w Tyczynie i z tej funkcji 17 października 1932 otrzymał instytucję kanoniczną na probostwo w Dobromilu przy tamtejszym kościele Przemienienia Pańskiego[41][4]. Na tym stanowisku posługiwał w latach 30.[42][43]. Przed 1932 otrzymał tytuł kanonika[44][45]. W latach 30. był działaczem delegatury w Jarosławiu Ligi Morskiej i Kolonialnej[46].

Po wybuchu II wojny światowej z 1939 i wkroczeniu sowietów do Przemyśla (28 września 1939) zamieszkiwał wraz z innymi duchownymi w tamtejszym pałacu biskupim[47]. Do 1943 pozostawał pozostawał proboszczem w Dobromilu w okresie trwającej okupacji niemieckiej[4]. Do jesieni 1942 działał w delegaturze Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Bukowsku nieopodal rodzinnego Sanoka (z dalszej działalności wykluczyła go choroba)[48][49]. Od 1945 do kwietnia 1950 pełnił funkcję administratora parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Albigowej[4][50].

Na emeryturze zamieszkiwał w Zielonce[4]. Zmarł 4 września 1951 w Mikołowie na Śląsku[1][4].

Odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Stanislaus Gaweł”.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 39 (poz. 4).
  2. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1894/1895 (zespół 7, sygn. 18). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 64.
  3. ↑ a b Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 401.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Tomaka 2006 ↓, s. 42.
  5. ↑ Kronika. Z kroniki żałobnej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 42, s. 3, 12 października 1913. 
  6. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 359, 362, 380, 381.
  7. ↑ a b Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 53 (poz. 83).
  8. ↑ a b Jan Gaweł. gosiewski.eu. [dostęp 2019-03-11].
  9. ↑ Dziennik Urzędowy. Rozmaite obwieszczenia. „Gazeta Lwowska”. Nr 119, s. 8, 27 maja 1909. 
  10. ↑ Bronisław Gaweł. gedanopedia.pl. [dostęp 2017-10-03].
  11. ↑ a b Ś. p. major Marian Gaweł. „Codzienna Gazeta Handlowa”. Nr 267, s. 8, 21–22 listopada 1937. 
  12. ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 159 (poz. 47).
  13. ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 161 (poz. 69).
  14. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 55 (poz. 110).
  15. ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 42 (poz. 162).
  16. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 155 (poz. 238).
  17. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1894. Sanok: Fundusz Naukowy, 1894, s. 63.
  18. ↑ XVII. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898. Sanok: Fundusz Naukowy, 1898, s. 38.
  19. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum Nowodworskiego, czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1901. Kraków: 1901, s. 78.
  20. ↑ Wiadomości i ogłoszenia urzędowe. 2. Święcenia kapłańskie. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 5, s. 196, maj 1907. 
  21. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 7 i 8, s. 295, lipiec i sierpień 1907. 
  22. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 3, s. 171, marzec 1909. 
  23. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 9, s. 542, wrzesień 1911. 
  24. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1912. Wiedeń: 1911, s. 1244.
  25. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1913. Wiedeń: 1912, s. 1312.
  26. ↑ a b Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1914. Wiedeń: 1914, s. 1131.
  27. ↑ Zofia Waszkiewicz: Duszpasterstwo w siłach zbrojnych II Rzeczypospolitej. 2000, s. 19.
  28. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 983.
  29. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1160.
  30. ↑ Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1920, s. 30.
  31. ↑ Patryk Pleskot: Księża z Katynia. Kraków: Znak Horyzont, 2020.
  32. ↑ Dymitr Zagacki: Dwoch księży, dwie świątynie. polesie.org, 2017-05-11. [dostęp 2021-10-10].
  33. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 3-6, s. 77, marzec-czerwiec 1920. 
  34. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. Egzamin konkursowy. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 7/8, s. 138, lipiec/sierpień 1922. 
  35. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. Uwolnieni. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 7/8, s. 138, lipiec/sierpień 1922. 
  36. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1429.
  37. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1300.
  38. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 1-2, s. 63, styczeń/luty 1923. 
  39. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 3/4, s. 83, marzec/kwiecień 1923. 
  40. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 5 i 6, s. 209, maj i czerwiec 1931. 
  41. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 10/11, s. 384, październik/listopad 1932. 
  42. ↑ Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1937. Przemyśl. s. 46.
  43. ↑ Piękna uroczystość. „Ziemia Przemyska”. Nr 19-21, s. 4, 2–15 maja 1938. 
  44. ↑ Kronika. „Tygodnik Jarosławski”. Nr 3, s. 2, 17 stycznia 1932. 
  45. ↑ Jerzy Gapys. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, 2010, s. 128.
  46. ↑ Protokoł Zjazdu Okręgowego Delegatury L. M. i K. w Jarosławiu odbytego w dniu 30 kwietnia 1935 r. w Sali Towarzyskiej Kasyna Garnizonowego w Jarosławiu. „Pionier Morski i Kolonjalny”. Nr 5-6, s. 6, 1935. 
  47. ↑ Tomaka 2006 ↓, s. 39.
  48. ↑ Jerzy Gapys: Polskie rzymskokatolickie duchowieństwo diecezjalne w Radzie Głównej Opiekuńczej 1939-1945. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, 2010, s. 41, 128.
  49. ↑ Prace historyczno-archiwalne, Tomy 15-18. s. 88.
  50. ↑ Tadeusz Ulman: Zarys dziejów wsi Albigowa (1384–1990). jerzyulman.ccjidp.eu. s. 21. [dostęp 2016-03-25].
  51. ↑ Auszug aus dem Verordnungsblatte Nr. 178 für das k. u. k. Heer vom 7. Oktober 1918. „Feldblatt”. Nr 1440, s. 3, 10 października 1918 (niem.). 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet pplk.svg
Naramiennik podpułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Med. Austria 1912-1913.JPG
Austrian mobilitation cross of 1912/1913's ribbon
Religiousservice.ribbon.gif
ribbon of the religious merit's medal - Austria