Stanisław Gebhardt

Stanisław Mieczysław Gebhardt

Data i miejsce urodzenia	13 lipca 1928 Poznań
Zawód, zajęcie	polityk, ekonomista, działacz społeczny
Alma Mater	Polski Uniwersytet na Obczyźnie, Londyn
Stanowisko	przewodniczący Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego (od 2020)
Odznaczenia

Stanisław Mieczysław Gebhardt (ur. 13 lipca 1928) – polski polityk, ekonomista, publicysta, działacz społeczny. Po drugiej wojnie światowej i wielu latach działalności zagranicą głównie z ramienia międzynarodowego ruchu chrześcijańskiej demokracji^[1], wrócił do Polski w 1990 aby brać udział w odbudowie struktur demokratycznych w kraju. Od czerwca 2020 przewodniczący Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

Życiorys

Młodość

(c) Riddlesworth Hall School and church by Colin Park, CC BY-SA 2.0

Riddlesworth Hall szkoła i kościół

Urodził się w Poznaniu jako drugie dziecko w rodzinie lekarza wojskowego, Stanisława Gebhardta i żony jego, Henryki (z d. Welfe) z Kolbuszowej. Przez matkę jest spokrewniony z ekonomistą Władysławem Welfe^[2]. Ojciec Stanisława zmarł w 1930 r. i rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie chodził do szkoły. W latach 1941–1943 należał do Szarych Szeregów, a od 1943 był żołnierzem Armii Krajowej. Od 1944 został uwięziony przez Gestapo. Był przetrzymywany w więzieniu Montelupich oraz w obozach koncentracyjnych Groß-Rosen i Mauthausen. Bezpośrednio po zakończeniu wojny wrócił do kraju i po kompletach w Krakowie zdał tzw. „małą maturę”^[3]. Następnie wyjechał na południe do Włoch, gdzie został przydzielony do wojska Polskiego w Trani i z którym dotarł do Wielkiej Brytanii. W ramach 2 Korpusu od 1946 do demobilizacji w 1948, włączony był w Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia i pobierał nauki w ramach polskiego obozu, Riddlesworth, w hrabstwie Norfolk, gdzie przydzielony był 3 Batalion Strzelców Karpackich. W 1948 zdobył polskie świadectwo dojrzałości^[3].

Początki zawodowe

W 1953 ukończył Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie (ekonomia), a w 1954 – kursy zarządzania przedsiębiorstwami w City University London. Od 1954 do 1957 zaliczył nauki polityczne i społeczne na Sorbonie^[4].

Angażował się w działalność wielu polskich organizacji społecznych i kulturalnych na wychodźstwie, m.in.: Związku Studentów Polskich, Związku Młodych Unii Federalnej Europy, Związku b. żołnierzy AK, Macierzy Szkolnej w Anglii, potem Grupy „Merkuriusza”, Rady Polaków we Włoszech i Klubu Polskiego w Rzymie.

W latach 1951–1954 pracował dorywczo jako asystent jednego z dyrektorów firmy Foldex, wydawcy map samochodowych. W czasie pobytu na studiach w Paryżu, 1954–1956 współpracował w projekcie zorganizowania gospodarki finansowej Wietnamu na linii Paryż–Sajgon. Od 1955 współpracował z polską sekcją „Voice of America”. W latach 1956–1967 zajmował się doradztwem ekonomicznym w zakresie inwestycji w Ameryce Łacińskiej. Od 1963 do 1972 był dyrektorem w Międzynarodowej Fundacji Solidarności w Rzymie^[3], gdzie współpracował z Karolem Popielem. Oprócz działalności politycznej, okresowo zajmował się międzynarodowym doradztwem gospodarczym aż do początku XXI wieku.

Publicysta

Kiedy w 1964 Jerzy Kulczycki założył w Londynie polskie wydawnictwo emigracyjne Odnowa, zaproponował rówieśnikowi swemu Gebhardtowi udział i dyrektorstwo w imprezie. Chociaż istniały spory między nimi, Odnowa wydała ok. 80 tytułów, zaliczając wśród pisarzy cenzurowanych w PRLu, Orwella^[5], Garlińskiego, Karola Popiela i Nowaka-Jeziorańskiego^[6]. Gebhardt miał za zadanie zajmować się finansowaniem i przemytem tej literatury do Polski, w taki sposób aby inwigilacja agentów Polskich Służb Bezpieczeństwa nad Tamizą nie dowiedziała się skąd pochodziło poparcie na imprezę^[6].

Działalność społeczno-polityczna

W latach 1954–1985 był członkiem władz Stronnictwa Pracy na uchodźstwie. Jako przedstawiciel polskich organizacji wszedł i zaangażował się w działalność międzynarodowych organizacji, głównie chrześcijańsko-demokratycznych. Współpracował w ich ramach m.in. w Robertem Schumanem^[7]. W latach 1951–1953 był członkiem Parlamentu Młodzieży Europejskiej. Działał w Międzynarodowej Unii Młodych Chrześcijańskich Demokratów. Współorganizował Radę Polityczną Młodzieży NATO. W latach 1950–1959, przy boku Edwarda Bobrowskiego (potem znany francuski dziennikarz i filmowiec Édouard Bobrowski), który był sekretarzem generalnym Sekcji Młodzieżowej Chrześcijańskiej Demokracji Unii Europy Środkowej z siedzibą w Paryżu^[1]. Od 1962 do 1973 wchodził w skład władz Międzynarodowej Unii Młodych Chrześcijańskich Demokratów. W latach 1990–1995 pełnił funkcję wiceprezesa Chrześcijańsko-Demokratycznej Unii Europy Środkowej w Bratysławie^[8], następnie w 1991–1995 wiceprezesa Światowej Unii Chrześcijańskich Demokratów w Brukseli. W latach 1962–1976 współorganizował centrum studiów problemów działania systemu demokratycznego i zagadnień międzynarodowych w Rzymie pod nazwą Esperienze Internazionali.

Po powrocie do kraju, w latach 1990–1994 działał w reaktywowanym Stronnictwie Pracy, którego został wiceprezesem. W latach 1995–1998 był wiceprezesem Ruchu Odbudowy Polski. W 1994 objął funkcję prezesa Fundacji Odbudowy Demokracji im. Ignacego J. Paderewskiego. Przewodniczy także Radzie Instytutu Rozwoju Śląska.

W czerwcu 2020 minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powołał go na funkcję przewodniczącego Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego^[9].

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty. Z tych związków urodziło się czterech synów.

Odznaczenia

• W 1989 prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski awansował go na Podporucznika Wojska Polskiego.
• W 1990 otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski z rąk prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego^[10].
• W 2016 prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[11].

Został także odznaczony:

• komandorią Orderu Zasługi Bernardo O’Higginsa (Chile)
• Orderu Simona Bolivara (Wenezuela)
• Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Commendatore)
• Krzyżem Walecznych
• Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami
• Krzyżem Armii Krajowej
• Medalem Wojska Polskiego Zagranicą
• Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[12].

Przypisy

Bibliografia

• Aldrich, Richard J. (1997). 'OSS, CIA and European unity: The American committee on United Europe, 1948-60'. Diplomacy and Statecraft. 8:1, 184 — 227. DOI: 10.1080/09592299708406035 URL: http://dx.doi.org/10.1080/09592299708406035 (po angielsku)
• Gebhardt, S. (2008). 'Democratici democristian i riflessioni' (Democristian Democrats reflections). pl.it – rassegna italiana di argomenti polacchi. Tom II. s. 652-663. Associazione Italiana Polonisti (AIP). (po włosku)
• Gebhardt S. (2018). 'The Christian Democratic Union of Central Europe'. w: Kosicki P., Łukasiewicz S. (red.) Christian Democracy Across the Iron Curtain. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-64087-7_15 (po angielsku)
• Kosicki, Piotr i Lukasiewicz, Slawomir: Christian Democracy Across the Iron Curtain: Europe Redefined. Springer International, Palgrave Macmillan, 2018. ISBN 978-3-319-87719-8. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Rada Programowa. idmn.pl. [dostęp 2020-06-27].
• Wystawa o R. Schumanie, i zdjęcie z konferencji z 1957 gdzie figurują m.in. R.Schuman i S. Gebhardt
• Mowa Gebhardta do walnego zebrania włoskiej partii pracy. radioradicale.it, 1995. [dostęp 2022-01-25]. (wł.).
• Gebhardt, Stanisław: Myśl Chrześcijańska u podstaw działalności społeczno-politycznej - Część 1, 2018 https://player.vimeo.com/video/278767992