Stanisław Gepner

Stanisław Gepner

Kostka

Rotmistrz Stanisław Gepner (z prawej) w historycznym mundurze 20 Pułku Ułanów, 1936
major
Data i miejsce urodzenia	26 maja 1889 Nietulisko
Data i miejsce śmierci	26 listopada 1965 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1929
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	20 Pułk Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego
Stanowiska	szef archiwum Wydziału Wywiadowczego Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Armii Krajowej
Późniejsza praca	muzealnik, malarz, rysownik, medalier
Odznaczenia

Grób Stanisława Gepnera na Cmentarzu Wilanowskim w Warszawie

Akwarela Ułan 21 Pułku – 1812 autorstwa Stanisława Gepnera, 1954

Stanisław Gepner, pseud. „Kowal”, „Kostka” (ur. 26 maja 1889 w Nietulisku, zm. 26 listopada 1965 w Warszawie)^[1] – major kawalerii Wojska Polskiego, muzealnik, malarz, rysownik, znawca historycznego umundurowania i uzbrojenia.

Zarys kariery wojskowej

Urodził się 26 maja 1889 w Nietulisku, w rodzinie Kazimierza i Antoniny z Galińskich^[2]. Uczył się w VI gimnazjum w Warszawie, skąd został wydalony za udział w strajku szkolnym^[2]. Następnie uczęszczał do szkoły gen. Chrzanowskiego, szkoły Górskiego i gimnazjum w Jałcie, gdzie w 1910 zdał maturę^[2]. W czasie I wojny światowej pełnił służbę w kawalerii rosyjskiej.

W latach 20. XX wieku był oficerem 20 pułku ułanów w Rzeszowie i autorem projektu odznaki pamiątkowej pułku. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 211. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii)^[3]. W maju 1926 został przeniesiony na stanowisko dowódcy 3. szwadronu w Dębicy^[4]. W 1929 przeszedł w stan spoczynku.

Następnie wraz z Bronisławem Gembarzewskim współorganizował Muzeum Wojska Polskiego. W czasie II wojny światowej był oficerem Komendy Głównej Armii Krajowej. Kierował archiwum Wydziału Wywiadowczego Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego.

Zarys działalności artystycznej i muzealnej

Był autorem ilustracji do Albumu Wojska Polskiego (E. Wedel, 1934) i Zarysu dziejów uzbrojenia w Polsce (W. Dziewanowski, 1935) oraz konsultantem wojskowym w filmach polskich: Ułan księcia Józefa (1937), Kościuszko pod Racławicami (1938) i Warszawska premiera (1950). Współprojektował także Medal za Warszawę 1939-1945, którym następnie sam został odznaczony.

W latach 1932–1946 był kustoszem i współtwórcą Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (wraz z Bronisławem Gembarzewskim), w latach 1946–1948 kustoszem Muzeum Narodowego w Warszawie, oddziału w Wilanowie, a w latach 1948–1950 dyrektorem Państwowego Ośrodka Muzealnego w Łańcucie^[5]. W 2005 roku w Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie zorganizowano wystawę Przyjaciele. Stanisław Gepner i Andrzej Grzybowski, poświęconą Stanisławowi Gepnerowi i Andrzejowi Grzybowskiemu^[5].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[6]
• Krzyż Walecznych (1921)^[7]
• Złoty Krzyż Zasługi^[8]
• Medal Niepodległości – 13 września 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[9]
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami^[10]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[11]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Krzyż Waleczności Armii gen. Bułak-Bałachowicza^[12]
• Medal za Warszawę 1939–1945
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Odznaka I Korpusu Polskiego gen. Dowbora-Muśnickiego^[13]
• Odznaka honorowa „Za walkę o szkołę polską”
• Order Świętego Stanisława IV klasy (Imperium Rosyjskie)
• Order Świętej Anny IV klasy – dwukrotnie (Imperium Rosyjskie)

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.

Linki zewnętrzne

• Aldona Cholewianka-Kruszyńska (tekst), Hanna Łysakowska (katalog i red.): Przyjaciele. Stanisław Gepner i Andrzej Grzybowski. Warszawa: Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa; Łańcut: Muzeum – Zamek, 2005. ISBN 83-87238-25-2. [dostęp 2021-07-27].