Stanisław Hanyż

Stanisław Hanyż

Klimas, Stach, Stasiek, Wilczyński

major UB
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1947 Starzenice
Data i miejsce śmierci	7 października 1969 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Gwardia Ludowa Armia Ludowa
Formacja	Służba Bezpieczeństwa
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa
Późniejsza praca	funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa PRL
Odznaczenia

Grób Stanisława Hanyża na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Stanisław Hanyż przybrane nazwisko Stanisław Radkowski, pseud. Klimas, Stach, Stasiek, Wilczyński, w dokumentach wyst. również jako Stanisław Chanyż (Chanysz)^[1] (ur. 24 grudnia 1911 w Starzynach, zm. 7 października 1969 w Warszawie) – polski działacz komunistyczny, oficer GL, AL, ludowego WP i major UB^[2].

Życiorys

Pochodził z rodziny chłopskiej, skończył szkołę podstawową w rodzinnej wsi, potem był uczniem Gimnazjum im. Sienkiewicza w Częstochowie, skąd został wydalony za udział w obchodach 1-majowych. Według Ryszarda Nazarewicza był członkiem KZMP. W 1931 został skazany na pół roku więzienia za próbę nielegalnego przekroczenia granicy z ZSRR. Po zwolnieniu do 1936 pracował jako robotnik sezonowy w firmach budowlanych w Częstochowie i Włoszczowie, następnie był kierownikiem robót przy wyładowaniach kolejowych w Warszawie.

Brał udział w wojnie obronnej 1939 jako podoficer 28 pp, ranny i wzięty do niemieckiej niewoli w okolicach Lwowa, wkrótce potem uciekł ze szpitala w Jarosławiu. Po powrocie do rodzinnej wsi pracował w gospodarstwie ojca, w 1943 wstąpił do PPR i GL, w pobliżu Koniecpola sformował oddział partyzancki GL, którego został dowódcą. Jesienią 1943 skierowany do oddziału im. gen. J. Bema, listopad – grudzień 1943 był oficerem oświatowym w sztabie Okręgu Częstochowsko-Piotrkowskiego GL, potem w batalionie im. Bema. 6 stycznia 1944 ranny w walce z żandarmami we wsi Czech, leczył się w oddziale PPS-WRN Zygmunta Łęgowika „Brzeszczota”. 10 lutego 1944 Dowództwo Główne AL mianowało go podporucznikiem, a 25 maja 1944 porucznikiem. Od lutego 1944 oficer operacyjny Sztabu Okręgu AL, będąc jednocześnie nadal oficerem sztabu batalionu im. Bema. Od maja 1944 szef Sztabu Okręgu Częstochowsko-Piotrkowskiego AL. Z ramienia sztabu brał udział w połączonych posiedzeniach Komitetu Okręgowego (KO) PPR i sztabu Okręgu w Częstochowie w maju 1944 i w nawiązaniu porozumienia z oddziałem „Brzeszczota”. 8 września 1944 mianowany szefem sztabu III Brygady WP im. Bema (do grudnia 1944) w stopniu kapitana. Wyznaczony na dowódcę Okręgu Miechów AL, pozostał na tym stanowisku do zajęcia tych rejonów przez Armię Czerwoną w styczniu 1945.

Styczeń – maj 1945 I sekretarz Komitetu Powiatowego (KP) PPR w Częstochowie, czerwiec 1945 – kwiecień 1946 I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego (KW) PPR w Rzeszowie. Delegat na I Zjazd PPR w grudniu 1945. Od 29 grudnia 1945 poseł do KRN. Jesienią 1946 przekazany do dyspozycji KC PZPR, skierowany do pracy w MBP w stopniu majora. Od 31 października 1946 do 1 marca 1947 zastępca naczelnika Wydziału II Departamentu III MBP. Od marca 1947 do 1949 inspektor Zarządu Centralnego Państwowych Nieruchomości Ziemskich w Poznaniu, potem do 1950 wicedyrektor i dyrektor Okręgu Dolnośląskiego Funduszu Wczasów Pracowniczych KCZZ w Zielonej Górze. 1950 – 1952 dyrektor Państwowych Uzdrowisk w Krynicy, 1952 – 1953 dyrektor Zespołu Lipiany Centralnego Zarządu Rybackiego. Od marca 1953 do stycznia 1955 represjonowany, w 1956 zrehabilitowany. W latach 1956 – 1957 zastępca dyrektora Zarządu Okręgu Wczasowego w Gdańsku, od 1957 kierownik Domu Wypoczynkowego „Złoty Widok” k. Olsztyna. Od 1967 na rencie dla zasłużonych. Pochowany na wojskowych Powązkach (kwatera A31-3-8)^[3].

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Krzyż Partyzancki
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

Przypisy

Bibliografia

• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.
• Ryszard Nazarewicz, Nad górną Wartą i Pilicą, Warszawa 1964.
• Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971.
• Wyszukiwarka cmentarna – warszawskie cmentarze
• Katalog pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa, bip.ipn.gov.pl [dostęp 2014-06-23] .