Stanisław Janowski

Stanisław Janowski
Ilustracja
Autoportret z 1896
Data i miejsce urodzenia

6 października 1866
Kraków

Data i miejsce śmierci

23 lutego 1942
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Ważne dzieła

Panorama Tatr

Autoportret w okopach (1918)
Grób Bronisławy Rychter-Janowskiej i Stanisława Janowskiego na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Stanisław Janowski herbu Ślepowron – (ur. 6 października 1866 w Krakowie[1], zm. 23 lutego 1942 tamże) – polski malarz, ilustrator i scenograf. Wykładowca w szkole dramatycznej w Krakowie, reżyser i dekorator teatralny. Żołnierz II Brygady Legionów. Drugi mąż Gabrieli Zapolskiej i brat malarki Bronisławy Rychter-Janowskiej.

Życiorys

Był synem Władysława i Malwiny z Borzęckich[1]. Studiował w Krakowie w Szkole Sztuk Pięknych, następnie w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium[1].

Był uznanym malarzem portretów, pejzaży, scen batalistycznych i rodzajowych. Zajmował się również ilustrowaniem książek i czasopism. Zilustrował m.in. dramat Gabrieli Zapolskiej Tamten. Dwa lata później (9 listopada 1901) poślubił pisarkę. Od tego czasu Stanisław Janowski związał się z teatrem, występował na scenie, tworzył scenografię, wykładał choreografię. Od 1902 pomagał Zapolskiej prowadzić szkołę dramatyczną w Krakowie, gdzie wykładał kostiumologię, a następnie kierował stroną plastyczną założonej w 1903 przez żonę Sceny Niezależnej. Od 1907 kierował zespołem teatralnym założonym wspólnie z żoną. Była to grupa objazdowa nosząca nazwę: Teatr Gabrieli Zapolskiej pod artystycznym kierownictwem Stanisława Janowskiego. Związek rozpadł się w 1910 po czwartym sezonie objazdowym, a artysta skupił się na twórczości malarskiej.

Należał do Towarzystwa Sportowego Sokół[1]. 14 września 1914 w Nowym Sączu zgłosił się Legionów Polskich. Został przydzielony do Oddziału Technicznego Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. Następnie był żołnierzem 3 Pułku Piechoty oraz 2 Pułku Ułanów. Do rezerwy przeszedł w stopniu chorążego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powrócił do malarstwa.

Współautor panoram, m.in. monumentalnej, nieistniejącej już Panoramy Tatr (1896). Razem z Zygmuntem Rozwadowskim namalował również panoramę Lwowa, przedstawiającą miasto z drugiej połowy XVIII w. Dzieło o wymiarach 320 × 880 cm powstało w 1929 z przeznaczeniem na Powszechną Wystawę Krajową.

Artystę pochowano w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, kw. VI, rząd wschodni.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 288.

Bibliografia

  • Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1973, s. 251.
  • Polski Słownik Biograficzny. T. 10, s. 572-574

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Grób Bronisławy Rychter-Janowskiej i Stanisława Janowskiego.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Bronisławy Rychter-Janowskiej i Stanisława Janowskiego na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie
Stanisław Janowski, "Autoportret z paletą", 1896.jpg
Autoportret Stanisława Janowskiego namalowany techniką olejną około roku 1896.