Stanisław Jasiukowicz
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 8 grudnia 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Poseł na Sejm Ustawodawczy (II RP) | |
| Okres | od 1920 |
| Przynależność polityczna | |
| Poseł I kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres | od 1925 |
| Przynależność polityczna | |
| Poseł II kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres | od 1928 |
| Przynależność polityczna | |
| Poseł III kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres | od 1930 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
 | |
Stanisław Jasiukowicz, ps. „Opolski” (ur. 26 listopada?/ 8 grudnia 1882 w Petersburgu[1], zm. 22 października 1946 w Moskwie (w więzieniu Butyrki)) – polski polityk i ekonomista, wiceprezes Stronnictwa Narodowego, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji w II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego oraz Stronnictwa Narodowego. Jeden z czołowych polityków Narodowej Demokracji[2].
Życiorys
Ukończył gimnazjum w Jekaterynosławiu. Studiował inżynierię lądową w Instytucie Technologicznym w Petersburgu oraz prawo. W 1911 roku, w Monachium obronił doktorat z ekonomii politycznej. W czasie studiów należał do tajnej organizacji patriotycznej Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Od 1911 był członkiem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego, a od 1917 Ligi Narodowej. Po śmierci ojca w 1913 roku wszedł do zarządu Zakładów Dnieprowskich. Podczas I wojny światowej członek Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Rosji na okręg północny w Petersburgu[3]. Od 1916 współredaktor i prawdopodobnie wydawca tamtejszej „Myśli Narodowej”. Pisywał również artykuły do Przeglądu Wszechpolskiego[2].
W 1918 wrócił do niepodległej Polski i osiadł w majątku ojca w Chodowie. Był członkiem Rady Przybocznej przy staroście kutnowskim. Politycznie działał w Narodowym Zjednoczeniu Ludowym, a od 1920 w Związku Ludowo-Narodowym. Następnie był członkiem władz Stronnictwa Narodowego. W latach 1928–1937 członek Zarządu Głównego, od 1928 również Komitetu Politycznego, a od 1935 członek Komitetu Głównego Stronnictwa. Był jednym z trzech wiceprezesów SN i skarbnikiem Zarządu Głównego. W latach 1920–1922 był posłem na Sejm Ustawodawczy (wszedł w miejsce Teofila Wojdy). W I kadencji Sejmu był zastępcą posła, ale w 1925 roku uzyskał mandat w miejsce zmarłego Zygmunta Seydy. Następnie był posłem II i III kadencji. Pełnił funkcję wiceprezesa parlamentarnego Klubu Narodowego. Pracował w komisjach: administracyjnej, prawniczej, skarbowej, wojskowej, komunikacji (wiceprzewodniczący), przemysłowo-handlowej i budżetowej[2].
W czasie wojny czynny w konspiracji narodowej. W 1943 jako jeden z trzech zastępców Delegata Rządu na Kraj wszedł w skład Delegatury Rządu na Kraj. W lipcu 1944 został ministrem. Wszedł do Krajowej Rady Ministrów (istniejącej od 26 lipca 1944). Nadzorował departamenty: Finansów, Rolnictwa, Przemysłu i Handlu, nadzorował kontrolę państwową i politykę zagraniczną. W marcu 1945 został aresztowany przez NKWD wraz z 15 innymi przywódcami Polskiego Państwa Podziemnego. Bezprawnie sądzony w Moskwie w procesie szesnastu, został 21 czerwca 1945 skazany na 5 lat więzienia. Zmarł na serce w szpitalu więziennym na Butyrkach[4].
Rodzina
Był synem Ignacego Jasiukowicza – twórcy i dyrektora Towarzystwa Zakładów Dnieprowskich w Jekaterynosławiu i Bronisławy z Łabuńskich. Ożenił się w 1919 roku z Marią z Byszewskich (zm. 1987), ps. „Halina” – komendantką sanitariatu Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Warszawa AK, z którą miał syna Andrzeja (1920–1989) – delegata rządu RP na uchodźstwie na obszar Południowej Afryki i córki: Hannę i Marię[2].
Odznaczenie
Pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 11 listopada 2006, „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju, za upowszechnianie wiedzy o dziejach Narodu Polskiego” został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[5].
Przypisy
- ↑ Powstańcze Biogramy – Stanisław Jasiukowicz, www.1944.pl [dostęp 2019-12-02] (ang.).
- ↑ a b c d Parlamentarzyści – Pełny opis rekordu, bs.sejm.gov.pl [dostęp 2019-12-02].
- ↑ Mariusz Korzeniowski, Struktura organizacyjna i początki działalności Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji w 1915 r., w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia Vol. 46/47 (1991/1992), s. 349.
- ↑ Jak zginęli polscy przywódcy? Rosja ukrywa dokumenty. radiomaryja.pl.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 18, poz. 208.
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|
- kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
Media użyte na tej stronie
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Tomasz Arciszewski (1877-1955) Polish socialist politician, 1944-47 Prime Minister of Poland in exile
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica upamiętniająca Delegata Rządu na Kraj Jana Stanisława Jankowskiego i zastępcę Delegata Rządu na Kraj Stanisława Jasiukowicza na ścianie zewnętrznej kościoła św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach będąca częścią Sanktuarium „Poległym i Pomordowanym na Wschodzie”
Stanisław Mikołajczyk, Prime Minister of Poland in Exile (1943-1944), Deputy of Prime Minister Of Provisional Goverment of National Unity in Poland 1945-1947