Stanisław Kania

Stanisław Kania
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 marca 1927
Wrocanka

Data i miejsce śmierci

3 marca 2020
Warszawa

Członek Rady Państwa
Okres

od 26 maja 1982
do 6 listopada 1985

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

I sekretarz KC PZPR
Okres

od 6 września 1980
do 18 października 1981

Poprzednik

Edward Gierek

Następca

Wojciech Jaruzelski

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Partyzancki Medal 10-lecia Polski Ludowej

Stanisław Kania (ur. 8 marca 1927 we Wrocance, zm. 3 marca 2020 w Warszawie) – polski polityk, poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji (1972–1989), w latach 1980–1981 I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członek Rady Państwa (1982–1985). Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Grób Stanisława Kani na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Urodził się 8 marca 1927 we wsi Wrocanka[1]. Jego rodzicami byli Józef i Katarzyna[2]. W latach 40. pracował jako robotnik. W 1944 wstąpił w szeregi Batalionów Chłopskich[1]. W styczniu 1945 wstąpił do Związku Walki Młodych i został przewodniczącym koła w rodzinnej miejscowości[3]. W kwietniu tego samego roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej[3]. Brał udział w kampaniach organizowanych przez partię, takich jak organizowanie Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz referendum ludowe przeprowadzone w 1946[3]. Został zastępcą pełnomocnika okręgowej komisji wyborczej na powiat jasielski. W lutym 1947 został przewodniczącym zarządu powiatowego ZWM w Jaśle[3]. W grudniu tego samego roku został kierownikiem Wydziału Młodzieży Wiejskiej w Rzeszowie[3]. W wieku 21 lat został wybrany na delegata na zjazd zjednoczeniowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[3]. W 1949 ożenił się z Wandą Jasińską. Do września 1950 pracował w Zarządzie Wojewódzkim ZMP[3]. W 1952 ukończył Szkołę Partyjną przy KC PZPR oraz Wyższą Szkołę Nauk Społecznych przy KC PZPR[3]. Po ukończeniu szkoły pracował jako kierownik Wydziału Młodzieży Wiejskiej i członek prezydium zarządu głównego ZMP[4]. Po rozwiązaniu organizacji w styczniu 1957 pracował w krajowej radzie spółdzielczości produkcyjnej, jednocześnie uczył się w Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących nr 1 w Warszawie. Świadectwo dojrzałości otrzymał 12 kwietnia 1958[4]. 1 września tego samego roku rozpoczął pracę w Warszawskim Komitecie Wojewódzkim. Do 31 sierpnia 1960 sprawował funkcję kierownika wydziału rolnego. Od 1 września 1960 do 30 listopada 1968 był sekretarzem Warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego partii[4]. Od września 1962 studiował eksternistycznie zagadnienia ekonomicznie ze specjalnością ekonomii rolnictwa[4]. W czerwcu 1964 na IV zjeździe PZPR został zastępcą członka Komitetu Centralnego[5]. W listopadzie 1968 na V zjeździe został członkiem Komitetu Centralnego PZPR.

Od 1 grudnia 1968 do 16 kwietnia 1971 kierownik Wydziału Administracyjnego KC PZPR[2]. Od 16 kwietnia 1971 do 6 września 1980 sekretarz KC PZPR, a od 12 grudnia 1975 do 18 października 1981 członek Biura Politycznego. Od 6 września 1980 do 18 października 1981 I sekretarz KC PZPR[2]. Objął to stanowisko po Edwardzie Gierku, usuniętym w wyniku wydarzeń sierpnia 1980. Jako sekretarz KC przez całą dekadę lat 70. nadzorował m.in. aparat bezpieczeństwa, tj. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz Ministerstwo Obrony Narodowej, w tym Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego w latach 1971–1981[6]. Zajmował się szeroko rozumianą problematyką porządku publicznego, wymiaru sprawiedliwości, polityką wyznaniową, pracą wychowawczą w siłach zbrojnych, ochroną zdrowia oraz sprawami kombatantów[7].

W latach 1981–1983 był członkiem prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.

Poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji. Od maja 1982 do listopada 1985 był członkiem Rady Państwa, w latach 1983–1985 przewodniczącym Komisji ds. Samorządu Pracowniczego przy Radzie Państwa. W Sejmie IX kadencji (1985–1989) przewodniczący Komisji Spraw Samorządowych. W latach 1985–1990 był członkiem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Członkiem Komitetu Centralnego PZPR pozostawał do X Zjazdu PZPR w lipcu 1986. 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR-PPS – powstania PZPR[8].

12 stycznia 2012 na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie został ostatecznie uniewinniony z zarzutu wprowadzenia stanu wojennego[9].

Śmierć i pogrzeb

Zmarł 3 marca 2020 w Warszawie w wieku prawie 93 lat[10]. Był ostatnim żyjącym I sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR[11]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C6-tuje-6)[12]. W jego pogrzebie, przypadającym w czasie ograniczeń związanych z epidemią koronawirusa, uczestniczyły 34 osoby, m.in. wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz[13].

Odznaczenia i ordery

Odznaczony m. in. Orderem Budowniczych Polski Ludowej, Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy, Krzyżem Oficerskim oraz Kawalerskim (1954)[14] Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim oraz Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955)[15].

Przypisy

  1. ↑ a b Eisler 2014 ↓, s. 317.
  2. ↑ a b c Informacje w BIP IPN.
  3. ↑ a b c d e f g h Eisler 2014 ↓, s. 318.
  4. ↑ a b c d Eisler 2014 ↓, s. 319.
  5. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 320.
  6. ↑ Cenckiewicz 2011 ↓, s. 189–190.
  7. ↑ Stanisław Kania w rozmowie z Andrzejem Urbańczykiem. Zatrzymać konfrontację. BGW, Warszawa 1991, s. 57.
  8. ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 277, 29 listopada 1988, s. 5.
  9. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 379.
  10. ↑ Stanisław Kania nie żyje. Miał 93 lata, onet.pl, 3 marca 2020.
  11. ↑ Prof. A. Dudek: Stanisław Kania jako przywódca PZPR był ważną postacią, gazetaprawna.pl, 4 marca 2020.
  12. ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
  13. ↑ Czarzasty czy Borusewicz – kto pochował Kanię?, wpolityce.pl, 20 marca 2020.
  14. ↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1453.
  15. ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410.

Bibliografia

  • Antoni Czubiński: Dzieje najnowsze Polski, tom 2, Wielkopolska Agencja Wydawnicza, Poznań 1992
  • Jerzy Eisler: Grudzień'70, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995
  • J. Eisler: Siedmiu Wspaniałych. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2014. ISBN 978-83-7700-042-7.
  • Władysław Góra: Polska Ludowa 1944–1984: zarys dziejów politycznych, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin
  • Lech Kowalski: Generał ze skazą, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2001
  • Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991, s. 369
  • Witold Pronobis: Polska i świat w XX wieku, Wydawnictwo Editions Spotkania, 1991
  • Juliusz Stroynowski, ed.: Who is who in the Socialist countries of Europe: a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia 1989, tom 3, K.G. Saur Pub., 1989 (ang.)
  • Franciszek Szlachcic: Gorzki smak władzy: wspomnienia, Wydawnictwo Fakt, Warszawa 1990
  • Ryszard Terlecki: Miecz i tarcza komunizmu: historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce, 1944-1990, Wydawnictwo Literackie, 2007
  • „Trybuna Ludu”, 13–14 grudnia 1975, s. 2
  • Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
  • Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980–1981, Wyd. „Aneks”, Londyn 1991
Członkowie Rady Państwa PRL

Coat of arms of Poland (1955-1980).svg

Coat of arms of Poland (1955-1980).svg

Rada Państwa VIII kadencji Sejmu (1980–1985)
Przewodniczący
Zastępcy przewodniczącego
Sekretarz
Członkowie
  • kursywa – członkowie, pełniący funkcję do końca kadencji
I sekretarze Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej

Znak PZPN

Media użyte na tej stronie