Stanisław Kimszal

Stanisław Kimszal

Orlicz

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	2 czerwca 1924 Grauże Nowe
Data śmierci	13 września 2018
Przebieg służby
Lata służby	1942–1947
Siły zbrojne	Armia Krajowa ludowe Wojsko Polskie
Stanowiska	partyzant, zastępca dowódcy odcinka WOP
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Stanisław Kimszal, ps. Orlicz (ur. 2 czerwca 1924 w Graużach Nowych^[1], zm. 13 września 2018^[2][3]) – polski dowódca wojskowy, pułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej^[4]. Prezes Zarządu Okręgowego Związku Inwalidów Wojennych woj. zachodniopomorskiego. Od 1985 roku członek Zarządu Głównego^[5]. Mieszkał w Szczecinie.

Lata okupacji

Syn Antoniego i Józefy z d. Stankiewicz^[1]. Do konspiracji w 1942 roku^[4] zwerbował go jego starszy brat Antoni Kimszal ps. Emir, organizując oddział partyzancki w okolicach Suwałk. Początkowo Stanisław pełnił funkcję łącznika i wywiadowcy na terenie placówek AK Zaboryszki i Sejwy w III rejonie obwodu Suwałki AK^[6]. Kolportował ulotki, gazetki, przenosił rozkazy. Od października 1943 żołnierz oddziału dywersyjno-sabotażowego, gdzie dowodził patrolem, potem drużyną^[6]. W 1944 roku ukończył konspiracyjną szkołę podoficerską i uzyskał stopień kaprala^[7]. W okresie „Burzy” oddział partyzancki „Emira” wszedł w skład odtwarzanego 41 pułku piechoty AK i walczył w rejonie Sopoćkinie – Augustów. Stanisław awansował na dowódcę 1 plutonu w 8 kompanii^[a][6]. Wyróżnił się 20 czerwca 1944 w bitwie z Niemcami nad Kanałem Augustowskim^[6] gdzie został ranny^[5]. 6 sierpnia 1944 roku, w okolicach Sarnetki partyzanci złożyli broń na ręce wkraczającej na te tereny Armii Czerwonej^[8]. Partyzantów, w tym Stanisława Kimszala, pod eskortą odprowadzono do Kowna, a potem do Wilna^[8]. Dowództwa oddziałów AK podstępnie aresztowano.

7 sierpnia 1944 roku Stanisław został wcielony do sowieckiego 202 pułku piechoty^[5]. Już 1 października znalazł się w polskim 5 zapasowym batalionie piechoty^[8]. 15 stycznia wyruszył na front. W lutym został skierowany na kurs do Oficerskiej Szkoły Piechoty nr 3. Ukończył go 18 września 1945 roku uzyskując stopień podporucznika w korpusie osobowym oficerów piechoty^[9].

Okres powojenny

Od 1 października 1945 roku do 2 maja 1947 roku pełnił służbę w oddziałach Wojsk Ochrony Pogranicza jako p.o. dowódcy strażnicy w Kostrzynie^[10][b]. Od 1 lutego 1946 roku objął stanowisko zastępcy dowódcy 6 komendy WOP w Sękowicach^[10]. 2 maja 1947 roku zwolniony z wojska jako tzw. element niepewny^[10]. Rok później zmuszony został opuścić strefę przygraniczną. W marcu 1948 roku przyjechał do Szczecina i podjął pracę w Centrali Zbytu Przemysłu Produktów Węglowych. W 1949 próbował wrócić w szeregi Wojska Polskiego. Jako przyczynę odmowy podano wcześniejszą przynależność do Armii Krajowej. Od 1951 roku pracował w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. W latach 1963–1966 studiował prawo administracyjne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. 31 marca 1980 roku przeszedł na emeryturę^[10].

W 1956 roku wstąpił do Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej^[5]. 29 maja 1980 roku został wybrany prezesem Zarządu Okręgowego Związku Inwalidów Wojennych woj. zachodniopomorskiego. W 80 rocznicę powstania ZIW doprowadził do wmurowania 14 tablic pamiątkowych w kościołach województwa zachodniopomorskiego i w innych obiektach publicznych. Jest pomysłodawcą idei upamiętnienia działaczy Związku Inwalidów Wojennych – bohaterów wojny, partyzantki leśnej, kacetów i łagrów, obozów i więzień^[10]. Z jego inicjatywy wydana została książka Wszystkie drogi wiodły do Szczecina i Ocaleni w pamięci^[10].

W 2003 roku uzyskał tytuł „Honorowego Żołnierza 12 Dywizji Zmechanizowanej”.

Od 2014 roku jest patronem Oddziału Dębno Związku Strzeleckiego „Strzelec” Wągrowiec.

W 2016 roku uchwałą z dnia 12 marca 2016 roku Sztabu Związku Strzeleckiego „Strzelec” Wągrowiec został mianowany na stopień generała Związku Strzeleckiego.

Kwestie współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa

W Archiwum Oddziału Szczecińskiego Instytutu Pamięci Narodowej zachowana jest jego teczka personalna tajnego współpracownika (sygnatura AIPN Sz 0010/2363). Został pozyskany do współpracy w 1986 r. przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Szczecinie, posługiwał się pseudonimem „Brat”. Współpraca ze Służbą Bezpieczeństwa została zakończona w 1990 r^[11].

Awanse

• kapral – 1944
• podporucznik – 1945
• major – 1981
• podpułkownik – 1994
• pułkownik – 2007

Ordery i odznaczenia

Pierwotny wykaz orderów i odznaczeń podano za: Tadeusz Zwilnian-Grabowski: Ocaleni w pamięci. s. 214–215.

Gubin 1946
pierwszy z lewej – ppor. Kimszal

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1989)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1981)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975)
• Krzyż Walecznych (Londyn, 1945)
• Krzyż Walecznych (Warszawa, 1992)
• Krzyż Partyzancki (1959)
• Złoty Krzyż Zasługi (1967)
• Srebrny Krzyż Zasługi – dwukrotnie (1946, 1955)
• Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami (Londyn, 1943)
• Medal Wojska – czterokrotnie (1944, Londyn)
• Krzyż Armii Krajowej (Londyn, 1967)
• Krzyż Armii Krajowej (Warszawa, 1994)
• Złoty Krzyż Związku Strzeleckiego (2017)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1946)
• Medal Rodła (1988)
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1992)
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1975)
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1968)
• Srebrna Odznaka „Za zasługi w ochronie granic PRL” (1988)
• Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” z Rozetą z Mieczami (1988)
• Odznaka Grunwaldzka (1946)
• Odznaka „Gryfa Pomorskiego” – dwukrotnie (1967, 1973)
• Medal „Gryfa Pomorskiego” (1989)
• Odznaka Złota Towarzystwa Przyjaciół Szczecina (1980)
• Medal Pamiątkowy za Zasługi w Obronie Granic PRL (1975)
• Odznaka Honorowa Zasłużony dla Choszczna (1999)
• Odznaka „Wzorowy Strzelec” (2016)
• Odznaka Srebrna ZIW (1968)
• Odznaka Złota ZIW (1999)
• Odznaka Honorowa Sybiraka (2000)
• Dyplom Zasłużony dla Pomorza Zachodniego – WRN wpis do Księgi zasłużonych (1980)
• Pionier miasta Szczecina – uchwała XLVI 567/98 prezydenta Szczecina (1998)
• Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” (Patent Nr 13081 – 1999)

Odznaki jednostek wojskowych

• Odznaka 12 Dywizji Zmechanizowanej (2001)
• Odznaka 2 pułku artylerii mieszanej (2000)
• Odznaka 14 pułku artylerii przeciwpancernej (1997)
• Odznaka 11 Centrali Sprzętu Wojskowego Suwałki (1993)
• Odznaka 4 Suwalskiej Brygady Pancernej (1998)
• Odznaka 80 lecie Marynarki Wojennej RP (1998)
• Odznaka 29 Brygady Zmechanizowanej (1996)

Odznaczenia radzieckie

• Order Wojny Ojczyźnianej I stopnia^[c] (1990)
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (1946)
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (1974)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Adam Dobroński: Związek Inwalidów Wojennych RP. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2009. ISBN 978-83-7399-332-7.
• Tadeusz Zwilnian-Grabowski: Ocaleni w pamięci. Szczecin: Wydawnictwo Foka, 2003. ISBN 83-87147-96-6.
• Maria Czech-Sobczak, Władysław Kuruś-Brzeziński: Wszystkie drogi wiodły do Szczecina. Szczecin: Książnica Pomorska, 2001. ISBN 83-87879-23-1.