Stanisław Kopik

Stanisław Kopik

Zemsta

porucznik
Data i miejsce urodzenia	21 lipca 1914 Słomczyn
Data i miejsce śmierci	17 na 18 czerwca 1948 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa ludowe Wojsko Polskie Narodowe Siły Zbrojne
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Jednostki	1. Pułk Strzelców Konnych Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa 1 Samodzielny Batalion Chemiczny
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Odznaczenia

Stanisław Kopik ps. „Zemsta” (ur. 21 lipca 1914 w Słomczynie, zm. z 17 na 18 czerwca 1948 w Warszawie) – porucznik Narodowych Sił Zbrojnych, dowódca oddziału podziemia antykomunistycznego.

Życiorys

Syn Stanisława i Aleksandry z Dłużniewskich. W 1936 r. rozpoczął służbę w 1. Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie. W 1939 r. w stopniu plutonowego walczył w Warszawskiej Brygadzie Pancerno-Motorowej płk. Stefana Roweckiego. Ranny pod Tomaszowem Lubelskim, dostał się do niewoli niemieckiej, z której szybko uciekł i powrócił do Garwolina, gdzie wstąpił do ZWZ, a następnie do AK Obwodu Garwolińskiego”. W lipcu 1944 r. wstąpił do nowego Wojska Polskiego i służył w 1. Samodzielnym Batalionie Chemicznym. Brał udział w walkach 1. Armii na szlaku: Praga – Saska Kępa – Jabłonna – Nowy Dwór Mazowiecki, forsowanie Odry aż po Łabę. Awansowany do stopnia podporucznika^[1].

W październiku 1945 r., objął funkcję szefa służby chemicznej w 43. Komendzie Odcinka Rajcza Wojsk Ochrony Pogranicza. Latem następnego roku został odznaczony srebrnym Medalem Zasłużony na Polu Chwały. Później został kwatermistrzem 198. strażnicy WOP w Rycerce Górnej. W tym czasie nawiązał kontakt z dowódcą oddziałów leśnych NSZ kpt. Henrykiem Flame „Bartkiem”. 7 sierpnia 1946 r., w obawie przed aresztowaniem, zdezerterował i związał się z NSZ. Awansowany przez Komendę VII Okręgu Wojskowego NSZ na porucznika zorganizował własny oddział leśny, przyjmując pseudonim „Zemsta”. Rozpoczął energiczną pracę konspiracyjną, werbując między innymi w szeregi swojej grupy byłych żołnierzy AK zagrożonych aresztowaniem, dzięki czemu usamodzielnił swój oddział^[2]. 27 września 1946 r. koło Szańcówki oddziały KBW i WOP otoczyły oddział por. „Zemsty”, który jednak uszedł z obławy. W następnych miesiącach oddział rozbroił posterunek Milicji Obywatelskiej w Zwardoniu i przeprowadził dwie akcje likwidacyjne. 18 stycznia 1947 r. funkcjonariusze UB aresztowali w Soli 14 osób pod zarzutem udzielania pomocy oddziałowi „Zemsty”. W nocy 10/11 lutego 1947 r. oddział stoczył potyczkę z patrolem WOP, a 22 lutego zlikwidował komendanta posterunku MO w Milówce. Ostatnia potyczka żołnierzy por. „Zemsty” miała miejsce 15 maja 1947 r. w Lipowej^[3].

12 marca 1947 r. Stanisław Kopik poślubił Danutą Ryłko. Po rozwiązaniu oddziału wyjechał do Warszawy, gdzie zorganizował kolejną grupę zbrojną. W czerwcu 1948 r. został zdekonspirowany przez b. podkomendnego, agenta UBP, Józefa Pydycha „Wiewióra”, i aresztowany. Jak wynika z ubeckich dokumentów, po aresztowaniu popełnił samobójstwo w gmachu MUBP w Warszawie (prawdopodobnie podczas śledztwa został zamordowany przez ubeków i wypchnięty przez okno z drugiego piętra). 20 czerwca zwłoki por. Kopika zostały przekazane do Zakładu Medycyny Sądowej w Warszawie przy ulicy Oczki 1. Pochowany został potajemnie w Warszawie, w grobie nieoznaczonym prawdziwym imieniem i nazwiskiem^[4].

Szczątki Stanisława Kopika zostały odnaleziono w maju 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN na terenie kwatery „C” Cmentarza Wojskowego na Powązkach. 22 lipca 2022 r. na uroczystościach w Belwederze notę identyfikacyjną członkom rodziny wręczył dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej oraz dr hab. Krzysztof Szwagrzyk, zastępca prezesa IPN oraz dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN^[5].

10 listopada 2022 został pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Garwolinie. W czasie uroczystości wręczono rodzinie por. Kopika Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski nadany przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę.^[6].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Upamiętnienie

Por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta” upamiętniają tablice:

• na frontonie kolegiaty w Garwolinie (2021 r.)^[7]
• na schronisku „Chata pod Skalanką” w Zwardoniu (2019 r.)^[8]
• na pomniku na Zapolance w Złatnej (2020 r.)^[9]

Przypisy

Bibliografia

• Sławomir Poleszak (red.), Atlas polskiego podziemia niepodległościowego = The atlas of the independence underground in Poland : 1944-1956, Warszawa Lublin: Instytut Pamięci Narodowej, 2020, ISBN 978-83-8229-085-1, OCLC 1257887849 .