Stanisław Kossakowski

Stanisław Kossakowski

Ułan

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	7 kwietnia 1914 Kraków
Data i miejsce śmierci	21 czerwca 1946 Rzeszów
Przebieg służby
Lata służby	1935–1937 1939 1943–1944 1945–1946
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa Narodowa Organizacja Wojskowa
Jednostki	8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego Oddział NOW kpt. Pelczara Oddział kpt Mieczysława Bielca ps. Błysk Zgrupowanie pod własnym dowództwem (bez nazwy)
Stanowiska	instruktor jazdy konnej instruktor wyszkolenia bojowego dowódca oddziału
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa, akcja „Burza”, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Stanisław Kossakowski ps. „Ułan”, „Mściciel”^[1] (ur. 7 kwietnia 1914 w Krakowie, zm. 21 czerwca 1946 w Rzeszowie) – dowódca oddziału partyzantki antykomunistycznej w powiecie brzozowskim i sanockim w 1945, podporucznik.

Życiorys

W Krakowie ukończył szkołę powszechną i dwie klasy gimnazjum. Służbę wojskową odbył w 8 pułku ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego. Tam też ukończył szkołę podoficerską w stopniu plutonowego. Został instruktorem jazdy konnej i wyszkolenia bojowego.

Uczestnik kampanii wrześniowej. W okresie okupacji niemieckiej przebywał w Krakowie. W 1943 wstąpił do Armii Krajowej. We wrześniu 1944 wstąpił do MO i podjął służbę w Komendzie Wojewódzkiej w Rzeszowie, awansując do stopniu podporucznika. W listopadzie 1944 został komendantem MO w Sanoku, gdzie wkrótce potem został zdemaskowany jako żołnierz niepodległościowego podziemia^[2]. 3 maja 1945 wraz z kolegami Władysławem Stefkowskim i Michałem Skowronkiem zdezerterował wraz z bronią. Wstąpił do oddziału NOW-u dowodzonego przez kpt. Stanisława Pelczara ps. „Majka”. W oddziale tym odpowiadał za wyszkolenie bojowe.

Po rozbiciu oddziału w czerwcu 1945 przybył w okolice Grabówki w powiecie brzozowskim, gdzie dołączył do zgrupowania Mieczysława Bielca ps. „Błysk”. Po aresztowaniu Bielca 3 sierpnia 1945 i rozbiciu jego oddziału przeszedł na teren powiatu sanockiego, gdzie utworzył własny oddział partyzantki antykomunistycznej składający się z dezerterów z UB, MO i WP, liczący ok. 20 członków. Początkowo współdziałał z majorem Antonim Żubrydem, jednak nigdy mu się nie podporządkował. Istniał silny antagonizm pomiędzy oboma dowódcami.

28 listopada 1945, za próbę nawiązania przez Kossakowskiego współpracy z UPA celem wspólnej walki przeciwko komunistom, wszyscy żołnierze w oddziale odmówili mu posłuszeństwa i przeszli pod dowództwo mjra Żubryda, tworząc III kompanię samodzielnego batalionu operacyjnego NSZ „Zuch”. Dowódcą kompanii został ppor. Kazimierz Kocyłowski – dotychczasowy z-ca Kossakowskiego.

W styczniu 1946 Stanisław Kossakowski wyjechał do Krakowa, gdzie ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem Stanisław Górski. Na krótko powrócił w Brzozowskie, ale w kwietniu ponownie pojawił się w Krakowie.

Został wydany UB przez Kazimierę Szczygło. Aresztowany w lokalu „Cyganeria” przy ul. Szpitalnej w Krakowie. Początkowo był więziony w lochach katowni przy ul. Jagiellońskiej, gdzie był bestialsko torturowany w ramach śledztwa^[3]. Następnie przewieziony do więzienia na zamku w Rzeszowie. 15 czerwca 1946 roku na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie skazany na karę śmierci oraz utratę praw publicznych i obywatelskich na zawsze. Prezydent KRN Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Stracony na zamku w Rzeszowie 21 czerwca 1946 roku. Po egzekucji UB odmówiło wydania ciała rodzinie. Miejsce pochówku do dziś pozostaje nieznane.

4 maja 1992 decyzją Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie uchylono wyrok z 1946. W uzasadnieniu decyzji Sąd Wojewódzki uznał, że Stanisław Kossakowski „walczył na rzecz niepodległości Polski”.

Przypisy

Bibliografia

• Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. Krzysztof Kaczmarski i Andrzej Romaniak, Muzeum Historyczne w Sanoku i Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Rzeszów-Sanok 2007, s. 292-293