Stanisław Kossakowski

Stanisław Kossakowski
Ułan
podporucznik podporucznik
Data i miejsce urodzenia

7 kwietnia 1914
Kraków

Data i miejsce śmierci

21 czerwca 1946
Rzeszów

Przebieg służby
Lata służby

1935–1937
1939
1943–1944
1945–1946

Siły zbrojne

Orzełek II RP.svgWojsko Polskie
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa
Narodowa Organizacja Wojskowa

Jednostki

8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego
Oddział NOW kpt. Pelczara
Oddział kpt Mieczysława Bielca ps. Błysk
Zgrupowanie pod własnym dowództwem (bez nazwy)

Stanowiska

instruktor jazdy konnej
instruktor wyszkolenia bojowego
dowódca oddziału

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
kampania wrześniowa,
akcja „Burza”,
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Stanisław Kossakowski ps. „Ułan”, „Mściciel”[1] (ur. 7 kwietnia 1914 w Krakowie, zm. 21 czerwca 1946 w Rzeszowie) – dowódca oddziału partyzantki antykomunistycznej w powiecie brzozowskim i sanockim w 1945, podporucznik.

Życiorys

W Krakowie ukończył szkołę powszechną i dwie klasy gimnazjum. Służbę wojskową odbył w 8 pułku ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego. Tam też ukończył szkołę podoficerską w stopniu plutonowego. Został instruktorem jazdy konnej i wyszkolenia bojowego.

Uczestnik kampanii wrześniowej. W okresie okupacji niemieckiej przebywał w Krakowie. W 1943 wstąpił do Armii Krajowej. We wrześniu 1944 wstąpił do MO i podjął służbę w Komendzie Wojewódzkiej w Rzeszowie, awansując do stopniu podporucznika. W listopadzie 1944 został komendantem MO w Sanoku, gdzie wkrótce potem został zdemaskowany jako żołnierz niepodległościowego podziemia[2]. 3 maja 1945 wraz z kolegami Władysławem Stefkowskim i Michałem Skowronkiem zdezerterował wraz z bronią. Wstąpił do oddziału NOW-u dowodzonego przez kpt. Stanisława Pelczara ps. „Majka”. W oddziale tym odpowiadał za wyszkolenie bojowe.

Po rozbiciu oddziału w czerwcu 1945 przybył w okolice Grabówki w powiecie brzozowskim, gdzie dołączył do zgrupowania Mieczysława Bielca ps. „Błysk”. Po aresztowaniu Bielca 3 sierpnia 1945 i rozbiciu jego oddziału przeszedł na teren powiatu sanockiego, gdzie utworzył własny oddział partyzantki antykomunistycznej składający się z dezerterów z UB, MO i WP, liczący ok. 20 członków. Początkowo współdziałał z majorem Antonim Żubrydem, jednak nigdy mu się nie podporządkował. Istniał silny antagonizm pomiędzy oboma dowódcami.

28 listopada 1945, za próbę nawiązania przez Kossakowskiego współpracy z UPA celem wspólnej walki przeciwko komunistom, wszyscy żołnierze w oddziale odmówili mu posłuszeństwa i przeszli pod dowództwo mjra Żubryda, tworząc III kompanię samodzielnego batalionu operacyjnego NSZ „Zuch”. Dowódcą kompanii został ppor. Kazimierz Kocyłowski – dotychczasowy z-ca Kossakowskiego.

W styczniu 1946 Stanisław Kossakowski wyjechał do Krakowa, gdzie ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem Stanisław Górski. Na krótko powrócił w Brzozowskie, ale w kwietniu ponownie pojawił się w Krakowie.

Został wydany UB przez Kazimierę Szczygło. Aresztowany w lokalu „Cyganeria” przy ul. Szpitalnej w Krakowie. Początkowo był więziony w lochach katowni przy ul. Jagiellońskiej, gdzie był bestialsko torturowany w ramach śledztwa[3]. Następnie przewieziony do więzienia na zamku w Rzeszowie. 15 czerwca 1946 roku na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie skazany na karę śmierci oraz utratę praw publicznych i obywatelskich na zawsze. Prezydent KRN Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Stracony na zamku w Rzeszowie 21 czerwca 1946 roku. Po egzekucji UB odmówiło wydania ciała rodzinie. Miejsce pochówku do dziś pozostaje nieznane.

4 maja 1992 decyzją Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie uchylono wyrok z 1946. W uzasadnieniu decyzji Sąd Wojewódzki uznał, że Stanisław Kossakowski „walczył na rzecz niepodległości Polski”.

Przypisy

  1. Andrzej Brygidyn, Początek „nowego ładu”, W latach powojennych, s. 759, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995.
  2. Relacje Stanisława Więcka i M. Jewiarza, zob. Edmund Galas: Rola PPR w budowie władzy ludowej w powiecie Dębica. Powstanie organów MO i UB. Walka z reakcyjnym podziemiem. W: Bronisław Syzdek (red.): Działalność PPR na ziemi rzeszowskiej (szkice, opracowania, wspomnienia). Warszawa: Książka i Wiedza, 1976, s. 194.
  3. Andrzej Zagórski, Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji, W latach drugiej wojny światowej i konspiracji, s. 742, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995.

Bibliografia

  • Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. Krzysztof Kaczmarski i Andrzej Romaniak, Muzeum Historyczne w Sanoku i Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Rzeszów-Sanok 2007, s. 292-293

Media użyte na tej stronie

PL Epolet ppor.svg
Naramiennik podporucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol