Stanisław Kostka Czartoryski
 | |
Pogoń Litewska | |
| Książę na Korcu, Kalwarii i Oleksińcu | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | Teresa Denhoffówna |
| Żona | Anna z Rybińskich |
| Dzieci | Józef Klemens Czartoryski |
| Odznaczenia | |
 | |
Stanisław Kostka Czartoryski (zm. 5 kwietnia 1766) – łowczy wielki koronny w latach 1742–1766, starosta łucki w latach 1752–1763[1], książę na Korcu, Kalwarii Zebrzydowskiej i Oleksińcu.
Życiorys
Syn Józefa chorążego wielkiego litewskiego i Teresy Denhoffówny wojewodzianki pomorskiej. Nauczycielem jego był ksiądz Mamczyński, Pijar. Jego synem był Józef Klemens Czartoryski (1740–1810).
Mieszkał zwykle pod Krakowem, ale bywał w Lublinie i w Warszawie pod koniec panowania Augusta II. Obrany na sejm nadzwyczajny z województwa bracławskiego w grudniu 1732 roku. Był posłem na sejm elekcyjny 1733 roku z księstw oświęcimskiego i zatorskiego, elektorem Stanisława Leszczyńskiego w 1733 roku[2].
W październiku 1736 r. ożenił się w Krakowie z Anną Rybińską, wojewodzianką chełmińską, generałówną artylerii koronnej (ślubu udzielił ksiądz Kręski, kanonik krakowski).
Za panowania Augusta III został cześnikiem wielkim litewskim, a potem 21 maja 1742 łowczym wielkim litewskim. Poseł wiślicki na sejm z roku 1746. Starosta łucki od 1752.
Pułkownik chorągwi pancernej, kawaler orderu Orła Białego.
Książę chorował na suchoty. Uchodził za kapryśnego i niesłownego, dlatego kanclerz Czartoryski rzadko powierzał mu jakieś odpowiedzialniejsze zadania.
Poseł województwa wołyńskiego na sejm 1760 roku[3]. Poseł na sejm nadzwyczajny 1761 roku z ziemi warszawskiej[4]. Ze starostwa łuckiego ustąpił dnia 25 kwietnia 1763 roku na rzecz swego syna Józefa Klemensa Czartoryskiego, ale lecz początkowo tylko na papierze, bo ciągle występuje w dokumentach jako starosta aż do śmierci.
Kiedy nastało bezkrólewie, był posłem do Berlina w roku 1763 by donieść o śmierci Augusta III. W Lutym 1763 wystąpił czynnie na sejmiku przedkonwokacyjnym wołyńskim w Łucku. Miał pod swymi rozkazami ułanów i szlachtę czynszową księcia wojewody ruskiego. Chciał wybrać „swoich” posłów i nie dopuścić posłów Ossolińskiego, wojewody wołyńskiego, wroga Familii Czartoryskich. 20 kwietnia 1764 roku podpisał list dziękczynny do Katarzyny II za wprowadzenie wojsk rosyjskich[5]. Konsyliarz konfederacji Czartoryskich w 1764 roku[6], poseł na sejm konwokacyjny (1764) z województwa wołyńskiego[7]. Był elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku z województwa wołyńskiego[8].
Na sejmie zaś koronacyjnym w 1764 roku jako poseł ziemi warszawskiej[9] delegowany do układów z Repninem i z posłem pruskim, lecz bez sukcesów. Od lutego 1765 ciężko chorował.
Dnia 27 września 1765 roku wyznaczony był jeszcze do tak zwanej kompozycji stanów, w miejsce wojewody inflanckiego Borka, który znowu zastąpił Jabłonowskiego, wojewodę nowogrodzkiego; kompozycyję tą, czyli pogodzenie stanów przyjął w zasadzie jeszcze sejm koronacyjny.
Stanisław Kostka ożenił się w październiku 1736 roku z Anną Rybińską.
Miał dwóch synów Józefa Klemensa i Kazimierza oraz córkę Konstancję, żonę Andrzeja Zamoyskiego. Zmarł w południe dnia 5 kwietnia (sobota) 1766 roku. Ciało jego wywieziono dnia 8 kwietnia do jego dóbr, w Kalwaryi Zebrzydowskiej i pochowano tam w kościele u Bernardynów.
Przypisy
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 163.
- ↑ Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III. / zestawili w porządek abecadłowy Jerzy Dunin-Borkowski i Miecz. Dunin-Wąsowicz, Lwów 1910, s. 35
- ↑ Dyaryusz sejmu walnego warszawskiego 6 października 1760 r. zaczętego, dodatek spis posłów, w: Przegląd Archeologiczny, z. IV, Lwów 1888, s. 181.
- ↑ Porządek JJ WW Ich Mciow Panow Posłow Obranych na Seym Extraordynaryiny Warszawski, Dnia 27. Kwietnia 1761, [b.n.s]
- ↑ Władysław A. Serczyk, Początek końca, Warszawa 1997, s. 7.
- ↑ Konfederacya Generalna Koronna Po doszłym Seymie Convocationis Zaczęta w Warszawie Dnia 23. Czerwca Roku Pańskiego 1764. Ręką J. O. Xcia Jmci Prymasa Korony Polskiey [...] Stwierdzona, s. 5.
- ↑ Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 92.
- ↑ VAkt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 74.
- ↑ Ludwik Zieliński, Pamiątki historyczne krajowe, Lwów 1841, s. 27.
Bibliografia
- Janocki, Lexicon der jetzlebenden gelehrten Pehlen
- „Kurjer polski”, nr 159
- „Gazety polskie”, z r. 1735, s. 348
- „Wiadomości warszawskie” nr 29
- Sygillaty, ks. 25 i 30
- Encyklopedyja Powszechna, t. 6, Warszawa 1861, s. 245–247
Media użyte na tej stronie
Autor: Autor Nieznany, własność: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stanisław Kostka Czartoryski (zm. 1766) - Łowczy Wielki Koronny. Jeden z przywódców Familii Czartoryskich. Właściciel Korca, Brenia i Kalwarii Zebrzydowskiej. W swoich dobrach w Breniu, założył park w stylu wersalskim uznawany za jeden z najpiękniejszych w Polsce.
