Stanisław Krakiewicz

Stanisław Krakiewicz

1974
Data i miejsce urodzenia	16 maja 1892 Dubienka
Data i miejsce śmierci	4 stycznia 1985 Warszawa
Miejsce pochówku	Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie
Sekretarz PKEChB
Okres sprawowania	1945–1947
Prezes ZKE
Okres sprawowania	1947–1950, 1953–1975
Wyznanie	bracia plymuccy
Kościół	PKEChB, ZKE, KWCh
Odznaczenia

Stanisław Krakiewicz (ur. 16 maja 1892 w Dubience, zm. 4 stycznia 1985 w Warszawie) – w okresie międzywojennym ministerialny radca prawny, brał czynny udział w działaniach wojennych w roku 1920 i 1939. Był wieloletnim działaczem i jednym z przywódców wolnych chrześcijan. Po wojnie stał się jednym z założycieli Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego, którego prezesem był w latach 1947–1975. Aresztowano go w 1950 roku i skazano na wieloletnie więzienie. Od 1952 roku po wyjściu na wolność w wyniku amnestii prowadził ugodową względem władz politykę, za co został kilkakrotnie wyróżniony. Pod koniec życia został usunięty z ZKE i przeszedł do baptystów.

Publikował na łamach „Chrześcijanina”, zbiór wybranych artykułów został wydany w książce Aby byli jedno (1975).

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 16 maja 1892 roku w Dubience, w województwie lubelskim, w rzymskokatolickiej rodzinie^[1]. Ojciec, Franciszek Krakiewicz, prowadził przedsiębiorstwo przewozowe. Naukę rozpoczął w rodzinnej miejscowości, następnie uczył się w gimnazjum w Hrubieszowie. Od IV klasy gimnazjalnej, ze względu na trudną sytuację materialną rodziny, sam pracował na własne utrzymanie. W 1912 roku otrzymał świadectwo maturalne. Wstąpił na wydział prawa na Uniwersytecie Warszawskim. Studia ukończył w 1924 roku. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w roku 1920^[2]. W okresie studiów pracował jako osobisty sekretarz u ministrów Pruchnika, Jesionowskiego i Narutowicza^[3].

Kariera prawnicza

Po ukończeniu studiów rozpoczął karierę urzędniczą. Najpierw pracował w wydziale prawno-budowlanym Ministerstwa Robót Publicznych. Od roku 1932 pracował w departamencie budownictwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych^[2], był zastępcą naczelnika Wydziału Prawno-Budowlanego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych^[4]. W 1936 roku został zastępcą przewodniczącego Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej działającej przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych^[5].

W 1939 roku brał udział w kampanii wrześniowej^[2]. Podczas okupacji niemieckiej wraz z grupą polskich specjalistów przygotowywał projekty przyszłej odbudowy kraju. Współpracował wtedy z prof. Pniewskim, Kuncewiczem, Tołwińskim i Kaczorowskim^[6]. Okres powstania warszawskiego spędził w Radości pod Warszawą^[7]. W latach powojennych pracował na stanowisku naczelnika wydziału prawnego w Ministerstwie Odbudowy Kraju. W roku 1953 przeszedł na emeryturę^[8].

Kariera duchownego

Podczas nagrywania kazania dla audycji „Głos Ewangelii z Warszawy” (1974)

Krakiewicz był początkowo mariawitą, w 1914 roku przyjął święcenia diakonatu z rąk bpa M. Jakuba Próchniewskiego^[9]. W 1925 roku przyłączył się do Zrzeszenia Zwolenników Nauki Pierwotnych Chrześcijan i wkrótce został przełożonym Zboru Ewangelicznych Chrześcijan Wolnych w Warszawie^[10]. Funkcję tę – później w ramach ZKE – pełnił przez ponad 50 lat. Podczas wojny prowadził bliską współpracę z baptystami, którą kontynuował też w latach powojennych^[11]. W latach 1945–1947 był sekretarzem Zarządu Polskiego Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan Baptystów^[12]. 24–26 maja 1947 wespół z Szenderowskim zorganizował „Konferencję Braterską” w Ustroniu, na której powołano Zjednoczony Kościół Ewangeliczny, którego też został prezesem^[13].

Od roku 1949 był rozpracowywany przez UB. Pierwsze jego charakterystyki były niedokładne, uznano go np. za katolika. Rozpracowujący go funkcjonariusze interesowali się jego działalnością podczas sanacji oraz niemieckiej okupacji^[14]. W nocy z 19 na 20 września 1950 został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa, pod zarzutem „roboty wywiadowczej”. W grudniu 1951 został skazany na wieloletnie więzienie za „działalność antypaństwową”^[15]. W uzasadnieniu wyroku zarzucono: „W 1932 Krakiewicz w Warszawie otrzymał od Götzego broszurkę pt. «Co nas czeka», którą po przeczytaniu przechowywał w swojej biblioteczce do dnia zatrzymania tj. 19 września 1950 r. W broszurce tej pt. «Bolszewizm i Komunizm» w oszczerczy sposób przedstawia się stosunki panujące w Związku Radzieckim w latach dwudziestych na odcinku wychowania młodzieży i sytuacji polityczno-gospodarczej. W 1946 r. osk. Krakiewicz nawiązał ponownie kontakty z przedstawicielami zagranicznych misji należących do pokrewnych sekt, a to z Leas'em i Fugowskim, z którymi przeprowadzał rozmowy na tematy sytuacji gospodarczej w Polsce. Latem 1946 r. w Warszawie osk. Krakiewicz przyjął od Leasa 100 dol. papierowych jako zapomogę..., które w czerwcu 1950 r., sprzedał nieustalonej osobie w Warszawie za 200 000 zł, a pieniądze osk. Krakiewicz zużył na finansowanie obrońcy w procesie swojej krewnej...”^[16][17]. Podczas pobytu w więzieniu wyciągnął odpowiednie wnioski, „zdystansował się do własnej przeszłości” i zdecydował się na współpracę z komunistyczną władzą^[18]. Objęła go amnestia w końcu 1952 roku^[19].

Fragment Notatki pracownika UdSW, 18 listopada 1968 (AAN UdSW 131/482).

Po wyjściu na wolność został wybrany na prezesa ZKE. Jako prezes wielokrotnie łamał obowiązujący Statut ZKE. Zgłaszając swoją kandydaturę na prezesa mawiał: „przyjmę stanowisko prezesa Rady, jeśli Bracia powierzą mi ten mandat”^[19]. Jako prezes realizował wytyczne władz odnośnie do ZKE^[20], hamował inicjatywy wewnątrzkościelne i był gwarantem właściwego kursu politycznego Kościoła^[18]. Był tajnym współpracownikiem UB, miał pseudonim „Jan Bąk”^[21]. Bezpieka na ogół pozytywnie oceniała jego postawę, według Ryszarda Michalaka w latach 60. bezpieka tylko raz wyraziła wątpliwość, co do jego postawy^[22]. Miał dobre kontakty z Urzędem do Spraw Wyznań, ufał mu Serafin Kiryłowicz. Kiryłowicz pod wpływem Krakiewicza przeciwstawiał się tendencjom separatystycznym w ZKE^[23].

W latach 60. miał osiągnięcia w skutecznym rozwiązywaniu konfliktów na poziomie zborowym^[18]. W Międzyrzeczu usiłował przechwycić część wyznawców z Kościoła Metodystów tworząc placówkę ZKE^[24]. W roku 1966 w Zielonej Górze przyciągnął do zboru grupę świadków Jehowy, co zostało pozytywnie ocenione przez władze. Również w Żarach próbował pozyskać wyznawców innych grup religijnych^[25]. Jako prezes ZKE odbył kilkanaście podróży zagranicznych^[26]. W piśmie do prezbiterów okręgowych z 12 grudnia 1970 roku poinformował, że ZKE nie jest upoważniony do działania poza granicami kraju i w związku z tym nie ma prawa przemycania rosyjskich Biblii do ZSRR^[27]. Aktywnie uczestniczył w działalności Polskiej Rady Ekumenicznej i Chrześcijańskiej Konferencji Pokojowej^[28].

Z funkcji prezesa został odsunięty w 1975 roku na VIII Synodzie Kościoła. W tej sytuacji zwrócił się o pomoc do Urzędu ds. Wyznań, zapewniając o swej lojalności i patriotyzmie^[29]. Krytykował jednocześnie niektórych działaczy ZKE, zarzucając im, że są „niesubordynowani, powiązani z Zachodem, niepatriotyczni”^[30]. Władze nie udzieliły mu jednak wsparcia, prawdopodobnie uznały, że Krakiewicz już się wysłużył^[29]. Po zdjęciu z funkcji prezesa nadano mu, na prośbę Konstantego Sacewicza jego następcy, tytuł honorowego prezesa^[31]. Odsunięcie Krakiewicza z Prezydium ZKE zapoczątkowało postępujące „rozluźnienie” w ZKE^[29].

W końcu lat 70., będąc pastorem zboru centralnego, wygłaszał maryjne kazania. Z tego powodu Edward Czajko zarzucił mu na łamach „Chrześcijanina” odejście od chrystocentryzmu^[32].

8 marca 1980 roku na posiedzeniu Rady Kościoła omawiano „sprawę Krakiewicza” i I Zboru warszawskiego. Krakiewicza obwiniano za wszelkie zło w Kościele. Bronili go tylko wolni chrześcijanie, którzy nie chcieli przyjąć do wiadomości, że Krakiewicz ponosi główną winę za złą sytuację w Kościele^[33]. Krakiewicz został pozbawiony tytułu honorowego prezesa, zdjęty ze stanowiska pastora, ponadto został wyłączony z lokalnego warszawskiego zboru ze względu na ujawnienie niemoralnego i niechrześcijańskiego stylu życia^[34]. Po usunięciu z ZKE zaczął uczęszczać do baptystycznego zboru w Warszawie^[28]. Zmarł 4 stycznia 1985 roku, pochowany został na Cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie^[35] (kwatera N-1-32)^[36].

Działalność publicystyczna

Grób Stanisława Krakiewicza na cmentarzu reformowanym przy ul. Żytniej w Warszawie

Jest autorem licznych artykułów na łamach „Chrześcijanina”, zbiór wybranych artykułów został wydany w książce Aby byli jedno (1975)^[a]. Tytuł pochodzi od jednego z artykułów.

W 1969 roku z okazji 25-lecia Polski Ludowej opublikował na łamach „Chrześcijanina” wiernopoddańczy artykuł „Polska – to wielka rzecz”^[37]. Cytat z artykułu „Polska – to wielka rzecz”:

W 1918 roku odrodziła się Rzeczpospolita Polska, wymarzona przez całe pokolenia Polaków. (...) Nie była zjednoczona politycznie, gospodarczo i kulturalnie. Była słaba militarnie. Była w pełni wolna, ale także rozchwiana wewnętrznie, obciążona zbyt wieloma śladami po niewoli. (...) Mimo zrywu, mimo wysiłku nie udało się przetrwać straszliwej próby, jaką była II wojna światowa i cały zespół przyczyn i zjawisk towarzyszących jej i wywołujących ją^[38]. (...) Państwo Ludowe, w którym z łaski Bożej żyjemy i pracujemy, zagwarantowało wszystkim obywatelom wolność religijną i po raz pierwszy w naszej historii narodowej tak konsekwentnie zaprowadziło pełne równouprawnienie wszystkich wyznań, a także zapewniło wszystkim Kościołom równe prawa w ramach obowiązującego ustawodawstwa państwowego. Stosunek państwa do Kościoła oparty został na zasadach równości i wolności. Nie tylko z historii, ale z własnych doświadczeń życiowych znamy fakty nietolerancji i dyskryminacji. Władze naszej Ojczyzny wyrównały dług zaciągnięty wobec historii, ustanawiając jednakowe prawa dla wielkich i małych społeczności kościelnych^[39].

Publikacje

• Prawo budowlane i zagospodarowanie przestrzenne oraz odbudowa. Cz. 1, (Przepisy wydane po wojnie) (1947) [współautorstwo]
• Prawo budowlane i zagospodarowanie przestrzenne oraz odbudowa. Cz. 2, (Przepisy wydane przed wojną) (1948) [współautorstwo]
• Prawo budowlane i zagospodarowanie przestrzenne oraz odbudowa. Uzupełnienie części 1, (Przepisy wydane w czasie druku książki do dnia 27.I.1948 r.) (1948) [współautorstwo]
• Prawo budowlane i zabudowanie osiedli oraz odbudowa. Cz. 3, Przepisy wydane po 1.IX.1947 r. (1949) [współautorstwo]
• Prawo budowlane i zabudowanie osiedli oraz odbudowa (1951) [współautorstwo]
• Aby byli jedno (1975)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: po raz pierwszy 11 listopada 1936^[40])
• Medal 30-lecia Polski Ludowej^[26]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Anna Chabasińska. Zarys historii Parafii Ewangelicko-Metodystycznej w Międzyrzeczu od roku 1945. „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”. Nr 16, s. 245–253, 2009. 
• Adam Ciućka: Misjonarz pod nadzorem bezpieki. Ekumenizm.pl, 2015.
• Edward Czajko. Rozmyślanie przy okazji. „Chrześcijanin”. Nr. 06, s. 2, 1979. 
• Mieczysław Czajko. Prezbiter Aleksander Rapanowicz – droga cierpienia. Część II. „Studia Theologica Pentecostalia”. 2, s. 27–61, 2014. WSTS. ISSN 2300-729X. 
• Antoni Grześkowiak. Prezbiter Stanisław Krakiewicz (1892–1985), z cyklu „Sylwetki ekumenistów”. „Studia i Dokumenty Ekumeniczne”. Nr 3–4, s. 188—189, 1985. 
• Leszek Jańczuk. Rola agentury w inwigilacji środowiska ewangelikalnego ZKE, ZKCh i KCHWE w latach 1946–1950. „Studia Theologica Pentecostalia”. 5, s. 45–76, 2017. 
• Polska – to wielka rzecz. W: Stanisław Krakiewicz: Aby byli jedno. Warszawa: ZKE, 1975, s. 139–142.
• Mieczysław Kwiecień: Droga życia (Szkic biograficzny). W: Stanisław Krakiewicz: Aby byli jedno. Warszawa: ZKE, 1975, s. 7–22.
• Ryszard Michalak: Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2014. ISBN 978-83-7842-124-5.
• Jan Mironczuk: Polityka państwa wobec Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w Polsce (1947–1989). Warszawa: Semper, 2006. ISBN 83-89100-95-9.
• Barbara Polak. Zwalczani i koncesjonowani. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. Nr 3 (38), marzec 2004. ISSN 1641-9561. 
• Rozporządzenie i Zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Urzędowych”. Nr 34, s. 188–189, 1936. 
• Janusz Sobiech: Pierwochrześcijanie: Zrzeszenie Zwolenników Nauki Pierwotnych Chrześcijan w latach 1912–1947. Warszawa: 2019. ISBN 978-83-954247-0-0.
• Henryk Ryszard Tomaszewski: Zjednoczony Kościół Ewangeliczny 1947–1987. Warszawa: KOMPAS II, 2009. ISBN 978-83-925744-5-3.
• Henryk Ryszard Tomaszewski: Wyznania typu ewangeliczno-baptystycznego wchodzące w skład Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w latach 1945–1956. Warszawa: Słowo i Życie, 1991.
• Tadeusz J. Zieliński: Protestantyzm ewangelikalny. Studium specyfiki religijnej. Warszawa: ChAT, 2013, s. 351. ISBN 978-83-60273-30-2.
• Stefan M. Robert Żaglewski: Świątynia Miłosierdzia i Miłości w Płocku - święte miejsce mariawitów. Płock: 2014.

Linki zewnętrzne

• Fotografie portretowe Krakiewicza z 1974-09-11 Archiwum Grażyny Rutowskiej. Narodowe Archiwum Cyfrowe.