Stanisław Krzyczewski

Stanisław Michał Krzyczewski lub Krzeczowski (ukr. Миха́йло (Станісла́в) Криче́вський/Кречо́вський) (zm. 3 sierpnia 1649) – polski szlachcic i rotmistrz husarski rusińskiego pochodzenia. Jeden z dowódców kozackich w czasie powstania Chmielnickiego.

Życiorys

Pochodził z katolickiej rodziny szlacheckiej osiadłej w województwie brzeskolitewskim, wywodzącej się z Krzyczewa. Jako rotmistrz chorągwi husarskiej (chorągiew husarska koronna Stanisława Krzeczowskiego) służył w latach 1627–1629 podczas wojny ze Szwecją pod komendą hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego. W 1638 roku wziął udział w stłumieniu powstania kozackiego Pawluka. W 1643 roku stanął na czele pułku czehryńskiego Kozaków rejestrowych. Rok później wziął udział w bitwie z tatarską armią Tuhaj-beja pod Ochmatowem. W 1647 roku ułatwił pisarzowi wojska zaporoskiego Bohdanowi Chmielnickiemu ucieczkę na Zaporoże. W 1648 roku w bitwie nad Żółtymi Wodami zaprzyjaźniony z nim Chmielnicki przekonał go, by przyłączył się do powstania. Po przyłączeniu się do powstańców przyjął prawosławie i został pułkownikiem kijowskim, przyjął nowe imię, Michał. W lipcu 1649 roku mianowany hetmanem nakaźnym stanął na czele armii liczącej 10 000 Kozaków. Na czele tej armii ruszył przeciwko armii litewskiej Janusza Radziwiłła. W bitwie pod Łojowem jego armia została rozbita, a on sam śmiertelnie ranny dostał się do niewoli, w której zmarł. Uważany był za najwybitniejszego dowódcę kozackiego po Bohdanie Chmielnickim.

Wiesław Majewski, Krzyczewski Stanisław (zm. 1649) w: Polski Słownik Biograficzny, t. XV, Warszawa-Kraków 1970, s. 553-554.
Jerzy Bordziłowski (red.): Mała encyklopedia wojskowa. T.1. Warszawa: MON, 1967
Władysław Serczyk: Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648–1651. Warszawa: Książka i Wiedza, 1998. ISBN 83-05-12969-1.
Wacław Lipiński: Stanisław Michał Krzyczewski. Z dziejów walki szlachty ukraińskiej w szeregach powstańczych pod wodzą Bohdana Chmielnickigo. Kraków: Drukarnia Aleksandra Rippera, 1912.