Stanisław Leśniewski (1886–1939)

Stanisław Leśniewski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia28 marca 1886
Sierpuchow
Data i miejsce śmierci13 maja 1939
Warszawa
profesor nauk filozoficznych
Specjalność: logika
Doktorat1912
Uniwersytet Lwowski
Habilitacja1919
Uniwersytet Warszawski
Profesura1936
UczelniaUniwersytet Warszawski
Okres zatrudn.1919–1939
Grób Stanisława Leśniewskiego na cmentarzu Powązkowskim

Stanisław Leśniewski (ur. 28 marca lub 30 marca 1886 w Sierpuchowie, zm. 13 maja 1939 w Warszawie[1]) – polski filozof i logik.

Życiorys

Gimnazjalne wykształcenie otrzymał w 1904 na Syberii w Irkucku, a na studia uniwersyteckie wyjechał do Lipska, Heidelbergu i w 1909 do Monachium. Po studiach za granicą pojechał do Lwowa, by zrobić doktorat na tamtejszym uniwersytecie, gdzie kierownikiem katedry filozofii był Kazimierz Twardowski. W 1912 na podstawie pracy Przyczynek do analizy zdań egzystencjalnych obronił stopień doktora filozofii. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. Leśniewski wyjechał do Rosji i przez kilka lat przebywał w Moskwie, pracując jako nauczyciel matematyki w polskim gimnazjum. W 1918 przeniósł się do Warszawy, został członkiem założonego w 1915 roku Warszawskiego Instytutu Filozoficznego. Na przełomie 1918 i 1919 pracował w Departamencie Wyznań Religijnych i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwa Edukacji. W tym samym czasie wynikły poważne problemy z jego habilitacją, spowodowane sprzeciwem Mścisława Wartenberga ostatecznie uzyskał w habilitację, jednak nie we Lwowie, a w Warszawie. W 1919 został powołany na katedrę filozofii matematyki w Uniwersytecie Warszawskim. W 1936 Leśniewski został profesorem zwyczajnym. Zmarł trzy lata później po nieskutecznej operacji usunięcia nowotworu tarczycy. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 339-5-5)[2].

Dorobek naukowy

Jego prace obejmują stworzenie:

Wymienione systemy Leśniewskiego powstały w wyniku poszukiwań ugruntowania podstaw matematyki oraz w celu wyeliminowania antynomii z nauk dedukcyjnych. Systemy Leśniewskiego stanowią w logice wzór pod względem ścisłości i intuicyjności. W dorobku Leśniewskiego szczególnie warto również wymienić opracowanie teorii kategorii semantycznych, wprowadzenie rozróżnienia poziomów języka (na język i metajęzyk) oraz rozróżnienie zbiorów w sensie dystrybutywnym i kolektywnym.

Bibliografia

  • Stanisław Leśniewski, "Über Funktionen, deren Felder Gruppen mit Rücksicht auf diese Funktionen sind", Fundamenta Mathematicae 1929, tom XIII, ss. 319-32.
  • Stanisław Leśniewski, "Grundzüge eines neuen Systems der Grundlagen der Mathematik", Fundamenta Mathematicae 1929, tom XIV, ss. 1-81.
  • Stanisław Leśniewski, "Über Funktionen, deren Felder Abelsche Gruppen in bezug auf diese Funktionen sind", Fundamenta Mathematicae 1929, tom XIV, ss. 242-51.
  • Stanisław Leśniewski, Lecture Notes in Logic, Dordrecht, Kluwer, 1988.
  • Stanisław Leśniewski, Collected Works, Dordrecht, Kluwer, 1992.
  • Stanisław Leśniewski, Pisma zebrane. T. I-II, Warszawa, Semper, 2015.

Przypisy

  1. Leśniewski Stanisław, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-12-20].
  2. Cmentarz Stare Powązki: STANISŁAW LEŚNIEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-18].

Linki zewnętrzne

Polskojęzyczne
Anglojęzyczne

Media użyte na tej stronie

Stanisław Leśniewski.jpg
Picture of Stanisław Leśniewski, 1886-1939, Polish philosopher.
Stanisław Leśniewski - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Stanisława Leśniewskiego na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 339, rząd 5, grób 5)