Stanisław Lubomirski (marszałek wielki koronny)
 Marcello Bacciarelli, Portret Stanisława Lubomirskiego z około 1780 roku | |
 Szreniawa bez Krzyża | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | Teresa Lubomirska |
| Żona | |
| Dzieci | Izabela Potocka |
| Odznaczenia | |
  | |
Stanisław Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. 25 grudnia 1722 w Krakowie zm. 12 sierpnia 1783 w Łańcucie[1]) – marszałek wielki koronny od 1766 roku, strażnik wielki koronny w latach 1752–1766, komisarz z rycerstwa Komisji Skarbowej Koronnej w 1765 roku[2], konsyliarz Rady Nieustającej w 1780 roku[3], starosta wiślicki w 1765 roku, starosta kałuski, goszczyński i lubocheński[4].
Życiorys
Poseł na sejmy (1746–1762), członek Stronnictwa Familii.
Syn Józefa Lubomirskiego, wojewody czernihowskiego, i Teresy Mniszchówny, brat Antoniego, kasztelana i wojewody krakowskiego.
Był osobą zamożną i wspierał interesy Familii. Odgrywał rolę jednego z przywódców obozu Czartoryskich (ożenił się z Elżbietą, córką Augusta Aleksandra Czartoryskiego). Jego córkami były Julia Potocka, Konstancja Rzewuska, Izabela Potocka i Aleksandra Potocka. Później był nieprzejednanym wrogiem ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zasłużony dla rozwoju Warszawy, zwalczał wpływy rosyjskie w Polsce.
Poseł województwa sandomierskiego na sejm 1746 roku[5]. Poseł koronny z Inflant na sejm 1748 roku[6]. Wybrany posłem na sejm 1756 roku z powiatu sandomierskiego województwa sandomierskiego[7]. Był posłem z województwa sandomierskiego na sejm 1758 roku[8]. W 1758 roku reaktywował polską lożę masońską - Trzech Braci. Poseł na sejm nadzwyczajny 1761 roku z województwa sandomierskiego[9]. 29 kwietnia 1761 roku zerwał sejm nadzwyczajny[10]. Poseł na sejm 1762 roku z województwa sandomierskiego[11]. W 1764 był jednym z inicjatorów reform sejmu konwokacyjnego. Był marszałkiem województwa sandomierskiego w konfederacji Czartoryskich w 1764 roku[12], konsyliarzem konfederacji Czartoryskich w 1764 roku[13] i posłem z województwa sandomierskiego na sejm konwokacyjny[14]. W 1764 roku był elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego z województwa sandomierskiego[15]. Poseł na sejm koronacyjny 1764 roku z województwa sandomierskiego[16]. Był posłem na sejm 1766 roku z województwa sandomierskiego[17]. Otrzymawszy 1766 laskę marszałkowską uczynił dużo dla podniesienia Warszawy, pracował nad reformą sądownictwa karnego. W czasie konfederacji barskiej umacniał St. Augusta w oporze przeciw Rosji, usiłując go przeciągnąć na stronę konfederatów i Francji. Członek konfederacji 1773 roku[18]. Jako członek delegacji na Sejmie Rozbiorowym 1773–1775 był przedstawicielem opozycji[19]. 18 września 1773 roku podpisał traktaty cesji przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów ziem zagarniętych przez Rosję, Prusy i Austrię w I rozbiorze Polski[20].
Po pierwszym rozbiorze należał do opozycji magnackiej, działającej przeciw królowi w oparciu o Austrię, zasiadał w Radzie Nieustającej. Członek Departamentu Policji Rady Nieustającej w 1779 roku[21]. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego w 1776 roku[22].
Przekazał fundusze na budowane przez Nataniela Mateusza Wolfa obserwatorium astronomiczne na Biskupiej Górce w Gdańsku[23]. W 1757 odznaczony Orderem Orła Białego[24]. W 1765 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[25].
Bibliografia
- Zdanie Lubomirskiego Marszałka W. Koronnego na Sessyi Delegacyiney miane dnia 28 lutego 1775 Roku.
- Stanisław Lubomirski, Pod władzą księcia Repnina, opracował i wstępem poprzedził Jerzy Łojek, Warszawa 1971
Przypisy
- ↑ Genealogia dynastyczna, genealogia.grocholski.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-17].
- ↑ Antoni Sozański, Imienne spisy osób duchownych, świeckich i wojskowych, które w pierwszych ośmiu latach panowania króla Stanisława Poniatowskiego od 1764–1772 r. w rządzie lub przy administracyi Rzeczypospolitéj udział brały […]. Cz. 1, Tablice i rejestr, Kraków 1866, s. 10.
- ↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg, s. 582.
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy". Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 182.
- ↑ Dyaryusze sejmowe z wieku XVIII.T.II. Dyaryusz sejmu z r.1746. Diaria comitiorum Poloniae saeculi XVIII wydał Władysław Konopczyński, Warszawa 1912, s. 236.
- ↑ Dyaryusze sejmowe z wieku XVIII.T.I. Dyaryusz sejmu z r.1748. Diaria comitiorum Poloniae saeculi XVIII i Diarium comitiorum anni 1748 wydał Władysław Konopczyński, Warszawa 1911, s. 307.
- ↑ Kuryer Polski 1756 nr CLXIII, [b.n.s.]
- ↑ Diarjusze sejmowe z wieku XVIII.T.III. Diarjusze sejmów z lat 1750, 1752, 1754 i 1758, Warszawa 1937, s. 283.
- ↑ Porządek JJ WW Ich Mciow Panow Posłow Obranych na Seym Extraordynaryiny Warszawski, Dnia 27. Kwietnia 1761, [b.n.s]
- ↑ Manifest jaśnie wielmożnych ichmciów panów posłów na sejm extraordynaryjny warszawski dnia 27. kwietnia r. 1761. zaczęty [b.n.s]
- ↑ Dyaryusz Seymu Ordynaryinego Warszawskiego, w Roku, 1762, s. 14.
- ↑ Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 140.
- ↑ Konfederacya Generalna Koronna Po doszłym Seymie Convocationis Zaczęta w Warszawie Dnia 23. Czerwca Roku Pańskiego 1764. Ręką J. O. Xcia Jmci Prymasa Korony Polskiey [...] Stwierdzona, s. 5.
- ↑ Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 91.
- ↑ Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 45.
- ↑ Ludwik Zieliński, Pamiątki historyczne krajowe, Lwów 1841, s. 25.
- ↑ Dyaryusz seymu walnego ordynaryinego odprawionego w Warszawie roku 1766, Warszawa [b.r.w.], [b.n.s.]
- ↑ Ryszard Chojecki, Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r., w: Kwartalnik Historyczny, LXXIX, nr 3, 1972, s. 559.
- ↑ Ryszard Chojecki, Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r., w: Kwartalnik Historyczny, LXXIX, nr 3, 1972, s. 557, 559.
- ↑ Volumina Legum t. VIII, Petersburg 1860, s. 20–48.
- ↑ KALENDARZ polityczny dla Królestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego na rok pański 1779. w Warszawie, Nakładem y drukiem Michała Groella Księgarza Nadwornego J.K.Mci., [b.n.s]
- ↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 529.
- ↑ Historia Gdańska pod redakcją Edmunda Cieślaka, t. III, /1: 1655–1793, Gdańsk 1993, s. 688.
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 188.
- ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Świętego Stanisława, Warszawa 2006, s. 177.
Linki zewnętrzne
- Mowy i pamiętniki Stanisława Lubomirskiego w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Świętego Stanisława (Polska)
Autor: User:Mathiasrex Maciej Szczepańczyk, Licencja: CC BY 3.0
Lubomirski coat of arms