Stanisław Matraś

Stanisław Matraś
Data i miejsce urodzenia6 listopada 1836
Biłgoraj
Data i miejsce śmierci11 lutego 1917 lub 1917
Załoźce
Wyznaniekatolicyzm
Kościółrzymskokatolicki
Prezbiterat1860
(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0
Pomnik ku pamięci Stanisława Matrasia na Rynku w Krzeszowie

Stanisław Leonard Matraś (ur. 6 listopada 1836[1] r. w Biłgoraju, zm. 11 lutego 1917 w Załoźcach - obecna Ukraina) – ksiądz, konspirator okresu powstania styczniowego, zesłaniec syberyjski.

Stanisław Leonard Matraś pochodził z rodziny sitarzy biłgorajskich[2]. Syn Wincentego i Justyny ze Szczurkowskich. W 1855 roku wstąpił do seminarium, a po jego ukończeniu został wyświęcony na kapłana w 1860 roku[3]. Początkowo był wikariuszem w Krzeszowie nad Sanem. Działał w ruchu konspiracyjnym powstania styczniowego. Na początku Powstania w lutym 1863 roku został zdekonspirowany, jednak udało mu się zbiec i uniknąć aresztowania. Podczas ucieczki został jednak schwytany przez chłopów we wsi Kulno i wydany w ręce Rosjan. Skazany na zesłanie na Sybir. Drogę tam przebył na pieszo lub na furmankach. Spędził 13 lat w okolicach Irkucka, następnie po uzyskaniu zezwolenia władz zamieszkał w Rostowie nad Donem. Z uwagi na zaangażowanie w działalność patriotyczną ponownie zesłany. Zwolniony ze względu na stan zdrowia w 1881 roku, powrócił do kraju i osiadł w Załoźcach, pełniąc do śmierci funkcję kapelana przy Zakonie Sióstr Miłosierdzia. Wydał tam pod pseudonimem kilka pamiętników ze swojego zesłania. Pochowany w Załoźcach na cmentarzu parafialnym.

W Krzeszowie przed Urzędem Gminy usytuowany jest pomnik na cześć księdza Stanisława Matrasia i mieszczan krzeszowskich zesłanych na Sybir za zaangażowanie w walkę w Powstaniu Styczniowym.

Twórczość

Za najważniejsze dzieło Stanisława Matrasia uznaje się Podróż do Syberii po moskiewskich etapach w 1863 i 1864 roku, będące jednym z najobszerniejszych pamiętników okresu zesłań po Powstaniu Styczniowym.

Ważniejsze utwory

  • "Różne przygody Polaków pod zaborem rosyjskim w 1862 i 1863 r." (1894),
  • "Podróż do Syberyi po moskiewskich etapach w 1863 i 64 r." (1895),
  • "Ze wspomnień Sybiraka" (1896)[4].

Przypisy

  1. ↑ Akt urodzenia nr. 134/1836, Biłgoraj, https://szukajwarchiwach.pl/35/1646/0/1/3/skan/widok/QeQbQ3HYVRf9VDifUJF3Vg/
  2. ↑ Wbrew wielu publikacjom nie posiadał tytułu szlacheckiego, był mieszczaninem
  3. ↑ Życiorys Stanisława Matrasia, http://www.olejow.pl/readarticle.php?article_id=340
  4. ↑ Stanisław Matraś, Ze wspomnień Sybiraka, Chicago, Il 1896.

Bibliografia

  • Marcin Cybulski, Rosja we wspomnieniach księdza Stanisława Matrasia, „Slavia Orientalis” 2010, nr 1, s. 35-46.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Krzeszów - pomnik przed UG (01) - dsc00318 v1.jpg
(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0
Krzeszów - pomnik przed UG