Stanisław Niewiadomski (kompozytor)
.jpg) Stanisław Niewiadomski (przed 1901) | |
| Data i miejsce urodzenia | 4 listopada 1859 |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | 15 sierpnia 1936 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
  _-_Knight_BAR.png){kind=small} | |
Stanisław Karol Niewiadomski (ur. 4 listopada 1859 w Soposzynie, zm. 15 sierpnia 1936 we Lwowie)[1] – polski kompozytor, dyrygent, krytyk muzyczny, pedagog.
Życiorys
Szkołę niższą i średnią ukończył we Lwowie. Potem pobierał lekcje gry na fortepianie u Matyldy Żłobickiej (1836–1895), uczennicy Karola Mikuli[2]. Następnie uczył się w Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie pod kierunkiem Stefana Witte, Franciszka Słomkowskiego oraz Karola Mikulego, ucznia Chopina. Po udanym debiucie kompozytorskim w 1880 (kantata Akt wiary na 50-lecie wybuchu Powstania Listopadowego) studiował w Konserwatorium Towarzystwa Przyjaciół Muzyki w Wiedniu i w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w Lipsku. Powrócił do Lwowa, gdzie pracował jako pedagog, krytyk muzyczny w dziennikach lwowskich („Gazeta Lwowska” i „Dziennik Polski”) oraz warszawskich („Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”) oraz organizator życia muzycznego – najpierw jako korepetytor w Teatrze Skarbkowskim, następnie dyrektor artystyczny opery i operetki. W 1887 został profesorem Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (wykłady teorii muzyki, harmonii, historii muzyki, klasa śpiewu chóralnego). W konserwatorium pracował do 1918[1].
Lata I wojny światowej spędził w Wiedniu, kierując filią konserwatorium lwowskiego zorganizowaną dla uchodźców. W 1918 powrócił do Lwowa i objął stanowisko kierownika opery w Teatrze Miejskim. W 1919 przeniósł się na stałe do Warszawy. W Państwowym Konserwatorium Muzycznym uczył estetyki, historii muzyki i instrumentoznawstwa (do 1927). W 1924 założył Stowarzyszenie Pisarzy i Krytyków Muzycznych. Kontynuował również działalność publicystyczną (recenzje i felietony w Rzeczypospolitej, Warszawiance, Dniu Polskim, Kurierze Polskim, Muzyce, Gazecie Porannej, Lwowskich Wiadomościach Muzycznych i Literackich, lwowskim Wieku Nowym, poznańskim Przeglądzie Muzycznym, przemyskiej Orkiestrze oraz katowickim Śpiewaku[1]. Wygłaszał prelekcje i odczyty w radiu oraz w filharmonii i operze. Był laureatem Nagrody Muzycznej m.st. Warszawy[3].
Zmarł w sanatorium „Salus” we Lwowie[4]. Pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie[3][5].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski [6]
- Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry, 1908)[7]
- Order Gwiazdy Polarnej (Szwecja, 1933)[6]
Wybrane kompozycje
(na podstawie materiałów źródłowych[8][9])
Utwory orkiestrowe i kameralne
- symfonia a-moll (w rękopisie)
- symfonia B-dur (w rękopisie)
- 4 uwertury oraz fantazje na tematy pieśni na orkiestrę (w rękopisie)
- kwartet smyczkowy d-moll (w rękopisie)
Utwory fortepianowe
- 3 utwory (Menuet, Barcarolle, Valse) op. 12, (1893)
- 2 utwory (Romanze, Valse-Caprice) op. 16, (1895)
- Deux Mazureks op. 26, (1901)
- Liebesfeste op. 27, (1901)
- 4 Charakterstücke op. 28, (1901)
- Quatre morceaux op. 30, (1901)
- Polonaise et Krakowiak op. 31, (1901)
- 6 Morceaux mélodiques op. 34, (1902)
- Trois danses polonaises, (1927)
- Thème et variations d-moll, (1928)
Utwory wokalne a cappella
- 3 pieśni op. 5, słowa Adam Asnyk (ok. 1888)
- Grób wikinga op. 22, słowa Or-Ot (ok. 1897)
- Zaszumiał las op. 32, słowa Maria Konopnicka (ok. 1885)
- Górskie dzwony op. 32, słowa Maria Konopnicka (przed 1907)
- Siostrzane dole op. 32, słowa anonimowe (przed 1907)
- Siedzi ptaszek na drzewie op. 32, słowa Adam Asnyk (przed 1907)
- Ave Caesar op. 35, słowa Maria Konopnicka
- Hymn polskiej młodzieży, słowa kompozytor (wyd. 1936)
- Powitanie pieśni, (wyd. 1936)
- Hasło młodzieży seminaryjnej, (wyd. 1936)
Utwory wokalno-instrumentalne
- kantaty
- Akt wiary, kantata na bas, chór męski i orkiestrę, słowa Kornel Ujejski, (wyk. 1880)
- Pod kolumną wieszcza op. 25, kantata na chór męski i instrumenty dęte lub chór męski a cappella, słowa Kazimierz Przerwa-Tetmajer, (1898)
- Kantata na cześć Marii Konopnickiej „Pieśń hołdu” na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę, słowa Anna Neumanowa, (wyk. 1902)
- Modlitwa wiosenna na chór mieszany, fortepian lub orkiestrę, słowa Maria Konopnicka, (wyk. 1889)
- Serenada ku uczczeniu Najjaśniejszego Cesarza i Króla Franciszka Józefa I na chór męski i orkiestrę, słowa Stanisław Rossowski, (wyk. 1894)
- Na Podegrodziu na bas, chór męski, fortepian lub orkiestrę, słowa Stanisław Wyspiański, (ok. 1910)
- pieśni solowe z fortepianem
- 3 piosnki op. 1, słowa Emanuel Geibel, (1873)
- 2 pieśni op. 4, słowa Adam Asnyk, (1888)
- Pieśni i piosnki op. 4, słowa Adam Asnyk, (1888)
- Piosnka z ogródka, słowa Stanisław Rossowski, (przed 1896)
- 2 pieśni op. 6, słowa Maria Konopnicka (1889)
- Z wiosennych tchnień, słowa Marian Gawalewicz (ok. 1893)
- Jaśkowa dola, słowa Maria Konopnicka (1894–1898)
- Swaty op. 14, słowa Maria Konopnicka (1895)
- Trois melodiés op. 17, słowa różni autorzy, tłum. I Lisowski, (wyd. 1891)
- Kurhanek Maryli, słowa Adam Mickiewicz, (1897–1907)
- Astry op. 40, słowa Adam Asnyk, (wyd. ok. 1925)
- Dwa dialogi, słowa Stanisław Wyspiański, (przed 1909)
- Chansons d’avril op. 46, słowa różni autorzy, (przed 1917)
- Słonko op. 49, słowa Adam Asnyk, (wyd. 1920)
- Maki op. 50, słowa Kornel Makuszyński, (ok. 1916–1918)
- 4 pieśni, słowa Adam Asnyk, (wyd. 1890)
- Humoreski, słowa różni autorzy, (wyd. ok. 1927)
- Dwa hymny (Rota, sł. Maria Konopnicka i Hymn do zgody, sł. Jan Kochanowski, (1927)
Przypisy
- ↑ a b c Pacan 2004 ↓, s. 61.
- ↑ Zdzisław Jachimecki, Twórczość chóralna i liryczna współczesnych kompozytorów polskich. R. 1930, [w:] Księga Pamiątkowa VI. Ogólnośląskiego Zjazdu Śpiewaków i Ogólnośląskich Uroczystości Moniuszkowskich w Katowicach w czerwcu 1930 roku, Katowice 1930, s. 81–159 (o Stanisławie Niewiadomskim zob. s. 86 i n.).
- ↑ a b Pacan 2004 ↓, s. 62.
- ↑ Zgon prof. St. Niewiadomskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 187 z 18 sierpnia 1936 (pol.). [dostęp 2018-09-16]. [zarchiwizowane z adresu 2015-11-28].
- ↑ Pogrzeb St. Niewiadomskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 188 z 19 sierpnia 1936 (pol.). [dostęp 2018-09-16]. [zarchiwizowane z adresu 2015-11-28].
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 521 [dostęp 2018-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-16] (pol.).
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918, Wiedeń 1918, s. 203 [dostęp 2018-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-16] (niem.).
- ↑ Pacan 2004 ↓.
- ↑ Chylińska 2004 ↓.
Bibliografia
- Joanna Pacan: Niewiadomski Stanisław. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 7: NOPa część biograficzna. Kraków: PWM, 2002, s. 61–65. ISBN 83-224-0808-0. (pol.)
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 562. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
- Teresa Chylińska: Niewiadomski, Stanisław. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. N. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)
- Stanisław Niewiadomski. „Orkiestra”. 7–8 (70–71), s. 99–100, 1936.
Linki zewnętrzne
- Stanisław Niewiadomski w serwisie Culture.pl
- Stanisław Niewiadomski (kompozytor) – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Stanisław Niewiadomski w bazie Discogs.com (ang.)
- Utwory Stanisława Niewiadomskiego w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Autor: LuigiXIV, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nastrino da Cavaliere dell'Ordine Imperiale di Francesco Giuseppe (Austria)
Autor: Stanisław Kosiedowski,, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lwów. Cmentarz Łyczakowski. Grób kompozytora Stanisława Niewiadomskiego. Autor fotografii Stanisław Kosiedowski. 13 września 2003.
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Bareteka Kawalera Królewskiego Orderu Gwiazdy Polarnej (1748-1975)
Stanisław Niewiadomski