Stanisław Noakowski

Stanisław Noakowski
Ilustracja
Stanisław Noakowski w czasach studenckich
Data i miejsce urodzenia

21 marca 1867
Nieszawa

Data i miejsce śmierci

1 października 1928
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

architektura
malarstwo

Muzeum artysty

Muzeum Stanisława Noakowskiego w Nieszawie

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie)

Stanisław Noakowski (ur. 21 marca 1867 w Nieszawie, zm. 1 października 1928 w Warszawie) – polski architekt, malarz, rysownik, historyk sztuki.

Życiorys

Dom narodzin Stanisława Noakowskiego w Nieszawie

Drugi syn Władysława Noakowskiego (1827-1879) rejenta okręgu nieszawskiego i Eleonory z Sandomierskich (1839-1910). Ojciec artysty w młodości bawił się piórem. Tłumaczył pisarzy francuskich (z oryginału) i angielskich (z francuskiego). Ojciec i brat Noakowskiego bardzo dobrze rysowali. Matka bardzo zajmująco opowiadała. Stanisław Noakowski od wczesnej młodości zdradzał zamiłowanie do rysunku i historii.

Uczył się najpierw w szkole realnej we Włocławku (1877–1884) – jego nauczycielem rysunku był Ludwik Bouchard, malarz, krytyk artystyczny i pisarz o sztuce – a później w gimnazjum w Łowiczu (1884–1886). Studiował architekturę w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu (1886–1894). W 1895 jako stypendysta Akademii odbył podróż po Europie.

Studia – łącznie z wyjazdami na stypendia zagraniczne – zajęły mu 12 lat, do roku 1898. Tuż po otrzymaniu dyplomu rozpoczął starania o stanowisko wykładowcy na Politechnice Warszawskiej, jednak bezskutecznie. Został więc w Rosji i w latach 1899–1918 zajął się nauczaniem. W roku 1906 został powołany na profesora Moskiewskiej Szkoły Malarstwa, Rzeźby i Architektury. Od 1915 roku był członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, w 1918 został powołany do Moskiewskiego Kolegium Plastycznego. W Rosji spędził 20 lat.

Profesurę na Politechnice otrzymał dopiero w roku 1919 i został jednym z najpopularniejszych i najbardziej cenionych wykładowców. Przez trzy lata był dziekanem Wydziału Architektury. Uczył historii architektury nowożytnej.

Grób Noakowskiego na cmentarzu Powązkowskim (2012)

Stanisław Noakowski spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 233–I–5)[1].

Kalendarium życia

  • 1867 – w Nieszawie na Kujawach urodził się Stanisław Noakowski.
  • 1877–1884 – uczęszczał do Sześcioklasowej Szkoły Realnej we Włocławku.
  • 1886 – ukończył siódmą klasę w Łowickiej Szkole Realnej. Wyjazd do Petersburga, gdzie wstąpił na Wydział Budownictwa tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych.
  • 1894 – ukończył Akademię i otrzymał stypendium na wyjazd za granicę (Włochy, Niemcy, Szwajcaria, Francja, Anglia).
  • 1898 – powrót do Petersburga, gdzie przyłączył się do grupy młodych rosyjskich artystów zgrupowanych wokół czasopisma „Świat Sztuki”.
  • 1899 – mianowany kustoszem muzeum Stroganowskiej Szkoły Przemysłu Artystycznego w Moskwie, a następnie wykładowcą tej uczelni.
  • 1901 – wystawił w Moskwie cykl rysunków „Stara Rosyjska Architektura”.
  • 1903 – otrzymał II nagrodę na ogłoszonym w Moskwie konkursie na projekt pałacyku dla księcia P. P. Wolkońskiego.
  • 1906 – został profesorem moskiewskiej Uczelni Malarstwa, Rzeźby i Architektury.
  • 1907 – zwiedzał Grecję.
  • 1909 – podróż do Włoch.
  • 1908 – zaproszony na członka Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”.
  • 1911 – propozycja (nieprzyjęta) objęcia Katedry Architektury na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
  • 1912 – wydał w Moskwie album „Pomysły architektoniczne w stylach polskich”
  • 1914 – otrzymał tytuł honorowy członka petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych.
  • 1915 – wybrany członkiem rzeczywistym petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, został członkiem korespondentem Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego[2].
  • 1918 – wszedł do utworzonego w Moskwie Kolegium Artystycznego przy sekcji Sztuk Przedstawiających Ludowego Komisariatu Oświaty. Jesienią wraca do Warszawy. Rozpoczął pracę jako referent inwentaryzacji w Ministerstwie Sztuki i Kultury.
  • 1919 – mianowany profesorem zwyczajnym historii architektury nowożytnej na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.
  • 1920-1923 – dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
  • 1923 – został profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych.
  • 1921–1928 – wystawy prac (Londyn, Paryż, Praga, Wiedeń, Budapeszt, Amsterdam).
  • 1928 – 1 października zmarł.

Twórczość

Wnętrze zamkowe (1924)

Noakowski tworzył kolorowe rysunki na temat architektury europejskiej wszystkich epok i stylów, a także projekty nowoczesne. W jego twórczości widoczny jest wpływ secesji. Zaznaczył się on w projektach dworków wiejskich i mauzoleów parkowych, a także w ornamentyce exlibrisów. Malował tuszem, sepią lub akwarelą.

Wykonał tysiące rysunków i cykli rysunkowych, w których widać jego niezwykłą wrażliwość na piękno w architekturze. Noakowski tworzył tak zwaną fantazję architektoniczną, czyli pokazywał jak mógłby wyglądać dowolny obiekt w każdej epoce. Bardzo dużo pracował, stworzył wiele cykli rysunkowych. Wystawiał w kraju i za granicą.

Wykonane prace (wybór)

  • projekt kaplicy mieszczącej urnę z sercem T. Kościuszki na zamku w Rapperswillu, 1895
  • projekt dwóch nagrobków biskupów kujawskich do katedry włocławskiej
  • Opracował cykl rysunków zwany „suitą polską”
  • Seria Widoków Wzgórza Wawelskiego
  • projekty rekonstrukcji sal w Belwederze
  • seria Bram Wolności
  • fantazje na temat architektury asyryjsko- babilońskiej

Odznaczenia i nagrody

Członkostwa w organizacjach życia

  • członek Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”
  • członek Polskiego Instytutu Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1924)

Upamiętnienie

Muzeum Stanisława Noakowskiego w Nieszawie, zlokalizowane w dawnym domu Noakowskiego

W 1934 roku w klasycystycznym domu z I połowy XIX w.,w którym rodzina Noakowskich mieszkała w latach 1868–1877, utworzono Muzeum im. Stanisława Noakowskiego w Nieszawie.

W 1930 jedna z warszawskich ulic położona w pobliżu Politechniki przyjęła Stanisława Noakowskiego jako swojego patrona.

Oprócz tego ulice Stanisława Noakowskiego znajdują się w Bydgoszczy, Częstochowie, Gdańsku, Gliwicach, Józefowie, Ostrowi Mazowieckiej, Piastowie, Szczecinie, Włocławku i Wrocławiu.

Przypisy

  1. Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
  2. Maria Blombergowa, Polscy członkowie Cesarskiego Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego (1864-1914), w: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 25/3 (1980) s. 557.
  3. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 19.

Bibliografia

  • Stanisław Noakowski, Architektura Polska. Szkice kompozycyjne, Warszawa 1920
  • Aleksander Wojciechowski: Stanisław Noakowski, 20 reprodukcji, Wydawnictwo „Sztuka” Warszawa 1953
  • Stanisław Noakowski, Pisma, Wydawnictwo Budownictwo i Architektura, Warszawa 1957
  • O Stanisławie Noakowskim, red. P.Biegański, PWN, 1959
  • Mieczysław Wallis, Lata nauki i mistrzostwa Stanisława Noakowskiego, Czytelnik, Warszawa 1971

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

RUS Order św. Stanisława (baretka).svg
Baretka Orderu św. Stanisława.
Nieszawa muzeum Noakowskiego.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Nieszawa, ul. Mickiewicza 6 - dom, obecnie muzeum Stanisława Noakowskiego, pocz. XIX w.
Stanisław Noakowski grób.JPG
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób architekta Stanisława Noakowskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (marzec 2012)
Stanisław Noakowski.png
Stanisław Noakowski w czasach studenckich
Nieszawa plebania 2017 05 25 041.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plebania w Nieszawie, miejsce urodzenia Stanisława Noakowskiego. Stan z maja 2017 r.