Stanisław Nowak (biskup)

Stanisław Nowak

Stanisław Nowak (2007)
Iuxta crucem Tecum stare Chcę pod krzyżem stać przy Tobie
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	11 lipca 1935 Jeziorzany
Data śmierci	12 grudnia 2021
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna Świętej Rodziny w Częstochowie
Biskup diecezjalny częstochowski
Okres sprawowania	1984–2011 (od 1992 arcybiskup metropolita)
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	22 czerwca 1958
Nominacja biskupia	8 września 1984
Sakra biskupia	25 listopada 1984
Odznaczenia

Stanisław Nowak (ur. 11 lipca 1935 w Jeziorzanach, zm. 12 grudnia 2021) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej w latach 1978–1984, biskup diecezjalny częstochowski w latach 1984–2011 (od 1992 arcybiskup metropolita częstochowski), od 2011 arcybiskup senior archidiecezji częstochowskiej.

Życiorys

Urodził się 11 lipca 1935 w Jeziorzanach^[1]. Kształcił się w II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie^[2], uzyskując świadectwo dojrzałości^[1]. W latach 1953–1958 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Krakowskiej^[1][2]. W tym samym czasie odbywał studia filozoficzno-teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a po jego usunięciu ze struktur uniwersytetu na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie. Święceń prezbiteratu udzielił mu 22 czerwca 1958 w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu Eugeniusz Baziak, arcybiskup metropolita lwowski i administrator apostolski archidiecezji krakowskiej^[1]. Od 1963 do 1967 kontynuował studia licencjackie na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie^[3]. W latach 1967–1971 odbył studia w zakresie teologii życia wewnętrznego w Instytucie Katolickim w Paryżu, które ukończył z doktoratem na podstawie dysertacji Koncepcja kapłaństwa w szkole francuskiej w 1 poł. XVIII wieku^[1].

Jako wikariusz pracował w latach 1958–1961 w parafii Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Choczni, a w latach 1961–1962 w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ludźmierzu. W latach 1962–1963 kierował ekspozyturą parafialną w Rogoźniku Podhalańskim. W 1979 otrzymał godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości, a w 1982 został ustanowiony kanonikiem gremialnym kapituły archikatedralnej w Krakowie^[1]. Wszedł w skład rady kapłańskiej^[4].

W Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Krakowskiej był w latach 1963–1967 drugim, a w latach 1971–1979 pierwszym ojcem duchownym^[1][3]. W 1971 został wykładowcą teologii ascetycznej^[1], a w latach 1978–1984 sprawował urząd rektora tego seminarium^[5]. W 1971 podjął wykłady z teologii ascetycznej na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie (od 1981 Papieskiej Akademii Teologicznej). W latach 1971–1984 pełnił funkcję kierownika tamtejszego Studium Teologii Życia Wewnętrznego^[1].

8 września 1984 papież Jan Paweł II mianował go biskupem diecezjalnym diecezji częstochowskiej^[1][6]. Prekonizacja miała miejsce 26 października 1984. Święcenia biskupie otrzymał 25 listopada 1984 w bazylice katedralnej Świętej Rodziny w Częstochowie^[1]. Udzielił mu ich kardynał Józef Glemp, prymas Polski, z towarzyszeniem kardynała Franciszka Macharskiego, arcybiskupa metropolity krakowskiego, i biskupa Juliana Groblickiego^[7]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Iuxta crucem Tecum stare” (Chcę pod krzyżem stać przy Tobie)^[8]. 26 listopada 1984 kanonicznie objął diecezję, a 8 grudnia 1984 odbył ingres do katedry częstochowskiej^[1]. 25 marca 1992 w związku z reorganizacją podziału administracyjnego Kościoła katolickiego w Polsce i utworzeniem metropolii częstochowskiej został ustanowiony arcybiskupem metropolitą częstochowskim. Paliusz metropolitalny otrzymał 29 czerwca 1992 w bazylice św. Piotra w Rzymie^[1]. Podczas sprawowania urzędu biskupa diecezji częstochowskiej doprowadził do końca w latach 1985–1986 prace II Synodu Częstochowskiego. W 1991 przeprowadził I Diecezjalny Kongres Trzeźwości, a w 2005 VIII Archidiecezjalny Kongres Eucharystyczny^[9]. W 1991 przeniósł Częstochowskie Wyższe Seminarium Duchowne z Krakowa do Częstochowy^[1]. W 1993 utworzył Archidiecezjalne Kolegium Teologiczne, a w 2000 Studium Duchowości Chrześcijańskiej i Studium Katolickiej Nauki Społecznej. W 1992 powołał Kolegiacką Kapitułę Zawierciańsko-Żarecką, a w 2000 Kolegiacką Kapitułę Radomszczańską. W 1990 ustanowił diecezjalny oddział Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, a w 1996 Akcję Katolicką Archidiecezji Częstochowskiej. W 1990 zapoczątkowana została działalność Caritasu Diecezji Częstochowskiej. W 1989 otworzył Dom Samotnej Matki i Dziecka w Żarkach Mieście, zaś w 2002 powołał Arcybiskupi Komitet Wsparcia Bezrobotnych Archidiecezji Częstochowskiej. W 1992 utworzył pierwszą w Polsce katolicką rozgłośnię radiową – Radio Fiat, a w 1998 zostało otwarte Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej im. Biskupa Teodora Kubiny. Erygował 90 parafii, przeprowadzał reorganizacje struktur dekanalnych, w 1992 teren archidiecezji podzielił na cztery regiony duszpasterskie: częstochowski, radomszczański, wieluński i zawierciański. W 2004 ustanowił pierwszą w Polsce personalną parafię akademicką^[9]. W diecezji propagował kulty: Eucharystii, pasyjny i maryjny^[10]. Czterokrotnie gościł w diecezji papieża Jana Pawła II (1987, 1991 na VI Światowych Dniach Młodzieży, 1997, 1999) i raz papieża Benedykta XVI (2006)^[6]. W 1992 pełnił funkcję administratora diecezji sosnowieckiej^[4]. 29 grudnia 2011 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity częstochowskiego i mianował jego następcą biskupa Wacława Depę^[11][12].

W ramach prac Episkopatu Polski był w latach 1989–1996 przewodniczącym Komisji Maryjnej^[1]. Ponadto został przewodniczącym Zespołu ds. Sanktuariów^[3] i Zespołu ds. Kontaktów z Konferencją Episkopatu Francji^[10] oraz wiceprzewodniczącym Komisji ds. Seminariów Duchownych^[1]. Wszedł w skład Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego, Komisji ds. Duchowieństwa i Komisji ds. Powołań Duchownych^[1]. Został delegatem ds. Egzorcystów w Polsce^[8]. Przewodniczył także Komisji Mieszanej Biskupów i Wyższych Przełożonych Zakonnych. W 1990 i 1994 brał udział w Synodach Biskupów w Rzymie^[1]. W latach 1994–2001 był stałym współpracownikiem Sekretariatu Synodu Biskupów^[1][10]. 24 czerwca 2004 papież Jan Paweł II ustanowił go drugim wiceprzewodniczącym Papieskiej Akademii Niepokalanej^[13][6].

W 2000 konsekrował biskupa pomocniczego częstochowskiego Jana Wątrobę. Był współkonsekratorem podczas sakr 11 biskupów^[14].

Zmarł 12 grudnia 2021^[15]. 18 grudnia 2021 po mszy pogrzebowej w bazylice archikatedralnej Świętej Rodziny w Częstochowie został pochowany w znajdującej się w jej podziemiach krypcie biskupów częstochowskich^[16].

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2021 postanowieniem prezydenta RP Andrzeja Dudy został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[17].

W 1985 został przyjęty do konfraterni zakonu paulinów^[1]. W 2005 otrzymał medal „Zasłużony dla Polskiego Towarzystwa Teologicznego”^[18].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Nota biograficzna Stanisława Nowaka na stronie archidiecezji częstochowskiej [dostęp 2020-03-08]
• Stanisław Nowak na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2016-10-07]
• Stanisław Nowak w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2010-10-21]